UCHWAŁA NR VI/39/2007 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 26 lutego 2007 r. w sprawie przyjęcia Systemu Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Gminy Mirosławiec na lata 2007-2013

UCHWAŁA NR VI/39/2007

Rady Miejskiej w Mirosławcu

z dnia 26 lutego 2007 r.

w sprawie przyjęcia Systemu Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Gminy Mirosławiec na lata 2007-2013

Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst Dz.U. z 2001 r. nr 142 poz. 1591 ze zmian.) art. 17 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dz.U. nr 64 poz. 593 ze zmian.) uchwala się co następuje:

§ 1.  1.1. Przyjmuje się System Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Gminy Mirosławiec na lata 2007-2013.

0. 

2.  Integralną część uchwały stanowi dokument pt. "System Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Gminy Mirosławiec na lata 2007-2013" stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2.  2. Realizację systemu Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Gminy Mirosławic na lata 2007-2013 powierza się Burmistrzowi Gminy i Miasta Mirosławiec.

§ 3.  3. Uchwała obowiązuje z dniem podjęcia i podlega opublikowaniu na stronie internetowej Urzędu Gminy i Miasta Mirosławiec.

Załącznik do Uchwały Nr VI/39/2007

Rady Miejskiej w Mirosławcu

z dnia 26 lutego 2007 r.

SYSTEM PROFILAKTYKI I OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ GMINY MIROSŁAWIEC na lata 2007-2013

WSTĘP

W polityce społecznej kwestie dziecka traktujemy z uwagą i w sposób szczególny. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że dzieci wymagają szczególnej troski i ochrony, a działalność na ich rzecz powinna koncentrować się przede wszystkim na ochronie ich praw, wyrównywaniu szans życiowych poprzez ułatwianiu dostępu do oświaty, systemu ochrony zdrowia, wypoczynku oraz asekurowaniu w obliczu ryzyka i różnych zagrożeń życiowych. Tymcasem, mimo wysiłków społeczeństwa, sytuacja dzieci i szerzej rodziny w naszym kraju daleja jest od stanu zadawalającego. Szansą na poprawę tego stanu rzeczy jest budowa lokalnych systemów profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. Niniejszy dokument, który został opracowany zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, winien przyczynić się do wzmocnienia pozycji dziecka i rodziny w naszej gminie.

W systemie opieki nad dzieckiem, ktory będziemy definiowali jako te obszary uslug społecznych, których zadaniem jest tworzenie możliwości i poprawa warunków optymalnego rozwoju dziecka, wspieranie funkcjonowania rodziny oraz wyrównywanie dysfunkcji w zachowaniach osób bądź w sytuacjach społecznych, tradycyjnie rozróżnia się opiekę nad dziećmi o specjalnych potzrebach tj. dziećmi z różnego rodzaju dysfunkcjami i zaburzeniami rozwojowymi opraz opieke nad dziećmi i młodzieżą z problemami psychospołecznymi, włącznie z osobami uzależnionymi i pozostającymi w konflikcie z prawem.

Do najważniejszych elementów charakteryzujących kierunki zmian wiekszości systemów należą:

-  ekologiczne podejście do rodzicielstwa,

-  zachowanie równowagi między ochroną dziecka a utrzymaniem rodziny,

-  respektowanie punktu widzenia rodziców,

-  model negocjacyjny jako zasada pracy z rodzinami dzieci o specjalnych potrzebach,

-  zwracanie uwagi na kwestię praw dziecka i ich respektowanie,

-  troska o zachowanie właściwych proporcji.

Rodzicielstwo uznawano dotąd na izolowany i jednoskierunkowy proces ograniczający się do wychowywania dzieci przez rodziców. Jeśli nastawienie rodziców wobec dziecka nie było pozytywne lub jeśli brakowało im wiedzy bądź umiejętności pedagogicznych i sprawy przybierały zły obrót, społeczeństwo uznawało rodziców za winnych, a dzieci trafiły do placówki opieki instytucjonalnej albo do rodziny zastępczej. Chociaż mówiło się o opiece nad dziećmi, w rzeczywistości była ona rozumiana raczej jako ochrona dzieci lub pomoc dzieciom znajdującym sie w niebezpieczeństwie.

Nowe osiągnięcia psychologii dowiodły, że rodzicielstwo to przede wszystkim proces dwukierunkowy i cyrkularny. Wpływ rodziców na dzieci może różnić się w zależności od cech dziecka, podobnie jak efekty, niektórych działań rodzicielskich są funkcja temperamentu dziecka. Podejście ekologiczne podkreśla, że w opiece nad dziećmi powinno się uwzględniać dziecko i rodziców jako indywidualne jednostki a także cały system rodzinny oraz środowisko. Oznacza to, że w większości krajów europejskich z coraz większą rezerwą podchodzi się do umieszczania dziecka w instytucji opieki lub w rodzinie zastępczej oraz że powstaje coraz więcej programów skoncentrowanych na rodzinie i podejmuje się coraz więcej działań wspierających rodzinę. Preferuje się różnego rodzaju "edukacyjne wsparcie rodziny", organizowane przez ośrodki opieki dziennej czy rodziny zastępcze oferujące opiekę dzienną. Rodzice są wspierani przez te ośrodki lud rodziny w radzeniu sobie z codziennymi problemami domowymi i wychowawczymi. Warto zwrócić również uwagę na bardziej zróżnicowane formy usług nastawiaonych na udzielanie pomocy większej liczbie dzieci i młodych ludzi, nasilającą się tendencję do umieszczania dzieci pod opieką krewnych oraz rosnoące wysiłki w pozyskiwaniu profesjonalnych opiekunów, przygotowanych do pracy z młodymi ludźmi manifestującymi złożóne problemy.

1.  KWESTIA RODZINY I DZIECKA W POLITYCE SPOŁECZNEJ

Rodzina i dzieckao stanowią zasadnicze kwestie w polityce społecznej. Działalność na rzecz rodziny dotyczy wurównywania pomiędzy nimi nieuzasadnionych i niezawinionych różnic socjalnych, tworzenia im równych szans oraz asekurowania w obliczu ryzyka życiowego. Natomiast działania podejmowane na rzecz dzieci mają przede wszystkim na celu ochronę ich praw, wyrównywanie szans życiowych poprzez ułatwnianie dostępu do oświaty, służby zdrowia i wypoczynku oraz zapewnienie im ochrony w obliczu zagrożeń.

Istnieje wiele definicji rodziny. Najogólniej określa się ją jako podstawową komórkę społeczną, składającą się z rodziców (rodzica) i dzieci. Podkreśla się również instytucjonalną formę małżeństwa, poprzez którą powsatje system pokrewienstwa i dziedziczenia. Elementem wyróżniającem rodzinę jest wspólnota mieszkaniowa tworząca najczęściej jedno gospodarstwo domowe, które może obejmować dwa, a nawet trzy pokolenia. Cechą wspólną wszystkich definicji rodziny jest to, że zapewnia ona ciągłość bilogiczną społeczeństwa i przekazuje dziedzictwo kulturowe następnym pokoleniom. Ogólnie rzecz ujmujac, rodzinę charakteryzuje współwystępowanie takich elementów jak: wspólne zamieszkanie ich członków, wspólne nazwisko, wspólna własność oraz wspólna kultura duchowa.

Istnieje wiele typów rodzin. W każdej rodzinie mogą występować problemy socjalne. Rodzina pełni szereg funkcji mających na celu zaspokojenie potrzeb swoich członków. Przede wszystkim warunkuje prawidłowy rozwój biologiczny i psychospołeczny dziecka. Jest pierwszą instytucją wychowawczą, w której przebiega proces socjalizacji dzieci, kształtowanie ich osobowości oraz przygotowanie do przyszłych ról społecznych. Rodzina oddziałuje na dziecko poprzez określony i swoisty układ stosunków społecznych, na których podłożu dziecko przyswaja sobie określone wartości i wzory osobowe. Każda rodzina tworzy własną, niepowtarzalną atmosferę życia domowego, na którą wpływają m. in.: staodunki wzajemne między małżonkami, miłość rodzicielska do dzieci, codzienne zachowania członków rodziny, kultywowanie tradycji, a także służba uznawanym wartośiom. Wychowawcze oddziaływanie rodziny ma istotny wpływ na socjalizację dzieci i młodzieży w drodze nieuświadomiomego często przekazywania wiedzy o otaczającym świecie wraz z wartościowaniem go i preferowaniem wzorów zachowań.

Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża jednak szereg czynników, wśród których istotną rolę odgrywają zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie czyni daną rodzinę dysfunkcyjną, czyli taką, która nie potrafi sprostać swoim obowiązkom względem dzieci i innych członków rodziny oraz pomyślnie rozwiązywać swoich problemów i sytuacji kryzysowych. Do zjawisk patologicznych zalicza się: alkoholizm, narkomanię, przestępczość rodziców oraz przemoc w rodzinie. Są one najczęstszą przyczyną niedostosowania społecznego dzieci.

Dziecko, podobnie jak rodzina, nie posiada jednoznacznej definicji. Weedług kodeksu cywilnego to osba, która nie ukończyła 18 lat i nie uzyskała pełnej zdolności do czynności prawnej. W kodeksie karnym nieletnim jest dziecko do ukończenia 17 roku życia. Dzieci do 13 roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych, a w ich imieniu działają rodzice lub opiekunowie prawni. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych kodeks cywilny przyznaje dzieciom, które ukończyły 13 lat. Pełną zdolność do czynności prawnych uzyskuje się wraz z ukończeniem 18 roku życia (jedyne odstępstwo stanowi wcześniejsze zawarcie związku małżeńskiego, wówczas dziewczyna, zawsze za zgodą sądu opiekuńczego, może uzyskać pełną zdolność do czynności prawnych po ukończeniu 16 lat). Dziecko pozostaje aż do uzyskania pełnoletności tj. do ukończenia 18 lat, pod władzą rodzicielską.

1.1. REGULACJE PRAWNE KWESTII RODZINY I DZIECKA

Rodzina i dziecko są chronione zarówno w ustawodawstwie polskim, jak i międzynarodowym. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 18 stanowi, że małżeństwo, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Kolejne artykuły konkretyzują to stwierdzenie, odnosząc je do różnych aspektów życia rodzinnego.

Rozwinięcie norm zawartych w Konstytucji, a odnoszących się do rodziny znajduje miejsce w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W dokumencie tym unormowaną problematykę zawierania i ustawania małżeństw, stosunków majątkowych mięzy małżonkami, obowiązków alimentacyjnych, pochodzenia dziecka, stosunków między rodzicami i dziećmi, instytucji przysposobienia, opieki i kurateli.

cywilny, choć nie jest bezpośrednio związany z ochroną rodziny, służy jej w zakresie przepisów dotyczących ochrony praw małoletniego w obrocie prawnym oraz dotyczących zasad prawa spadkowego. Kodeks postępowania cywilnego z kolei chroni rodzinę w postępowaniu egzekucyjnym. Obejmuje również ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych dla osób dochodzących roszczeń alimentacyjnych i daje możliwość występowania w tych sprawach w charakterze pełnomocnika właściwego przedstawiciela do spraw opieki spoełcznej organu gminy lub organizacji społecznej, mającej na celu udzielenie pomocy rodzinie. Ostatni z nich, Kodeks pracy służy głównie ochronie macierzyństwa i zdrowia kobiet.

Problematykę rodzinną podejmują również ratyfikowane przez Polskę akty międzynarodowe. Jednym z nich jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, której art. 16 stanowi, że rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i państwa.

Zapis dotyczący rodziny figuruje również w pkt 16 pierwszej części Europejskiej Karty Społecznej. Mówi on, iż rodzina, jako podstawowa komórka społeczeństwa ma prawo do odpowiedniej ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju.

Innym aktem prawnym zapewniającym ochronę rodzinie jest uchwalona przez Stolicę Apostolską Karta Praw Rodziny. W dokumencie tym zapisane jest m. in. prawo do istnienia i budowy rodziny, czyli prawo każdego do założenia rodziny i posiadania środków na jej utrzymanie, prawo do przekazania życia i wychowania dzieci wedle własnych tradycji i wartości, prawo do mieszkania pozwalającego na godziwe życie rodzinne oraz prawo do zabezpieczenia fizycznego, społecznego, politycznego i ekonomicznego.

Problematyka rodzinna podejmowana jest także w Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet. W dokumencie tym, w określeniu prawa kobiet do równouprawnienia i partnerstwa podkreślono m. in. wpływ kobiet na wzrost dobrobytu społeczeństwa i rodziny. Część artykułów Konwencji pozostake w bezpośrednim związku z rodzinnymi funkcjami kobiety, ukierunkowanymi na wzmocnienie społecznego statutu rodziny.

Kolejnym dokumentem międzynarodowym, będącym zarazem najważniejszym aktem prawnym regulującym prawa dziecka, jest Konwencja o Prawach Dziecka. Jej posanowienia dotyczą dziecka urodzonego, które nie ukonczyło 18 roku życia, obejmują: prawa cywilne, prawa do swobody myśli, sumienia i wyznania, prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami, prawa socjalne i kulturalne i polityczne. Konwencja ustanawia status dziecka oparty na założeniach, że: dziecko jest samodzielnym podmiotem (ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej) i jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności (rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowywania dziecka i wymaga ze strony państwa wsparcia). Tworząc system ochrony dziecka, kierowano się zasada dobra dziecka (wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka), zasadą równości (wszystkie dzieci, nizależnie od ich cech: koloru skóry, płci i narodowości, mają być równe wobec prawa), zasadą poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka (ochronie podlega autonomia rodziny i prawa obojga rodziców do decydowania o prawach dziecka) oraz zasadą pomocy państwa w zabezpieczeniu odpowiednich warunków socjalnych i zdrowotnych rodziny.

Jeszcze innym aktem prawnym zapewniającym ochronę dziecku jest Europejska Konwencja o Przysposobieniu Dzieci. Ma ona zastosowanie do dzieci, które w momencie przysposobienia nie ukończyły 18 lat, nie zawarły związku małżeńskiego oraz nie są uznawane przez prawo za pełnoletnie.

Dokumentem na rzecz praw dziecka jest także Europejska Konwencja o Statusie Prawnym Dziecka Pozamałżeńskiego, która zrównuje w prawach dzieci małżeńskie i pozamałżeńskie.

Rodzina i dziecko są również chronione w ustawodawstwie Unii Europejskiej. Prawny zapis ochrony rodziny i dziecka znajduje się w wyżej wymienionych aktach międzynarodowych oraz w konstytucjach poszczególnych państw członkowskich. Istnieją poza tym wspólnotowe akty wtórne dotyczące równego traktowania kobiet, które zwracają uwagę na konieczność godzenia życia zawodowego z rodzinnym i na szczzególną ochronę kobiet w ciąży i w okresie macierzyństwa.

2.  DIAGNOZA SYTUACJI DZIECKA W GMINIE MIROSŁAWIEC

Diagnoza została oparta na badaniu źródeł zastanych oraz analizie skonstruowanych specjalnie do tego celu ankiet, przekazanych zarówno liderom lokalnej społeczności, jak i placówkom edukacyjnym. W niniejszej diagnozie pominięto badanie metodą SWOT, ponieważ zostało ono przedstawione w strategii inntegracji i rozwiązywania problemów społecznych gminy.

2.1. NAJWAŻNIEJSZE ZAGROŻENIA I PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ

Identyfikacja zagrożeń dotyczących dzieci i rodziny na terenie gminy jest jednym z najważniejszych elementów każdego postępowania diagnostycznego, mającego określić zasadnicze problemy i ewentualne kierunki ich rozwiązywania. Podstawowym narzędziem badawczym, za pomocą którego identyfikowano problemy dzieci, młodzieży i rodziny, była ankieta rozesłana do osób mających wpływ na kształt lokalnej polityki społecznej m. in. do osób reprezentujących wybrane instytucje lokalne, takie jak: służba zdrowia, kościół, szkoły, policja, organizacje pozarządowe, a także do lokalnych przedsiębiorców, pracowników socjalnych MGOPS, radnych, mieszkanców gminy, pracowników samorządowych, sołtysów, zakładów pracy, członków Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i kuratorów społecznych.

Z wypowiedzi ankietowych wyłonił się obraz najistotniejszych kwestii dotykających lokalną społeczność. Zawierały także sugestie, jak pomagać w rozwiązywaniu pojawiających się kwestii społecznych.

BARIERY

Z ankiet wynika, że młodzież i dzieci mieszkające na terenie gminy natrafiają na następujące bariery:

-  ograniczona liczba alternatywnych form i, co się z tym wiąże, miejsc spędzania czasu wolnego,

-  trudności z dojzadem na zajęcia pozalekcyjne i niedosteczna oferta tych zajęć,

-  brak funduszy na realizację zajęć pozalekcyjnych,

-  brak połączeń komunikacyjnych w godzinach popołudniowych,

-  ograniczony dostęp do instytucji kulturalnych (kino, teatr), infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, świetlic wiejskich, internetu,

-  niewykorzystanie szkolnych pracowni informatycznych w godzinach popołudniowych i niewystarczająca oferta Ośrodka Kultury,

-  brak punktu konsultacyjnego zatrudniającego psychologa i pedagoga,

-  brak szkół ponad gimnazjalnych,

-  zbyt wysokie koszty kształcenia młodzieży na poziomie szkoły wyższej,

-  ubóstwo, probelmy finansowe rodziców,

-  rozwój zjawiska dziedziczenia biedy.

Z w/w barier wynikają problemy związane z dziećmi i mlodzieżą, do rozwiązania których gmina musi znaleźć odpowiednie warunki i możliwości. Głównymi problemami podkreślanymi przez ankietowanych są:

-  niemożność rozwijania zainteresowań,

-  zbyt mała liczba młodieży kontunuującej naukę w szkołach ponadgimnazjalnych,

-  brak motywacji do nauki wynikający z ograniczonych perspektyw życiowych,

-  skromna oferta zatrudnienia po zakończeniu edukacji i odpływ wykształconej młozieży do pracy za granicą,

-  izolowanie dzieci z rodzin ubogich (niska samoocena tych dzieci) i nieakceptowanie ich przez rownieśników,

-  demoralizacja młodzieży; udział w negatywnych grupach rowieśniczych,

-  łatwy dostęp dp środków psychoaktywnych (nikotyna, alkohol, narkotyki),

-  agresja (fizyczna i slowna) i przemoc,

-  zaniedbanie przez dom, brak kontroli nad dziećmi (przebywanie dzieci poza domem po 22:00)

-  bezrobocie, ubóstwo rodzin i ich rozpad.

CO NALEŻY ZMIENIĆ

W celu poprawy istniejącej sytuacji prponuje się następujące rozwiązania w poszczególnych obszarach funkcjonowania:

1.  Działania w zakresie sortu i wypoczynku:

-  organizowanie rodzinnych festynow bezalkoholowych i międzyszkolnych zawodów rekreacyjno-sportowych,

-  rozszerzenie dzialalności klubu sportowego(sekcje dla dzieci)

-  organizowanie oraz poszerzenie oferty pozalekcyjnych zajęć sportowo-rekreacyjnych (piesze rajdy, nauka tańca, popularyzowanie malo popularnych dyscyplin np. łyżwiarstwo),

-  doposażenie szkół w sprzęt sportowy,

-  organizowanie przez samorząd lokalny imprez sportowych i festynów,

-  organizowanie przez szkoły wypoczynkuw czaie wolnym od nauki, w tym w czasie wkacji i ferii zimowych (dofinansowanie wypoczynku letniego i zimowego dla dzieci z biednych rodzin),

-  udostępnienie szkolnych pracowni informatycznych w godzinach popołudniowych oraz podczas ferii i wakacji,

-  propagowanie aktywnego trybu życia,

-  budowa sal gimnastycznych, lodowisk i modernizacja istniejących boisk szkolnych,

-  wykorzystanie możliwości tworzenia i wdrażania programów realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na organizowanie zajęć pozalekcyjnych,

2.  Działania w zakresie poprawy stanu zdrowia i sprawności:

-  prowadzenie regularnych badań profilaktycznych (wzrok, słuch, wady postawy, uzębienie)

-  prowadzenie szkoleń i pogadanek dla rodziców na temat istniejących zagrożeń,

-  organizowanie gimnastyki korekcyjnej w szkołach,

-  zapewnienie w szkołach opieki lekarkiej na wysokim poziomie, zwiększenie dostępu do leczenia stomatologicznego),

3.  Działania w zakresie poprawy sytuacji dzieci niepełnosprawnych:

-  organizowanie zajęć terapeutycznych (w stadninie koni, na basenie),

-  utworzenie bazy rehabilitacyjnej w gminie,

-  likwidacja barier architektonicznych,

-  tworzenie przedszkolnych i szkolnych grup integracyjnych,

-  udzielenie wsparcia finansowego i materialnego organizacjom zajmującym się problemai osób niepełnosprawnych,

-  udostępnienie środka transortu dzieciom dojeżdżającym na rehabilitację.

4.  Działania w zakresie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży:

-  wspólpraca placówek oświatowych ze służbami odpowiedzialnymi za ochronę porządku i bezpieczeństwa publicznego (m. in. patrole policyjne, spotkania z przedstawicielami policji, służby zdrowia, straży pożarnej),

-  zwiększenie liczby patroli policyjnych,

-  szkolenie młodzieży na temat udzielania pierwszej pomocy ,

-  powołanie na zasadach wolontariatu, młodzieżowego patrolu społecznego,

-  wdrażanie w szkołach programów na rzecz przeciwadziałania zagrożeniom i zwiększania bezpieczeństwa dzieci i młodzieży,

-  zwiększenie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży podczas imprez masowych.

5.  Działania w zakresie wsparcia dzieci z rodzin ubogich:

-  dofinansowanie wyjazdów do kina, na basen, na wycieczki,

-  organizowanie akcji charytatywnych,

-  udzielanie pomocy bezrobotnym rodzicom w znalezieniu pracy,

-  udzielenie wsparcia rzeczowego (ubrania podręczniki i przybory szkolne) oraz finansowego (stypendia socjalne, dofinansowanie wycieczek szkolnych, wypoczynku letniego i zimowego),

-  kontynuowanie dożywiania dzieci w szkołach,

-  zapewnienie dzieciom z rodzin ubogich dostępu do edukacji przedszkolnej w szczególności z terenów wiejskich.

6.  Inne możliwości (np. dotąd niewykorzystane):

-  utworzenie w szkole etatu psychooga lub doradcy zawodowego,

-  zaktywizowanie parafii w celu organizowania impres dla dzieci i młodzieży,

-  utworzenie w gminie telefonu zaufania dla młodziezy,

-  poradnictwo w sprawach urzędowych i rodzinnych,

-  tworzenie nowych świtlic środowiskowych w każdej większej możłiwości i zwiększenie pracy świetlic już istniejących,

-  tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych,

-  nawiązanie współpracy z zagranicą (gmina partnerska) - organizowanie wyjazdów dzieci i młodzieży.

2.2. SYTUACJA DZIECKA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM

W celu uzyskania informacji o problemach dzieci i młodziezy w lokalnym systemie kształcenia i wychowania zostały rozesłane do szkół gminy ankiety. Pozwalają one zdiagnozować środowisko szkolne pod kątem występowania zachowań o cechach patologii społecznej wśród uczniów. Wypowiedzi ankietowanych zawierają również informacje o już realizowanych działaniach opiekuńczo-wychowawczych, profilaktycznych i leczniczych wśród dzieci i młodzieży.

Na terenie gminy znajdują się dwa przedszkola, do ktorych uczęszcza 164 dzieci, dwie szkoły podstawowe, w których naukę pobiera 524 uczniów oraz dwa gimnazja, do których uczęszcza 300 uczniów.

Z dostarczonych przez 2 zespoły szkół - 2 szkoły podstawowe i 2 gimnazja - ankiet wynika, że wszystkie szkoły posiadają dostęp do Internetu, prowadzą dożywianie uczniów (zapotrzebowanie na tę formę pomocy jest większe), dwie umożłiwiają korzystanie z sali gimnastycznej, a w żadnej nie funkcjonują klasy integracyjne.

Według ankietowanych problemami, które w najpoważniejszym stopniu dosięgają uczniów i zarazem szkoły, są: zjawisko ubożenia rodzin i związany z nim problem bezrobocia, dysfunkcje występujące w domu (odnoszące się do niewydolności opiekuńczo-wychowawczej), sięganie po środki uzależniające oraz agresja i udział w grupach negatywnych, które to zjawiska nierzadko powodują konieczność zastosowania względem młodzieży opieki kuratora sądowego. Ponadto uczniowie napotykają się na takie bariery jak: niedostateczna baza sportowo-rekreacyjna i kulturalna, niewystarczająca oferta kulturalna oraz trudności w dojazdach na zajęcia pozalekcyjne.

Szkoły oferują swoim wychowankom zajęcia dodatkowe (m. in. różnorodne tematycznie koła zainteresowań oraz dyskoteki, zajęcia teatralne, plastyczne, artystyczne i sportowo-rekreacyjne) a dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zajęcia wyrównawcze (4 placówki), logopedyczne (3 szkoły), socjoterapeutyczne (2 szkoły), nauczanie indywidualne (2 szkoły), korekcyjno-kompensacyjne (1 placówka) i gimnastykę korekcyjną (1 szkoła).

Określając działania profilaktyczne i naprawcze konieczne do przeprowadzenia na terenie szkoły wskazywano na potrzebę zintensyfikowania programów obejmujących zapobieganie alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy i agresji (zatrudnienie psychologa). Postulowano również konieczność włączenia się rodziców do wspólnych działań wychowawczych. Od gminy oczekuje się większej pomocy materialnej na zakup podręczników, pomocy szkolnych, współfinansowania wycieczek oraz ułatwiania dzieciom i młodzieży uczestnictwa w imprezach kulturalnych. Zwracano też uwagę na potrzebę wprowadzenia w szkołach wolontariatu dzialającego w środowisku osób niepełnosprawnych ( Stowarzyszenie "Jutrzenka").

Podejmując kwestie badań koniecznych do przeprowadzeni wśród dzieci, młodzieży i rodziców, pedagodzy stwierdzili, iż należy organizować bezpośrednie spotkania z rodzicami i uczniami, przeprowadzać wywiady środowiskowe oraz badania ankietowe (m. in. w celu uzyskania informacji o oczekiwaniach rodziców wobec szkoły, ośrodka pomocy społecznej, ośrodka kultury a także na temat przemocy w rodzinie). Kolejne zagadnienie, jakie należałoby rozpoznać za pomocą badań, to problem stosunków miedzyludzkich i sposobów komunikowania się wśród dzieci i dorosłych, a także problem uzależnień (alkohol, narkotyki).

Zastanawiając się nad problemem, w jaki sposób szkoła może się przyczynić do poprawy sytuacji dziecka, pedagodzy podkreślili, że szkoły podejmują działania zmierzające do prawidłowego rozwoju dziecka i deklarowali gotowość placówek do włączenia się w lokalne działania na rzecz dzieci i młodzieży. Dla takich przedsięwzięć szkoły gotowe są udostępnić bazę lokalową oraz wykwalifikowaną kadrę.

2.3. SYTUACJA DZIECKA W ŚRODOWISKU LOKALNYM

Sytuacja materialna wielu rodzin z Gminy Mirosławiec jest niezadowalające. Rozmiary zjawiska ubożenia mieszkańców próbowali określić respondenci, odpowiadające na pytanie dotyczace liczby rodzin, które uznaja za biedne. Aż 61,0% ankietowanych stwierdziło, iż osobiście zna wiele takich rodzin, a 11,9% osób przyznało, że zna nieliczne takie rodziny ( tylko 1,7% ankietowanych nie słyszało o ubogich rodzinach w gminie). Skoro zatem 72,9% respondentów zna ( wiele bądź niewiele) biednych rodzin, oznacza to - zważywszy na stosunkowo niewielką liczbę ludności gminy (ponad 6 tyś mieszkańców) - że statystycznie rzecz biorąc zjawisko ubóstwa jest znane badanym z autopsji bądź spotykają się z nimi w relacjach sąsiedzkich.

Większość ankietowanych - 55,9% krytycznie odniosła się do kwestii dostępności rehabilitacji lda rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, uznając ją za niewystarczającą. Tylko 1 osoba (1,7%) bardzo dobrze oceniła wsparcie w tym zakresie.

Jednoznacznie negatywne opinie mieli ankietowani mieszkańcy gminy na temat organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży. Dla 76,3% respondentów proponowana oferta jest niewystarczająca, a dla 18,6% osób - dostateczna. Nikt nie dal oceny dobrej lub bardzo dobrej, a jedna osobia nie potrafiła jasno sprecyzować swojego stanowiska w tej sprawie.

Oceniając realizowane w gminie działania związane z profilaktyką alkoholową i narkomanią, prawie połowa badanych uznała, że są one niewystarczające. Dostatecznie oceniło je 20,3% respondentów, a dobrze - 11,9% ankietowanych (ocen bardzo dobrych nie było). Jednocześnie 47,4% badanych przyznało, że dzieci mają łatwy dostęp do alkoholu i narkotyków, podczas gdy przeciwnego zdania było 3,4% ankietowanych. Znaczna część respondentów (40,7%) była zdania, że dostępność nieletnich do alkohlu i narkotyków jest zróżnicowana.

Większość ankietowanych (55,9%) była zdania, że szkoły i miejsca publiczne w gminie są bezpieczne dla dzieci. Odmiennego zdania było 30,5%. Podejmując natomiast kwestię przemocy domowej, której ofiarami są dzieci, ponad połowa respondentów (52,5%) wyraziła pogląd, że nie słyszała o takich rodzinach w gminie, zaś 88,1% osób stwierdziło, że nie posiada wiedzy o przypadkach wykorzystywania seksualnego nieletnich.

Analizując potrzebę zwiększenia liczby iejsc w placówkach przedszkolnych na terenie gminy, najwięcej respondentów - 39,0% - opowiedziało się za tym pomysłem. Preciwnego zdania było 16,9% ankietowanych. Pozostali nie zajęli stanowiska w tej kwestii.

2.4. SYTUACJA DZIECKA I RODZINY W PERSPEKTYWIE PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ I ZESPOŁU KURATORSKIEJ SŁUŻBY SĄDOWEJ SĄDU REJONOWEGO

Informacji o sytuacji dziecka i rodzinyw środowisku lokalnym dostarczają również działające na danym terenie Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna oraz Zespół Kuratorskiej Służby Sądu Rejonowego. Dane ww instytucji dotyczą m. in. kwestii, jak przyczyny i formy udzielanej pomocy, a także liczba osób oraz powód objęcia nadzorem.

W roku szkolnym 2005/2006 pracownicy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wałczu objęli róznymi formami pomocy 92 osoby z terenu gminy Mirosławiec, w tym 17 dzieci uczęszczających do przedszkoli, 52 uczniów szkół podstawowych oraz 23 uczniów gimnzajów. Formy udzielonej pomocy prezentuje poniższa tabela.

Formy pomocy udzielanej dzieciom i młodzieży z terenu gminy Mirosławiec w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wałczu w roku szkolnym 2005/2006

Dane Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wałczu

Ponadto w analizowanym roku szkolnym pracownicy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wałczu przeprowadzili dwie prrelekcje w przedszkolu w Mirosławcu, w których udział wzięło 60 rodziców i nauczycieli. Dotyczyły one takich tematów jak: "Źródła i sposoby agresji w wieku przedszkolnym", oraz "Diagnoza i praca nad dzieckiem z ADHD".

Zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, kurator sądowy jest organem wykonawczym sądu i realizuje zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym związane z wykonywaniem orzeczeń sądu. Działania pomocowe realizowane przez kuratorów wynikają ze wskazań sądu opartych na art. 100 Kodeksu rodzinnego. Pomoc ta ma charakter niematerialny i dotyczy umożliwienia właściwego wykonywania wladzy rodzicielskiej.

Według danych Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Rodzinnych Sądu Rejonowego w Wałczu, w roku 2005 pod nadzorem kuratora pozostawało 5 rodzin, w których przebywało 16 dzieci, oraz 2 nieletnich i 3 osoby zobowiązane do leczenia odwykowego pod nadzorem. Natomiast edług informacji Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Dorosłych Sądu Rejonowego w Wałczu w 2005 r. pod pozorem kuratora pozostawało 16 mieszkańców gminy. Były to osoby, którym warunkowo zawieszono karę nalożoną za psychiczne lub fizyczne znęcanie się (14 osób) i niepłacenie alimentów (1 osoba) bądź też przebywały na zwolnieniu warunkowym, po wcześniejszym zastosowaniu wobec nich kary z powodu niealimentacji (1 osoba). Ponadto w stosunku do 4 mieszkańców, którzy dopuścili się ww przestępstw, zastosowano śroski związane z poddaniem ich próbie =, uchylając wobec nich dozór kuratora.

2.5. ZASOBY

Zasobami umożliwiającymi rozwiązywanie kwestii dziecka i rodziny są instytucje dzialające na terenie gminy. Prezentujemy te, które mogą mieć największy wpływ na poprawę sytuacji i dziecka i rodziny.

2.6. PODSUMOWANIE DIAGNOZY

Zespół wspierający Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w opracowaniu niniejszego dokumentu, opierając się na materiale analitycznym oraz przesłankach wynikających z ogólnopolskich dokumentów diagnostycznych i programowych, uznał, że dzialania mające na celu budowę lokalnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną należy zaprogramować w podstawowych obszarach, tj.:

-  wspierania rodzin,

-  poprawy sytuacji dziecka w środowisku szkolnym,

-  poprawy stanu zdrowia populacji, w szczególności poprzez rozwój sportu i rekreacji,

-  poprawy stanu bezpieczeństwa rodziny, dzieci i młodzieży.

3.  CELE STRATEGICZNE, OPERACYJNE I ZADANIA

CEL STRATEGICZNY 1.

Wspieranie rodziny.

Cele operacyjne:

1.  Wspomaganie potencjału rozwojowego rodziny.

2.  Budowanie bezpieczeństwa socjalnego rodzin.

3.  Wspieranie rodzin zagrożonych ubóstwem.

Zadania do celu operacyjnego 1:

1.  Systematyczne diagnozowanie warunków życia rodzin oraz potrzeb i oczekiwań dotyczących pomocy rodzinie.

2.  Analiza i monitoring systemu wspierającego rodzinę w wypełnaniu jej funkcji i zadań.

3.  Wypracowanie zasad współpracy wszystkich podmiotów w społeczności lokalnej działających na rzecz rodziny.

4.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 2:

1.  Diagnozowanie i monitoring warunków życia rodzin.

2.  Budowanie zintegrowanego systemu chroniącego rodzinę przed utratą bezpieczeństwa socjalnego, w tym utworzenie instytucji ospowiedzialnej za przyjmowanie sygnałów o sytuacji kryzysowej rodzin.

3.  Rozwijanie zintegrowanego systemu wsparcia dla rodzin z niepełnosprawnymi członkami rodzin.

4.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 3:

1.  Obejmowanie opieką socjalną rodzin żyjących z trudnych warunkach materialnych.

2.  Zapewnienie dzieciom i mlodzieży z rodzin ubogich dożywiania w szkole, wyposażenia w podręczniki i pomoce szkolne.

3.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Odpowiedzialni za realizację celów strategicznych, operacyjnych i zadań:

Rada Miejska, Burmistrz, szkoły i inne jednostki organizacyjne samorządu gminnego w zakresie przypisanych im zadań.

Środki finansowe:

Budżet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych.

Partnerzy:

Instytucje rządowe, samorządowe, organizacje społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem organizacji pożytku publicznego.

CEL STRATEGICZNY 2:

Poprawa sytuacji dziecka w środowisku szkolnym.

Cele operacyjne:

1.  Wzbogacanie oferty edukacyjnej oraz wspieranie uczniów uzdolnionych.

2.  Wspieranie potrzeb edukacyjnych dzieci niepełnosprawnych.

3.  Wzmacnianie systemu gwarantującego prawidłowy przebieg procesu wychowania.

4.  Ochrona dzieci i młodzieży przed nieprzystosowaniem społecznym, marginalizacją i społecznym wykluczeniem.

Zadania do celu operacyjnego 1:

1.  Wspieranie inicjatyw służących wszechstronnemu rozwojowi dzieci i młodzieży.

2.  Włączanie w proces dydaktyczny programów otwierających świadomość młodego pokolenia na możliwości indywidualnego rozwoju, twórczego działania oraz sprzyjających rozwijaniu umiejętności społecznych, przedsiębiorczości i planowania kariery.

3.  Wyrównywanie szans edukacyjnych przez pomoc materialną dla młodzieży szkolnej (stypendia, zasiłki, dofinansowanie udziału w ofercie kulturalnej oraz wycieczkach dydaktycznych).

4.  Wypracowanie procedur monitoringu uczniów uzdolnionych, wspierania ich rozwoju, wyróżniania inagradzania.

5.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 2:

1.  Stworzenie systemu uslug wspierających proces edukacji uczniów niepełnosprawnych.

2.  Tworzenie warunków umożliwiających dostęp uczniów niepełnospawnych do szkół ogólnodostępnych.

3.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 3:

1.  Kontynuowanie i wzbogacanie istniejących programów profilaktycznych wspierających wychowanie dzieci i młodzieży.

2.  Wspieranie idei wolontariatu oraz innych form aktywności społecznej, sprzyjających rozwijaniu postaw charytatywnych i filantropijnych w stosunku do osób starszych i pokrzywdzonych przez los.

3.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 4:

1.  Zapewnienie szerszego dostępu do opieki pedagoga i psychologa w szkołach.

2.  Inicjowanie i wdrażanie programów edukacyjno-wychowawczych przeciwdziałających patologiom społecznym dzieciom i młodzieży, w tym uzależnieniom, nieprzystosowaniu, wykluczeniu.

3.  Organizacja świetlic środowiskowych.

4.  Tworzenie warunków do zwiększenia różnych form orientacji i poradnictwa zawodowego.

Odpowiedzialni za realizację celów strategicznych, operacyjnych i zadań:

Rada Miejska, Burmistrz i inne jednostki organizacyjne samorządu gminnego w zakresie przypisanych im zadań.

Środki finansowe:

Budżet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych.

Partnerzy:

Instytucje rządowe, samorządowe, organizacje społeczne ze szczególnym uwzględnieniem organizacji pożytku publicznego.

CEL STRATEGICZNY 3:

Promocja zdrowia oraz rozwój sportu i rekreacji.

Cele operacyjne:

1.  Rozwijanie warunków służących aktywności ruchowej dzieci i młodzieży.

2.  Kompensacja deficytów zdrowotnych oraz wspieranie opieki zdrowotnj nad dzieckiem niepełnosprawnym.

Zadania do celu operacyjnego 1:

1.  Wspieranie cyklicznych badańsprawności młodego pokolenia.

2.  Wykorzystywanie gminnej bazy sportowej na cele rekreacyjne i aktywnośćruchową dziecii młodzieży.

także w godzianch wieczornych.

4.  Rozbudowa infrastruktury służącej czynnemu spędzaniu czasu wolnego (place zabaw, boiska sportowe, ścieżki rowerowe, ścieżki zdrowia, lodowisko).

5.  Tworzenie ogólnodostępnych stref rekreacji dziecięcej.

6.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 2:

1.  Prowadzenie cyklicznych badań stanu zdrowia dzieci i młodzieży.

2.  Inicjowanie edukacyjnych programów prozdrowotnych w szkołach (higiena nauki i pracy, prawidłowe żywienie, wady postawy, uzależnienia).

3.  Tworzenie warunków do praktykowania zachowań prozdrowotnych.

4.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Odpowiedzialni za realizację celów strategicznych, operacyjnych i zadań:

Rada Miejska, Burmistrz i inne jednostki organizacyjne samorządu gminnego w zakresie przypisanych im zadań.

Środki finansowe:

Budżet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych.

Partnerzy:

Instytucje rządowe, samorządowe, organizacje społeczne ze szczególnym uwzględnieniem organizacji pożytku publicznego.

CEL STRATEGICZNY 4

Poprawa stanu bezpieczeństwa rodziny, dzieci i młodzieży.

Cele operacyjne

1.  Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i społecznej pewności dzieci i młodzieży.

2.  Przeciwdziałanie uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży.

3.  Ochrona dziecka przed wykorzystywaniem imolestowaniem.

Zadania do celu operacyjnego 1:

1.  Wdrażanie programów ilustrujących zagrożenia cywilizacyjne.

2.  Włączanie w realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych policjantów z wydziału prewencji oraz ruchu drogowego.

3.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 2:

1.  Realizacja programów profilaktyczno-edukacyjnych na temat uzależnień adresowanych do dzieci i młodzieży.

2.  Ustawiczne szkolenie nauczycieli związanych z zagrożeniem uzaleznieniami.

3.  Wdrażanie programów edukacyjnych z zakresu uzależnień dla rodziców, w tym realizowanych ze środków zewnętrznych.

Zadania do celu operacyjnego 3:

1.  Monitorowanie zjawiska krzywdzenia dzieci i młodzieży.

2.  Inicjowanie programów przeciwdziałania przemocy rówieśniczej, wykorzystywania i i molestowania dzieci w rodzinie i w środowisku.

3.  Promocja instytucji udzielających pomocy np. telefon zaufania, program "Niebieska linia".

4.  Współpraca wszystkich lokalnych instytucji zajmujących się przemoca.

5.  Tworzenie i wdrażanie programów realizowanych ze środków zewnętrznych.

Odpowiedzialni za realizację celów strategicznych, operacyjnych i zadań:

Rada Miejska, Burmistrz i inne jednostki organizacyjne samorządu gminnego w zakresie przypisanych im zadań.

Środki finansowe:

Budżet samorządu lokalnego, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych, programów celowych.

Partnerzy:

Instytucje rządowe, samorządowe, organizacje społeczne ze szczególnym uwzględnieniem organizacji pożytku publicznego.

4.  UWAGI KOŃCOWE

Zapisy zawarte w programie będą realizowane w ramach przyjętych zadań w zależności od posiadanych przez samorząd i pozyskanych z zewnątrz środków finansowych.

Uzasadnienie

Konieczność tworzenia Systemu Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną wynika z art. 17 ust.1 pkt 13 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dz.U. nr 64 poz. 593 ze zmian.)

Celem tego dokumentu jest tworzenie możłiwości do poprawy warunków optymalnego rozwoju dziecka oraz wspieranie funkcjonowania rodziny w naszej gminie.

Niniejszy dokument winien przyczynić się do wzmocnienia pozycji dziecka i rodziny w Gminie Mirosławiec.