UCHWAŁA NR XLIX/263/2006 Rady Miejskiej w Mirosławcu z dnia 25 września 2006 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2007 - 2013

UCHWAŁA NR XLIX/263/2006

Rady Miejskiej w Mirosławcu

z dnia 25 września 2006 r.

w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2007 - 2013

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym (jednolity tekst Dz.U. z 2001 r. nr 142 poz. 1591 ze zmian.) uchwala się co następuje:

§ 1. 

1. Przyjmuje Strategię Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2007-2013.

2.  2. Integralną część uchwały stanowi dokument pt. "Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2007-2013" stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Realizację Strategii Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec na lata 2007-2013 powierza się Burmistrzowi Gminy i Miasta Mirosławiec.

§ 3. Uchwała obowiązuje z dniem podjęcia i podlega opublikowaniu na stronie internetowej Urzędu Gminy i Miasta Mirosławiec.

Załącznik do Uchwały Nr XLIX/263/2006

Rady Miejskiej w Mirosławcu

z dnia 25 września 2006 r.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY I MIASTA MIROSŁAWIEC na lata 2007-2013

1. Wstęp

W dzisiejszym świecie, pełnym zagrożeń i pojawiających się szans, podlegającym procesom globalizacji i nasilającej się konkurencji, niezbędną dla każdej organizacji, dla każdego człowieka staje się potrzeba wypracowania własnego planu działania na przyszłość, który pozwoli bądź to na dostosowanie się do szybko zachodzących zmian, bądź na podejmowanie walki konkurencyjnej. czym trudniejsze i bliższe stają się wyzwania współczesnej gospodarki, tym mocniej wszyscy ludzie i poszczególne organizacje pracują nad wypracowaniem koncepcji własnego rozwoju. Stąd też każdy z nas ma plan działania na przyszłość. Każda organizacja posiada mniej lub bardziej sprecyzowany program lub strategię działania. Strategia, jako integralny element życia ludzi i organizacji, wpływa na kształt i charakter naszych działań oraz determinuje sposób postrzegania rzeczywistości przez każdego z nas, czy to mieszkańca gminy, powiatu czy też pracownika lub pracodawcę. Koniecznością i zadaniem samorządowych władz gminy i miasta Mirosławiec jest opracowanie i realizacja koncepcji działania na rzecz długotrwałego rozwoju społeczno - gospodarczego. Niniejsza Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec wychodzi na przeciw aspiracjom i dążeniom mieszkańców gminy, tworząc podstawę ożywiania wszelkiej społecznej i gospodarczej aktywności.

Niniejszy dokument został przygotowany przy pełnym zaangażowaniu grupy przedstawicieli gminy Mirosławiec. Pomysły i wiedza wszystkich uczestników prac zostały wykorzystane przy opracowywaniu niniejszego dokumentu, który stanowi Strategię Rozwoju Gminy i Miasta na lata 2007-2013. Aktywna pomoc ze strony pracowników Urzędu Gminy i Miasta w zbieraniu i kompletowaniu materiałów umożliwiła przeprowadzenie gruntownej i szczegółowej analizy stanu faktycznego, pozwalając na precyzyjne ustalenie odpowiedzi strategicznej obejmującej wizję, cele strategiczne i wiązkę celów operacyjnych.

Zespół pracujący nad Strategią Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec dokonał w trakcie prac podstawowych wyborów, które stanowią wspólną deklarację mieszkańców w realizacji misji dążenia do idealnej przyszłości, opisanej przez wypracowaną wizję. Aż do końca roku 2013 wizja będzie ogniskowała wszystkie wysiłki ludzi, którzy wytyczyli pożądany społecznie i gospodarczo kierunek rozwoju gminy Mirosławiec.

Podstawą do określenia odpowiedzi strategicznej były wnioski wynikłe z analizy SWOT (analiza trosk, atutów, zagrożeń i szans). Analiza ta nie ograniczyła się tylko do prostego zidentyfikowania silnych i słabych stron gminy oraz szans i zagrożeń przed nią stojących. Przeprowadzono warsztaty, na których zgodnie z przyjętą metodologią ogniskowania się na najbardziej zasadniczych problemach, wybrano najważniejsze elementy każdej z tych grup, które w największym stopniu wpływają lub będą wpływać na kondycję gminy. Wiązkę celów operacyjnych określono po sformułowaniu wizji i celów strategicznych w obszarach działalności gminy.

Powstała strategia, mimo żmudnego i wymagającego sporego wysiłku procesu tworzenia, jest w swojej konstrukcji dokumentem prostym i budzącym pozytywne emocje. Został on opracowany zgodnie z zasadami programowości oraz partnerstwa społecznego, przyjętymi i ogólnie akceptowanymi dla tego rodzaju dokumentów strategicznych. Jako dokument o logicznym i spójnym charakterze ma szanse, po dalszych konsultacjach i uzgodnieniach z szeroką reprezentacją mieszkańców gminy, uzyskać szerokie poparcie i wyzwolić drzemiący w lokalnej społeczności potencjał gospodarczy.

Strategia jako dokument, z którego korzystać będą w trakcie kolejnych lat wszystkie ugrupowania społeczne, polityczne i gospodarcze, będzie przedmiotem monitoringu i systematycznej oceny.

Zespół tworzący strategię przykładał dużą wagę do kwestii aktualizowania zagadnień strategicznych i kontroli realizacji przyjętych celów strategicznych i operacyjnych. Stąd też strategia zawiera także opis procesów, które w przyszłości zostaną wykorzystane do monitorowania wdrażania celów oraz oceny rezultatów realizacji założeń strategicznych, opartych na jednolitym modelu i kryteriach. Procesy monitorowania i oceny strategii pozwalają zweryfikować stan realizacji poszczególnych celów Strategii oraz wpływu tej realizacji ma środowisko gospodarcze, społeczne i przyrodnicze. Monitoring i ewaluacja pozwolą na uaktualnienie zapisów strategii, dostosowując ją do zmian zachodzących w samej gminie oraz otaczającym ją środowisku.

Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec, dzięki zastosowaniu metody aktywnego planowania strategii oraz bogatej merytorycznie treści, zapewnia sobie należytą, nadrzędną pozycję wśród innych dokumentów o charakterze planistycznym, gdyż jest odzwierciedleniem dążeń ogółu mieszkańców gminy, opartych na rzetelnie przeprowadzonej analizie strategicznej. Wszelkie kolejne działania podejmowane na rzecz rozwoju gminy powinny być zgodne z jej zapisami, gdyż stanowi ona spójny, jednolity program rozwoju społeczno - gospodarczego. Dzięki temu jest ona również dokumentem posiadającym walory edukacyjne.

2. Ekspertyza w zakresie rozwoju gospodarki, rolnictwa i turystyki wiejskiej na obszarze gminy Mirosławiec na tle powiatu wałeckiego1)

1) Charakterystyka struktur funkcjonalno - przestrzennych obszaru.

W ogólnej strukturze funkcjonalno - przestrzennej województwa zachodniopomorskiego analizowany obszar zaliczony został do III strefy gospodarki rolno-leśnej, selektywnej aktywizacji gospodarczej, w tym rozwoju turystyki. Wydzielony z tej strefy Obszar Walecki (IIIH) charakteryzowany jest jako podstrefa gospodarki leśno-rolnej, przetwórstwa rolno-spożywczego oraz intensywnego rozwoju turystyki (w tym sportu wypoczynkowego). Jest to obszar wielofunkcyjnego rozwoju z preferencjami do rozwoju funkcji turystycznej, w tym kwalifikowanej. Podstrefa obejmuje: gminę miejską Wałcz,, gminy miejsko-wiejskie Człopa, Tuczno, Mirosławiec. Pod względem geograficznym gminy położone są w obrębie dwóch jednostek geomorficznych: Pojezierza Wałeckiego i Równiny Wałeckiej. Spośród kilkudziesięciu jezior większość to jeziora rynnowe i wytopiskowe. Podnoszą one w znacznym stopniu walory krajobrazowe i sprzyjają rozwojowi turystyki. Część zbiorników układa się w naturalne, atrakcyjne formy. Ciekawe są kompleksy przyrodnicze, które uzyskały status rezerwatów i pomników przyrody. Podstawową gałęzią gospodarki jest rolnictwo a podstawowym kierunkiem produkcji rolnej uprawa zbóż. Po przekształceniach w strukturze własnościowej głównie w latach 90-tych i likwidacji PGR nie wszystkie możliwości produkcyjne są wykorzystane do zwiększenia i zmiany struktur upraw oraz rozwoju hodowli. Niski poziom zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi stwarza warunki do rozwoju upraw warzyw. Istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój terenów wiejskich może być również zakładanie gospodarstw agroturystycznych i produkujących żywość ekologiczną. Ważną dziedziną gospodarki badanego obszaru jest leśnictwo. Ma ono duże znaczenie dla lokalnego rynku pracy. Wielu mieszkańców znajduje sezonowe lub trwałe zatrudnienie w zakład usług leśnych. Wysokie zalesienie stwarza doskonałe warunki do rozwoju turystyki. Są one podstawowym elementem bezpieczeństwa ekologicznego.

2) Struktura i poziom rozwoju przedsiębiorczości w gminie Mirosławiec.

W procesach transformacji i restrukturyzacji gospodarki istotną rolę wyznacza się przedsiębiorczości. Jej dynamika oraz zróżnicowana struktura podmiotowa i przedmiotowa jest stymulatorem wzrostu i rozwoju gospodarczego. To właśnie ludzie przedsiębiorczy poprzez swą aktywność stworzyli w latach 90-tych warunki do powstawania wielu firm i miejsc pracy. Przedsiębiorczość jest ze swej natury procesem wielowymiarowym. Przejawia się na przede wszystkim w założeniu nowego przedsiębiorstwa, czuwaniem nad prawidłowym jego funkcjonowaniem , w podejmowaniu ryzyka działalności oraz ponoszenia całkowitej za nią odpowiedzialności. Istotą przedsiębiorczości jest podejmowanie inicjatywy w kreowaniu projektów oraz nowych form zaspokajających potrzeby i dostarczające zyski na dalszy rozwój. Przedsiębiorcą jest osoba, która własny kapitał przeznacza na założenie i rozwijanie przedsiębiorstwa dla przyszłych korzyści ekonomicznych.

więzi integracyjne z przemysłem zaopatrzeniowym, przetwórczym, handlem oraz obsługą poprodukcyjną rolnictwa. Główne znaczenie ma przedsiębiorczość rozumiana jako podejmowanie działalności gospodarczej w działach pozarolniczych. Rozwój przedsiębiorczości na wsi oznacza podejmowanie na własne ryzyko i na własny rachunek różnych przedsięwzięć gospodarczych, pomysłów mających przynieść poprawę warunków życia na obszarach wiejskich poprzez:

- przechodzenie ludności rolniczej do pracy poza rolnictwem,

- proces uprzemysłowienia rolnictwa, wynikający ze wzrostu poziomu stosowania przemysłowych środków produkcji i przemysłowych technologii wytwarzania żywności,

- urbanizację wsi, wynikającą z tworzenia na obszarach wiejskich infrastruktury o charakterze miejskim,

- zmianę struktury agrarnej wskutek powiększania gospodarstw i likwidacji jednostek najmniejszych z jednoczesnym podejmowanie zajęć pozarolniczych,

- zmiany struktury społeczno-zawodowej, kreowaniem sektora usług.

Aktualnie poziom rozwoju przedsiębiorczości w jednostkach samorządowych jest bardzo zróżnicowany. Największy wpływ na jego wymiar ma powierzchnia, ludność i położenie gminy. Do podstawowych mierników i wskaźników oceny poziomu przedsiębiorczości zaliczamy:

- liczbę i strykturę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON (sektor prywatny, publiczny, przedsiębiorstwa osób fizycznych i ogółem),

- porównanie ilości firm powstających i upadających w badanym okresie (suma narodzin i zgonów firm),

- dynamika zmian ilości podmiotów gospodarczych w dłuższym okresie czasu ( w stosunku do roku poprzedniego),

- wskaźnik przedsiębiorczości (jest to ilość podmiotów osób fizycznych przypadająca na 1000 osób w wieku produkcyjnym; odzwierciedla on zróżnicowanie warunków dla powstawania zakładów osób fizycznych; obrazuje proporcje osób, które zdecydowały się pracować na własny rachunek i stanowią ogromną większość zarejestrowanych firm),

- iloraz lokalizacji (jest to stosunek procentowego udziału gminy w liczbie zakładów osób fizycznych do procentowego udziału w liczbie ludności; należy go traktować jako miernik nadwyżki lub niedoboru zakładów osób fizycznych względem ludności),

- iloraz zagęszczenia ( to procentowy udział gminy w liczbie przedsiębiorstw do procentowego udziału gminy w powierzchni województwa),

- porównanie w/w wskaźników ze średnią w kraju, województwie i najbliższym otoczeniu (porównywanie się z najlepszymi, ocena w czym jesteśmy lepsi a w czym gorsi).

Poziomem odniesienia dla wszystkich gmin w województwie zachodniopomorskim jest średni wskaźnik przedsiębiorczości osób fizycznych wynoszący 145,9.

Pozycja gminy w dużym stopniu zależy od jej położenia i atrakcyjności terenu. Dowodem potwierdzającym tę tezę jest fakt, że na 10 gmin o najwyższym wskaźniku przedsiębiorczości w województwie zachodniopomorskim, 9 to gminy nadmorskie. Atrakcyjność lokalizacyjna jest cennym walorem rozwoju, ale również bardzo istotne jest umiejętne wykorzystanie silnych stron każdej jednostki samorządowej. Najniższe wskaźniki rozwoju przedsiębiorczości są w gminach położonych w środkowej części województwa, w znacznej części na terenach popegeerowskich. Upadek, często jedynego na wsi zakładu pracy oraz specyficzne kwalifikacje przydatne tylko w działalności rolniczej, spowodował brak alternatywy zatrudnienia.

konieczność rozwijania przedsiębiorczości, aktywizująca mieszkańców wsi i małych miasteczek. Pomysłów na jej rozwijanie powinno się szukać w terenie zamieszkania bazując na lokalnych zasobach i potencjałach wytwórczych. Podstawowy sens działań aktywizujących powinien sprowadzać się do poszukiwań lokalnych nisz rynkowych.

Głównym celem tego rodzaju działań powinno być pomnażanie możliwości wzrostu dochodów zarówno tych, którzy pracują w rolnictwie, jak i pozostałych mieszkańców wsi pracujących w pozarolniczych działach gospodarki narodowej. Mechanizm rynkowy, na którym opiera się gospodarka, wymusza na każdej jednostce aktywność zarówno w sferze działań jak i postaw przedsiębiorczych. Osoby, które tym współczesnym wyzwaniom nie są w stanie sprostać, często spychane są na margines życia społecznego i gospodarczego oczekując pomocy z zewnątrz. W każdej zbiorowości znajdują się jednostki przedsiębiorcze, które jeżeli stworzy się im odpowiednie warunki, pobudzi do działania, zainicjują tworzenie przedsiębiorstw dające pracę i dochody im samym oraz okolicznej ludności. Stymulowaniem takich postaw powinny zając się również władze lokalne, gdyż jest to wspólny interes wszystkich mieszkańców i osób, które odpowiadają za rozwój danego obszaru. Rozwój lokalny może zaspokajać istotne potrzeby poprzez tworzenie miejsc pracy, a tym samym zmniejszać wydatkowanie środków finansowych kierowanych z budżetu na pomoc społeczną. Z czasem wymiernym efektem lokalnego rozwoju gospodarczego jest powiększanie bazy podatkowej, a dodatkowe dochody mogą być przeznaczone na inwestycje poprawiające stan rozwoju infrastruktury i warunki życia ludności.

Rozwój przedsiębiorczości ma wymiar indywidualny i społeczny. W wymiarze społecznym uruchamia on tzw. mnożnik regionalny, który kreowany jest przez:

- odpowiednie relacje techniczno-ekonomiczne, pozwalające na bardziej efektywne bilansowanie zasobów z potencjałem wytwórczym,

- uwarunkowania psychospołeczne wynikające z patriotyzmu lokalnego.

Wywołanie efektu mnożnikowego sprzyja wykorzystaniu lokalnych zasobów siły roboczej gdyż wzrost siły nabywczej i tworzona na potrzeby gospodarcze infrastruktura przyciąga kolejnych inwestorów.

Przed władzą samorządową stoi ogrom zadań w sferze potrzeb bytowych swoich mieszkańców i aktywizacji posiadanych środków wytwórczych, mając jedynie do dyspozycji znikome środki finansowe i ograniczone możliwości instytucjonalno-prawne. Władze lokalne powinny stale zabiegać o inwestorów, którzy przyczynią się do rozwoju określonego obszaru. Spełnienie tego zadania oparte jest na następujących założeniach:

1. Władza lokalna jest gospodarzem obszaru należącego do niej na postawie terytorialnej kraju .

2. Władze lokalne zajmują się wszystkimi składowymi gospodarki swojego obszaru, niezależnie od charakteru własności i rozwiązań instytucjonalnych.

3. Osiągając cele, do których jest powołana, władza lokalna powinna oddziaływać na zachowania poszczególnych podmiotów gospodarczych tak, aby realizowały one zarówno cele własne jak i określonego obszaru.

4. Zadania władzy lokalnej nie mogą się ograniczać do doraźnej aktywizacji gospodarczej regionu, powinny być szersze i bardziej dalekosiężne.

Celem tych działań jest wprowadzenie i utrzymanie gminy na ścieżce racjonalnego rozwoju lokalnego poprzez:

-  rozwój istniejących struktur przedsiębiorczości,

- wykreowanie aktywności zamieszkałej w gminie ludności w zakresie podejmowania drobnej działalności gospodarczej,

- pozyskiwanie inwestycji zewnętrznych,

- racjonalną eksploatację zasobów środowiska naturalnego,

- wykorzystanie tzw. majątku niechcianego stanowiącego własność gminy lub lokalnych podmiotów gospodarczych.

Instrumentami, którymi władza lokalna może się posługiwać w celu oddziaływania na wzrost gospodarczy są:

1) normy prawne uchwalane przez władze lokalne,

2) decyzje administracyjne obejmujące wszelkiego rodzaju nakazy, zakazy i ograniczenia wynikające z przepisów dotyczących ochrony środowiska,

3) instrumenty ekonomiczno - finansowe mające na celu motywowanie podmiotów gospodarczych do pożądanych zachowań na terenie gminy takich jak ulgi podatkowe, opłaty za usługi komunalne, czynsze, ceny terenów,

4) podejmowanie przez samorząd lokalny przedsięwzięć kształtujących klimat przedsiębiorczości, do których zaliczamy: działalność w zakresie promocji gminy, wspieranie małych podmiotów gospodarczych, organizowanie szkoleń dla bezrobotnych, oferowanie bezpłatnych porad prawnych dla osób chcących podjąć działalność gospodarczą, zakładanie lokalnych fundacji lub agencji rozwoju lokalnego, funduszy poręczeniowych, których celem jest inspirowanie lokalnych programów rozwoju.

Nikt nie wymyślił jeszcze skuteczniejszej metody ograniczania bezrobocia jak rozwój przedsiębiorczości tworzącej nowe miejsca pracy. Pojęcie przedsiębiorczości może występować w dwóch formach tj. w znaczeniu funkcjonalnym i przedmiotowym. W znaczeniu funkcjonalnym to gotowość i zdolność podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się w otoczeniu szans i okazji oraz elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków funkcjonowania. W ujęciu przedmiotowym to aktywne działanie w sferze gospodarczej np. prowadzenie własnej firmy. Dotychczasowy model rozwoju gospodarczego preferował rozwój obszarów miejskich. Od pewnego okresu , m. in. w ramach wielofunkcyjnego rozwoju, przedsiębiorczość jest również pożądana w mniejszych ośrodkach. Do zalet tych obszarów można zaliczyć:

1)  mniejszą biurokrację i krótszy termin załatwiania formalności,

2)  większy zapał władz i mieszkańców,

3)  duże ilości wolnych terenów i niewykorzystanych obiektów,

4)  niższe koszty płacy wynikające z niższych płac,

5)  słabą pozycją związków zawodowych lub ich całkowity brak,

6)  duże zasoby wolnej siły roboczej, będącej skutkiem znacznego bezrobocia,

7) możliwość równoczesnej realizacji celów gospodarczych (wzrost produkcji) i społecznych (ograniczanie bezrobocia).

Analiza danych zawartych w prezentowanych niżej tabelach pozwala ocenić poziom i wskaźniki rozwoju przedsiębiorczości w Mirosławcu w odniesieniu do gmin powiatu wałeckiego oraz gmin sąsiednich. W stosunku do średnich wojewódzkich i terenów przyległych są one zdecydowanie niższe. Wynika to przede wszystkim z mało korzystnej lokalizacji gmin tj. znacznego oddalenia od wiodących ośrodków miejskich i terenów powszechnie uważanych za atrakcyjne turystycznie. Tereny te często nazywane bywają obszarami problemowymi, którym towarzyszą konflikty i napięcia negatywnie oddziałujące na funkcjonowanie obszaru. Źródła tych problemów mają pochodzenie wewnętrzne (cechy społeczności lokalnej, jakość gleb, struktura produkcji) jak i zewnętrzne (peryferyjne położenie, polityka wobec wsi i rolnictwa). Do zagrożeń wpływających na obecną i przyszłą sytuację na obszarach wiejskich zaliczyć należy również:

-  obniżenie produkcji i realnych dochodów ludności wiejskiej,

- rozkład i upadek dotychczasowych struktur i form organizacyjnych dominujących w obrocie rolnym,

- brak instytucji osłonowych w rolnictwie,

- apatia i niechęć środowiska wiejskiego zwłaszcza na obszarach popegeerowskich,

- brak doświadczenia i tradycji w zakresie pozyskiwania dodatkowych źródeł dochodów.

jest tworzenie właściwego klimatu dla lokalnej przedsiębiorczości a gmina musi w większym niż dotychczas stopniu przyjąć na siebie rolę integratora i organizatora rozwoju we wszystkich istotnych dla mieszkańców obszarach działalności.

W porównaniu do całego kraju w województwie zachodniopomorskim występuje wyższa koncentracja przedsiębiorstw na obszarach miejskich i stanowią one 80,6% ogółu. W Polsce wskaźnik ten wynosi 73,5%.

Tabela 1. Wskaźniki przedsiębiorczości w woj. zachodniopomorskim w 2003 r.

Źródło: opracowanie na podstawie danych BDR

Tabela 2. Liczba zakładów osób fizycznych zarejestrowanych w systemie REGON na obszarach miejskich i wiejskich w 2003 r.

Źródło: opracowanie na podstawie BDR

Tabela 3. Wskaźniki przedsiębiorczości osób fizycznych w 2003 r.

Źródło: opracowanie na podstawie BDR

Wskaźniki rozwoju przedsiębiorczości w województwie zachodniopomorskim znacznie przewyższają średnie krajowe. Dotyczy to zarówno obszarów wiejskich a w znacznie wyższym stopniu obszarów miejskich.

Zdecydowana większość wszystkich podmiotów gospodarczych, około 96% to przedsiębiorstwa sektora prywatnego a w tej grupie zakłady osób fizycznych. Są one skutkiem restrukturyzacji gospodarki i gwałtownego, w latach dziewięćdziesiątych, rozwoju prywatnej przedsiębiorczości.

Tabela 4. Podstawowe wielkości charakteryzujące wybrane gminy miejsko-wiejskie podregionu koszalińskiego w 2003 r.

Źródło: opracowanie na podstawie BDR

Gminy miejsko-wiejskie są bardzo zróżnicowane pod względem powierzchni. Mirosławiec jest najmniejszym miastem pod względem powierzchni. Wskaźnik zaludnienia w gminie jest bardzo niski i kształtuje się w granicach 31 osób / km².

Tabela 5. Liczba przedsiębiorstw i wskaźniki przedsiębiorczości w gminach miejsko-wiejskich podregionu koszalińskiego w 2003 r.

Źródło: opracowanie na podstawie Banku Danych Regionalnych

Wskaźnik przedsiębiorczości w Mirosławcu wynosi 97,79. Jest on niższy od przeciętnej dla gmin miejsko-wiejskich podregionu koszalińskiego, którego wartość wynos 109,8.

Tabela 6. Lokata gmin miejsko - wiejskich podregionu koszalińskiego w 2003 r.

Źródło: obliczenia własne na podstawie BDR

Na tle całego województwa zachodniopomorskiego lokaty powiatu wałeckiego są stosunkowo niskie. Pod względem wskaźnika przedsiębiorczości Mirosławiec zajmuje 61 lokatę na 114 gmin w województwie.

Tabela 7. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w latach 1996-2003 w gminach miejsko-wiejskich podregionu koszalińskiego.

Źródło: opracowanie własne na podstawie BDR

Mirosławiec zajmuje 12 pozycję, a gminy sąsiednie: Człopa 15, Tuczno 12 pozycję. Lokaty te świadczą, że gminy te znacznie odstają od reszty. Można je więc zaliczyć do obszarów problemowych. Obszarom tym towarzyszy szereg nieprawidłowości (konflikty, napięcia) negatywnie oddziałujące na funkcjonowanie obszaru. Są to: niski poziomo rozwoju gospodarczego, mała efektywność gospodarowania, niekiedy również degradacja środowiska naturalnego. Źródła tych problemów mają pochodzenie wewnętrzne (cechy społeczności lokalnej, jakość gleb, struktury produkcji) jak i zewnętrzne (peryferyjne położenie, polityka wobec wsi i rolnictwa). Jakie by nie były przyczyny należy się im aktywnie przeciwstawiać ponieważ każda gmina posiada swój swoisty potencjał rozwojowy, trzeba go tylko rozpoznać i wykorzystać.

Tabela 8. Dynamika zmian liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w latach 1996-2003 w gminach miejsko-wiejskich podregionu koszalińskiego.

Źródło: obliczenia i opracowanie własne.

Wartość maksymalna - 254,8 (Karlino)

Wartość minimalna - 138,9 (Człopa)

Wartość średnia - 194,8

8 na 15 gmin czyli 53% osiągnęło wyższą dynamikę od średniej w grupie

(+) i (-) oznacza najwyższą i najniższą dynamikę w danym roku.

3) Ocena sektora rolnego.

Jednym z podstawowych mierników oceny sektora rolnego jest struktura gospodarstw rolnych. Pokazuje ona ilość poszczególnych gospodarstw w gminach i ich udział procentowy. Racjonalna i efektywna gospodarka rolna wymaga gospodarstw o określonej wielkości, mogącej zapewnić rolnikom godziwe dochody porównywalne do zatrudnionych w pozarolniczych gałęziach gospodarki narodowej. Wielkość tego zróżnicowania przedstawia tabela 8.

Gospodarstwa do 5 ha stanowią w Gminie Mirosławie ok 53% ogólnej liczby gospodarstw. Gospodarstw dużych, powyżej 100 ha, zdolnych do reprodukcji rozszerzonej jest 2,5%. Są to wskaźniki wyższe od średnich w województwie. W celu podniesienia efektywności sektora rolnego należałoby w przyszłości dążyć do powiększania liczby gospodarstw obszarowo większych poprzez ich komasacje i scalanie. Z kolei małe gospodarstwa, szczególnie w pobliżu miast, mogą być przeznaczone na cele budownictwa mieszkalnego i rekreacje.

Dla większości gospodarstw indywidualnych dochody z działalności rolniczej stanowią znikomą część. Na podstawie danych z tabeli 14 można stwierdzić, że dla ponad połowy gospodarstw w gminach Mirosławiec, Tuczno Wałcz kształtują się one poniżej 10% ogółu dochodów a dla ok 14% wynoszą 90-100%. To znaczy że tylko nieznaczna część utrzymuje się z rolnictwa.

* Wartość produkcji towarowej na 1 zatrudnionego wynosiła w gminie Mirosławiec 22 233 zł.

* Na 1 ha użytków rolnych towarowość wynosi 958 zł.

* Na 1 gospodarstwo rolne towarowość wynosiła 14 920 zł.

Tabela 9. Ilość gospodarstw rolnych i ich struktura w gminie Mirosławiec (stan na 31.12.2003 r.)

Źródło: obliczenia i opracowanie własne na podstawie danych ODR

Analizując dane z tabeli 11 można wyciągnąć wniosek, że bliskość większego miasta - Wałcza, działa stymulująco na towarowość i efektywność gospodarstw rolnych. Mają one możliwość sprzedaży produkowanych przez siebie płodów rolnych na lokalnym rynku, z reguły po wyższych cenach niż otrzymywanych od pośredników. Sytuacja taka jest również korzystna dla mieszkańców miast, gdyż mają możliwość zaopatrywania się w świeże warzywa, owoce, przetwory na lokalnych targowiskach.

Tabela 10. Gospodarstwa domowe z użytkowaniem gospodarstwa indywidualnego powyżej 1 ha UR według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego w 2002 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie "Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych - województwo zachodniopomorskie" WUS Szczecin 2003 s. 147

Tabela 11. Towarowa produkcja rolnicza w gospodarstwach rolnych w 2002 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie "Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych- województwo zachodniopomorskie" WUS Szczecin2003, s. 152

4) Czynniki i bariery rozwoju lokalnego.

Rozwój lokalny następuje pod wpływem pewnych okoliczności określanych mianem czynników rozwoju. Są to przyczyny inicjujące i kształtujące przekształcenia ilościowe i jakościowo - strukturalne w gospodarce i życiu społecznym oraz w środowisku przyrodniczym. Rozwój lokalny to proces o charakterze przyczynowo-skutkowym. Każda przyczyna jest skutkiem zdarzeń z przeszłości, każdy skutek natomiast stanowi przyczynę zdarzeń, które wystąpią w przyszłości. Przyczyny i skutki powiązane są ze sobą na zasadzie sprzężenia zwrotnego i dotyczą wszystkich aspektów procesu rozwoju. Określamy je czynnikami rozwoju, jeżeli ten rozwój inicjują, umożliwiają i ułatwiają lub barierami, jeśli ten rozwój utrudniają lub uniemożliwiają.

W świetle przeprowadzonych badań ekonomiczno - przestrzennych wyróżnia się w skali kraju, w tym na obszarach wiejskich następujące grupy obszarów problemowych, niezrównoważonych z punktu widzenia ekonomicznego u społecznego:

1) opóźnione w rozwoju obszary wiejskie o przewadze funkcji rolniczych i gospodarstw indywidualnych, o dużym zaludnieniu, zagrożone znacznym bezrobociem ukrytym i rejestrowanym,

2) opóźnione w rozwoju osiedla wiejskie i małe miasta w rejonach rolniczych o dużym udziale byłych PGR, zagrożone bezrobociem rejestrowanym,

3) opóźnione w rozwoju osiedla przemysłowe i miasta dotknięte regresją przemysłu, zagrożeniem środowiska i dużym bezrobociem.

Opóźnione w rozwoju obszary peryferyjne, do których należą obszary problemowe obejmują w województwie zachodniopomorskim ok. 86% ogólnego obszaru.

Do zagrożeń wpływających na obecną i przyszłą sytuację wsi i rolnictwa Pomorza Zachodniego zaliczyć należy:

- obniżenie dochodów realnych ludności rolniczej na spadku produkcji oraz niekorzystnych relacji cen produktów rolnych, drogiego kredytu co stwarza istotną barierę w modernizacji i rozbudowie gospodarstw,

- zmniejszenie popytu na środki produkcji rolnej,

- trudna sytuacja firm przetwórstwa rolno-spożywczego,

- brak środków budżetowych na finansowanie postępu rolniczego,

- rozkład i upadek dotychczasowych struktur i form organizacyjnych dominujących w obrocie rolnym,

- brak instytucji osłonowych rolnictwa,

- apatia i niechęć środowiska wiejskiego zwłaszcza na obszarach popegeerowskich,

- brak doświadczenia i tradycji w zakresie pozyskiwania dodatkowych źródeł dochodów.

Z analiz dotychczasowych aspektów gospodarowania na obszarach wiejskich wynika, że obserwuje się pogłębianie nierówności, bowiem wzrost konkurencyjności gmin bogatych wpływa na pogarszanie sytuacji społeczno - gospodarczej gmin biednych. Wynika to z faktu, że tereny popegerowskie nie są atrakcyjnym miejscem na inwestycji, co jest przyczyną upadku miejsc pracy i ich marginalizacji. Z przeprowadzonych badań wynika, że 92,3% byłych pracowników PGR nie próbowała podjąć działalności gospodarczej na własny rachunek, a tylko 7,67% taką działalność podjęło. Wśród głównych barier uniemożliwiających podjęcie działalności gospodarczej ankietowani wskazywali brak środków finansowych - 82,33%, wysokie oprocentowanie kredytów - 27%, brak odpowiednich kwalifikacji - 12,5%, brak pomocy ze strony administracji - 8,5%, brak gruntów - 2,5%. Wśród innych trudności wskazywano najczęściej zaawansowany wiek, zły stan zdrowia, strach przed ewentualnym niepowodzeniem.

Istotnym czynnikiem wspierania działalności gospodarczej są kompetencje gminy. Samorząd gminy posiada szeroką gamę instrumentów, które mogą wydatnie przyczynić się do kreowania korzystnych warunków rozwoju. Jako formy tego wsparcia najczęściej wymieniane są:

-  promowanie przedsiębiorczości,

- prowadzenie działalności informacyjnej i oświatowej, w tym organizowanie szkoleń w zakresie rozwoju przedsiębiorczości,

- współdziałanie z samorządem gospodarczym, organizacjami pracodawców.

Prawo działalności gospodarczej precyzuje szczegółowe zadania organów gminy, których sprawna realizacja ma duży wpływ zarówno na podejmowanie jak i prowadzenie działalności gospodarczej. Do tego rodzaju szczegółowych zadań zaliczane są:

-  wydawanie, odmowa i cofanie zezwoleń i koncesji,

-  kontrola przestrzegania przepisów prawa przez przedsiębiorców.

Z ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o finansach publicznych wynikają następujące kompetencje:

-  utrzymanie urządzeń infrastruktury technicznej oraz inwestycje infrastrukturalne,

-  tworzenie i przystępowanie do spółek i spółdzielni,

-  udzielanie pożyczek i poręczeń,

-  gospodarowanie gminnym zasobem nieruchomości,

-  udzielanie dotacji podmiotom gospodarczym wykonujący zadania publiczne,

-  stosowanie ulg podatkowych,

- wyznaczanie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego terenów rolnych i leśnych, które mogą być przeznaczone pod zabudowę w tym także służące prowadzeniu działalności gospodarczej.

Do dyspozycji samorządu gminy pozostaje również szeroka gama instrumentów prawno -organizacyjnych i finansowych. Wśród takich działań najczęściej wymienia się:

- podejmowanie, w ramach ogólnej strategii rozwoju społeczno - gospodarczego, inicjatyw i zadań rozwoju lokalnego,

- stymulowanie rozwoju poprzez stworzenie różnego rodzaju ułatwień i udogodnień,

- podejmowanie działań promocyjnych =, udostępnianie lokalnych zasobów, stosowanie ulg, zachęt, udzielanie substydiów,

- przyciąganie inwestorów oraz pozyskiwanie środków, które mogą służyć rozwojowi lokalnemu,

- identyfikacja lokalnych potrzeb społecznych i lokalnych zasobów, które mogą określić kierunki i zakres działań na rzecz rozwoju lokalnego,

- tworzenie własnych funduszy stymulacji i wspierania rozwoju lokalnego lub pozyskiwanie zewnętrznych środków na ten cel,

- utworzenie struktur organizacyjnych rozwoju lokalnego,

- rozwój kooperacji z udziałem miejscowych, istniejących i uruchamianych zakładów produkcyjnych i usługowych,

- tworzenie przedsiębiorstw lokalnych (komunalnych) z udziałem kapitału lokalnego,

- tworzenie przestrzeni pracy, inkubatorów przedsiębiorczości i innych tego rodzaju placówek inicjujących rozwój.

Analiza praktycznych działań podejmowanych przez samorządy terytorialne w Polsce wskazuje, że najczęściej stosujące formy stymulowania przedsiębiorczości:

-  tworzenie zintegrowanej oferty dla inwestorów,

-  dostosowanie profilu nauczania do potrzeb rynku pracy,

-  podnoszenie atrakcyjności gminy,

-  rozwój infrastruktury technicznej i społecznej,

- programowanie rozwoju gminnego ( plany strategiczne, zagospodarowania przestrzennego, lokalne plany rozwoju),

- kompleksowy rozwój infrastruktury turystycznej (trasy rowerowe, kajakowe, ścieżki spacerowe, kompleksy sportowe, akwaparki, hale sportowe),

- wyznaczenie zintegrowanych terenów pod inwestycje,

- przygotowanie terenów pod rozwój budownictwa,

- poprawa bezpieczeństwa w gminie,

- tworzenie agencji, fundacji rozwoju lokalnego i wspierania przedsiębiorczości,

- utworzenie w Urzędzie Gminy komórki organizacyjnej dla spraw rozwoju lokalnego i pozyskiwania funduszy unijnych,

- tworzenie lokalnych funduszy kredytowych ,

- tworzenie centrum innowacyjnego, okienek obsługi interesanta,

- stworzenie systemu zwolnień i preferencji dla inwestorów.

Analiza sytuacji, potencjału rozwojowego i opinii mieszkańców powiatu wałeckiego pozwala określić czynniki stymulujące i ograniczające rozwój danego obszaru. Do czynników ograniczających rozwój przedsiębiorczości zaliczamy:

-  małe nakłady inwestycyjne i brak inwestorów strategicznych,

-  skomplikowany system podatkowy i zbyt wysokie stawki,

-  zawiły system prawny,

-  zbyt, małe środki finansowe na rozwój infrastruktury,

-  brak środków finansowych i trudności w uzyskaniu kredytów,

-  słabość gospodarcza regionu i łącząca się z nimi mała chłonność lokalnego rynku,

-  niski standard dróg komunikacyjnych,

-  mała liczba lokalnych połączeń komunikacyjnych,

-  niski poziom aktywności społeczno - gospodarczej,

-  ubóstwo społeczne,

-  niedostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy,

-  ograniczony asortyment zasobów naturalnych,

-  brak rozwiniętego przetwórstwa płodów rolnych i leśnych,

-  niekorzystne dla rolnictwa warunki przyrodnicze,

-  peryferyjne położenie w stosunku do siedziby województwa,

-  znaczna odległość od rynków zbytu,

-  sezonowy charakter oferty turystycznej,

-  brak stowarzyszeń gospodarczych,

-  niedostateczne tempo rozwoju infrastruktury gospodarczej i technicznej,

-  mała dynamika wzrostu liczby podmiotów gospodarczych,

-  wysoka stopa bezrobocia,

-  niedostateczne współdziałanie samorządów w rozwiązywaniu istotnych problemów regionu.

Do czynników stymulujących rozwój przedsiębiorczości zalicza się:

-  wspomaganie przedsięwzięć przyczyniających się do ożywienia gospodarczego,

- utworzenie korzystnego klimatu dla inwestycji oraz prowadzenie działań koordynacyjnych

i organizatorskich,

-  promowanie przedsiębiorczości,

-  prowadzenie działalności informacyjnej i oświatowej,

-  tworzenie bazy danych o lokalnym potencjale i przedsiębiorcach,

- współdziałanie z samorządem gospodarczym, organizacjami pracodawców i przedsiębiorców,

- tworzenie wspomaganie instytucji otoczenia biznesu,

- promocja regionu i możliwości inwestowania,

- promocja lokalnych firm i lokalnych produktów,

- tworzenie internetowych baz informacyjnych,

- przygotowanie terenów pod działalność gospodarczą,

- sprzedaż mienia komunalnego,

- ulgi podatkowe dla przedsiębiorców,

- tworzenie warunków sprzyjających podejmowaniu nowych inwestycji, zwłaszcza zagospodarowanie wolnych obiektów na terenach byłych PGR,

- rozwój infrastruktury, uzbrajanie terenów, budowa dróg,

- rozwój form aktywizacji bezrobotnych,

- powiększanie bazy podatkowej,

- wywoływanie tzw. efektu mnożnikowego,

- wspieranie istniejącego biznesu lokalnego,

- działania zmierzające do dywersyfikacji zatrudnienia oraz kreowania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich,

- włączenie obszarów wiejskich w proces wzrostu innowacyjności gospodarki,

- przygotowanie rolnictwa do skutecznej konkurencji z rolnictwem unijnym,

- kreowanie niestereotypowej produkcji w rolnictwie- poszukiwanie nisz produkcyjnych,

- wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego,

- alternatywne zagospodarowanie niewykorzystanych gruntów rolnych - produkcja bioenergii,

- tworzenie warunków do podejmowania działalności pozarolniczej,

- tworzenie warunków do rozwoju przetwórstwa rolno - spożywczego,

- wielofunkcyjny, zrównoważony i zunifikowany rozwój obszarów wiejskich,

- wykorzystanie funduszy unijnych na cele społeczne i gospodarcze.

Czynników rozwoju należy przede wszystkim szukać w lokalnym potencjale i lokalnych zasobach. Oprócz zasobów leśnych, cennym bogactwem analizowanego obszaru są liczne rzeki i jeziora. Są one obecnie wykorzystywane dla rozwoju turystyki i sportów wodnych. W przyszłości należałoby zastanowić się nad ich gospodarczym wykorzystaniem dla rozwoju towarowej produkcji ryb.

5) Lokalna infrastruktura wspierania przedsiębiorczości.

Przedsiębiorczość jest procesem wymagającym wsparcia organizacyjnego i finansowego. W Polsce najczęściej stosuje się następujące organizacyjne formy działań:

przedsiębiorstw poprzez:

-  ocenę nowych przedsięwzięć gospodarczych,

- doradztwo ekonomiczne, prawne, finansowe, marketingowe świadczone przez personel inkubatora i wynajętych specjalistów (prawnik, księgowy itp.),

- ułatwienie dostępu do źródeł finansowania,

- transfer technologii,

- oferowanie wspólnej powierzchni do prowadzenia działalności gospodarczej,

- usługi biurowe i administracyjne oraz korzystanie ze sprzętu i narzędzi takich jak: samochód dostawczy, fax, komputer z programami, oprawa dokumentów, sala konferencyjna, wysyłka poczty; koszty tych sprzętów i usług rozkładają na wielu użytkowników, dzięki czemu kształtują się one na poziome dostępnym dla małych przedsiębiorstw.

Głównym celem i miernikiem skuteczności działania inkubatora przedsiębiorczości jest doprowadzenie przedsiębiorstw do osiągnięcia dojrzałości i zdolności do samodzielnego przetrwania na rynku. Ponadto inkubatory realizują wiele celów w odniesieniu do tzw. otoczenia przedsiębiorstw poprzez:

-  wspomaganie lokalnego rozwoju społeczno - gospodarczego,

-  promocji przedsiębiorczości ,

-  tworzenie nowych miejsc pracy,

-  przyśpieszenie rozwoju nowych przedsiębiorstw,

-  zmniejszenie odsetka upadłości,

-  wykorzystanie niezagospodarowanych obiektów produkcyjnych i usługowych,

-  promocje nowych technologii i wdrożeń naukowych,

- pomoc w nawiązywaniu współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami krajowymi i zagranicznymi.

Inkubatory przedsiębiorczości są zorientowane głównie na małe i średnie przedsiębiorstwa wnoszące swój wkład w rozwój ekonomiczny ponieważ:

-  są silnie związane z regionem, z którego pochodzą,

-  mają duże możliwości tworzenia nowych miejsc pracy,

- są mniej zbiurokratyzowane niż duże przedsiębiorstwa, łatwiej reagują na zmiany występujące na rynku,

- są mniej konserwatywne i bardziej innowacyjne,

- bardziej nadają się do produkcji towarów na zamówienie lub krótkich serii,

- mają wysoką stopę wzrostu.

2. Ośrodki promocji i przedsiębiorczości:

-  prowadzą szkolenia dla przedsiębiorców,

-  zapewniają doradztwo ekonomiczne, prawne i techniczne,

-  gromadzą i upowszechniają informacje gospodarcze.

Ośrodki te pomagają w rozwiązywaniu problemów bezrobocia i przygotowują chętnych do odjęcia działalności gospodarczej, upowszechniają wiedzę i doświadczenie z zakresu gospodarki rynkowej.

3. Centra innowacji i przedsiębiorczości:

-  szkolą nowych i działających od niedawna przedsiębiorców,

-  prowadzą doradztwo prawne, techniczne, ekonomiczne, finansowe itp,

- oceniają projekty przedsięwzięć gospodarczych, pomagają swoim klientom w uzyskaniu kapitału (poprzez banki, fundusze, agencje),

- zapewniają powierzchnie na działalność gospodarczą wraz z infrastrukturą i usługami biurowymi,

- współpracują z innymi organizacjami, szczególnie zajmującymi się transferem technologii.

4. Parki technologiczne, powiązane ze szkołami wyższymi i placówkami naukowymi, zachęcają przedsiębiorców do wdrażania efektów badań naukowych. Zapewniają powierzchnie, infrastrukturę i usługi małym przedsiębiorstwom organizowanym przez pracowników nauki. Pomagają w tworzeniu i rozbudowie centrów technologicznych.

5. Fundusz poręczeń kredytowych jest instytucją, której misją jest ułatwianie podmiotom gospodarczym dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania, a konkretnie kredytów na prowadzenie działalności gospodarczej. Oferta finansowa funduszy poręczeń kredytowych skierowana jest głównie do małych i średnich przedsiębiorstw. Obok podstawowego celu, jakim jest ułatwienie dostępu do bankowych środków finansowych, instytucje te przyczyniają się do pobudzenia inwestycji lokalnych w dalszej perspektywie do tworzenia nowych miejsc pracy. Mogą one być prowadzone przez stowarzyszenia, fundacje i związki gmin. Zazwyczaj fundusz przybiera postać wewnętrznej komórki organizacyjnej określonego podmiotu prawnego, który prowadzi fundusz obok innych form działalności. Zakres terytorialny funkcjonowania funduszy ograniczony jest zwykle do gminy, kilku gmin lub powiatu.

6. Fundusz pożyczkowy jest instytucją nie będącą bankiem, której działalność koncentruje się na zapewnieniu dostępu do zewnętrznych źródeł kapitału poprzez udzielanie pożyczek. Poprzez umowę pożyczki fundusz zobowiązuje się przenieść na rzecz pożyczkobiorcy (np. przedsiębiorcy) określoną ilość pieniędzy. W zamian pożyczkobiorca zobowiązuje się do zapłaty na rzecz funduszu odsetek przybierającej formę oprocentowania. W rezultacie fundusz pożyczkowy uzyskuje środki na prowadzenie działalności, a pożyczkobiorca środki na realizację zamierzonych celów. Fundusze udzielają też pożyczek osobom bezrobotnym podejmującym działalność gospodarczą. Wynikiem ich działalności jest pobudzanie lokalnej przedsiębiorczości poprzez zwiększanie płynności finansowej przedsiębiorstw. Sprzyja to rozwojowi działalności gospodarczej i tworzeniu nowych miejsc pracy. Fundusze mogą działać w rozmaitych formach prawnych. Najczęściej są to stowarzyszenia i fundacje. Mogą być także prowadzone przez samorząd gospodarczy. Obok działalności pożyczkowej prowadzą one również działania mające na celu rozwój przedsiębiorczości a także szkolenia i doradztwo.

W zakresie stymulowania rozwoju gospodarczego pomocne są również:

- strategie rozwoju gospodarczego (może stanowić część zintegrowanej strategii rozwoju gminy),

- sformalizowana struktura organizacyjna służąca realizacji zadań ukierunkowanych na rozwój gospodarczy,

- rozwój zasobów informacyjnych dla potrzeb rozwoju gospodarczego,

- podejmowanie różnych form inicjatyw na rzecz rozwoju gospodarczego np. przyciąganie inwestorów zewnętrznych, działalność marketingowa, wspieranie istniejących firm, działania na rzecz rozwoju przedsiębiorczości lokalnej.

Celowym działaniem powinno być tworzenie systemu dostępu przedsiębiorców do informacji. Celem działania winno być zwiększenie i poprawa jakości usług świadczonych on-line przez instytucje sektora publicznego na rzecz przedsiębiorców z wykorzystaniem nowoczesnych technologii teleinformatycznych. Cel ten może być zrealizowany przez następujące przedsięwzięcia:

- tworzenie publicznej platformy elektronicznej powszechnego dostępu firm do informacji i usług publicznych,

- integracje referencyjnych rejestrów osób i firm,

- gwarancja bezpieczeństwa informacji dostarczanej przez firmy i obywateli do instytucji administracji publicznej.

Początkiem tworzenia powyższego systemu może być utworzenie Gminnych Centrów Informacji. Instytucja ta powinna spełniać kilka podstawowych funkcji z zakresu gospodarki, administracji, turystyki i kultury. Do najważniejszych funkcji centrum należy:

- gromadzenie, segregowanie i rozpoznawanie informacji o lokalnych podmiotach gospodarczych, ich produktach, potencjale oraz możliwościach kooperacyjnych,

- gromadzenie i publikowanie danych o gospodarce lokalnej, w szczególności o lokalnym rynku pracy oraz o ofertach inwestycyjnych z terenu gminy,

- zbieranie i rozpowszechnianie danych o instytucjach lokalnych, organizacjach społecznych itp.,

- zbieranie i rozpowszechnianie danych o alternatywnych źródłach finansowania oraz wszelkich formach wsparcia rozwoju przedsiębiorczości,

- prowadzenie punktu informacji turystycznej, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru turystyki rozwijanej na terenie gminy,

- informowanie o przejawach życia kulturalnego,

- gromadzenie informacji dotyczących gospodarki budżetowej gminy z ostatnich kilku lat,

- gromadzenie wszelkich informacji związanych z obsługą obywateli.

Utworzenie bazy danych o ofertach ma duże znaczenie w zakresie pozyskiwania i stwarzania odpowiednich warunków dla inwestorów zewnętrznych. Inwestor poinformowany w sposób wyczerpujący o dostępnych na rynku lokalnym ofertach kooperacyjnych, może zdecydować się na uruchomienie określonego rodzaju produkcji. Korzyść z takiej sytuacji jest wielostronna: inwestor może lepiej prowadzić swoje przedsięwzięcie, lokalny podmiot znajduje rynek zbytu, społeczność lokalna zyskuje nowe miejsca pracy.

Stworzenie bazy danych o ofertach powinno odbywać się według określonego scenariusza.Przyjmuje się iż, zadanie to będzie składać się z następujących elementów:

1. Wyznaczenie głównych grup branżowych przedsiębiorstw, które powinny znaleźć się w bazie danych. Wyznaczenie tych grup powinno wiązać się z charakterem dotychczasowych inwestycji gospodarczych w gminie.

2. Przygotowanie bazy teleadresowej firm, które potencjalnie mogłyby znaleźć się w bazie danych. W tym pomocne mogą być dane z ewidencji prowadzenia działalności gospodarczej oraz systemu REGON na poziomie oddziału Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.

3. Równoległe opracowywanie ankiety dla firm uczestniczących w bazie danych zawierającej potrzebne dane o profilu i możliwościach produkcji i usług.

4. Rozesłanie ankiet, ich zbiórka oraz analiza wyników.

5. Stworzenie bazy danych. Powinna ona możliwie szybko dawać odpowiedzi na wszelkie pytania interesujące zainteresowanych.

6. Baza danych powinna być powszechnie dostępna dla wszystkich zainteresowanych w tym również drogą elektroniczną.

Tworzenie i posiadanie przez gminy i powiaty bazy danych może być istotnym elementem stymulowania rozwoju lokalnego i wzrostu zainteresowania potencjalnych inwestorów.

6) Koncepcja wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich.

a) Pojęcie obszarów wiejskich.

wiejskie, jak i miejsko - wiejskie, gdyż zarówno jedne jak i drugie mają zazwyczaj cechy peryferyjne. Przy takiej klasyfikacji stanowią one około 93% powierzchni naszego kraju i są miejscem zamieszkania 38% ludności. Zgodnie z Europejską Kartą Obszarów Wiejskich pojęcie to oznacza teren położony wewnątrz terytorium lub teren przybrzeżny, obejmujący wsie i małe miasteczka, na których przeważająca część gruntów wykorzystywana jest do potrzeb:

- rolnictwa, leśnictwa, hodowli ryb i rybołówstwa,

- działalności gospodarczej i kulturalnej mieszkańców tego regionu,

- rekreacji poza terenami miejskimi,

- innych, takich jak budownictwo mieszkaniowe.

b) Zadania obszarów wiejskich

Obszary wiejskie mają do spełnienia wiele ważnych zadań gospodarczych, społecznych i ekologicznych. Należą do nich:

- zadania związane z zaopatrzeniem przez rolnictwo społeczeństwa w bezpieczną, "zdrową" żywność w wystarczającej ilości i asortymencie,

- zadania dotyczące ochrony środowiska naturalnego, właściwego funkcjonowania ekosystemów,

- zadania związane z neutralizacją zanieczyszczeń komunalnych,

- zadania dotyczące zapewnienia godziwych warunków życia i pracy zarówno ludności rolniczej jak i zamieszkałej na obszarach wiejskich,

- zadania w zakresie tworzenia bazy wypoczynkowej i rekreacyjnej dla mieszkańców miast.

c) Polityka rozwoju zrównoważonego obszarów wiejskich.

Rozwój zrównoważony harmonizuje wypełnianie na obszarach wiejskich funkcji gospodarczych, społecznych, ekologicznych a także kulturowych i przestrzennych. Tworzenie przyszłego obrazu wsi uzależnione jest od stanu całej gospodarki. Od rozwoju gospodarczego kraju zależeć będzie tempo i kierunek przemian na wsi. Na terenach wiejskich muszą występować wielofunkcyjne, średnio i nisko intensywne formy gospodarowania. Przeważać powinna gospodarka proekologiczna, które wyeliminowane zostaną: wysoka specjalizacja, chemizacja i koncentracja. Główne zadania jakie należy uwzględnić, aby uzyskać pożądaną wizję wsi to:

- ochrona środowiska,

- produkcja bezpiecznej żywności,

- stwarzanie warunków dla pozarolniczych form gospodarowania,

- tworzenie krajobrazu kulturowego.

Należy też dążyć do podniesienia jakości życia na obszarach wiejskich. Można to zrealizować poprzez:

-  wprowadzenie zautomatyzowania pracy,

-  wyposażenie w pełną infrastrukturę komunalną i społeczną,

-  tworzenie odpowiednich warunków przestrzennych,

-  estetyzację wsi.

Model gospodarki na obszarach wiejskich powinien być uzasadniony stanem ich uwarunkowań ekologicznych i krajobrazowych. Uwarunkowania te powinny być wyznacznikiem profilu gospodarki i działalności człowieka na tych obszarach. Kierunek i typ produkcji rolniczej jest wypadkową wielu czynników. część wynika z potrzeb ekonomicznych, część zaś z barier ekologicznych. Pierwsze z nic oddziałują w kierunku maksymalizacji produkcji, drugie - choć ograniczają produkcję, wywołują jednak efekt konkurencyjności i wzrostu jakości produkowanej żywności. Znalezienie równowagi pomiędzy tymi czynnikami będzie gwarantowało uzyskanie pozytywnego efektu.

Wcześniej zakres funkcji obszarów wiejskich był ograniczony i sprowadzał się do:

-  wytwarzania środków żywnościowych, surowców rolniczych i zwierzęcych dla przemysłu,

-  dostarczanie siły roboczej dla nierolniczych gałęzi przemysłu poza terenami wiejskimi,

-  dostarczania surowców mineralnych i zasobów wody komunalnej i użytkowej,

-  stanowienie miejsca zamieszkania i pracy znacznej części ludności.

W obecnych warunkach społeczo - gospodarczych tereny wiejskie muszą spełniać o wiele więcej i bardziej różnorodnych funkcji. Obok wcześniej wymienionych należy również znaleźć miejsce na:

-  powstawanie na terenach wiejskich nowych miejsc pracy,

-  zamieszkanie i przestrzeń życiową ludności nierolniczej,

-  wypoczynek,

-  buforowanie i filtracje zanieczyszczeń powietrza,

-  deponowanie i utylizację odpadów przemysłowych i komunalnych.

Aby rozwój obszarów wiejskich był zrównoważony i harmonijny, musi dotykać równocześnie gospodarki, osadnictwa wraz z infrastrukturą techniczną i ochrony środowiska. W obecnej fazie rozwoju terenów wiejskich rolnictwo odgrywa znaczącą rolę produkcyjną, a także chroniącą środowisko i kształtującą krajobraz.

Rozwój zrównoważony polega na maksymalizacji korzyści netto z rozwoju ekonomicznego, chroniąc oraz zapewniając odtwarzanie się zasobów naturalnych w długim okresie. Jest on programem restrukturyzacji ekonomicznych, społecznych i technicznych, mających na celu ochronę przyrody i środowiska człowieka na użytek obecnego i przyszłych pokoleń oraz uznania wartości przyrody.

d) Model rozwoju zrównoważonego.

Głównym celem polityki rozwoju obszarów wiejskich jest rozwój zrównoważony tzn. harmonizujący wypełnianie przez obszary wiejskie wszystkich gospodarczych, społecznych funkcji a także kulturowych i przestrzennych. W polityce tej chodzi więc o coś więcej niż tylko rolnictwo, a mianowicie o rozwój zintegrowany wszystkich zasobów obszaru, tak fizycznych jak i ludzkich, a także rolniczych i pozarolniczych. W wyniku rozwoju każda z funkcji przechodzi na coraz wyższy poziom rozwoju. W rozwoju jednofunkcyjnym jest to tylko jedna funkcja, np. wyższy poziom rozwoju. W rozwoju wielofunkcyjnym, rozwój każdej funkcji przeplata się z rozwojem innych. Są one od siebie wzajemnie uzależnione. Te zintegrowany, wielofunkcyjny rozwój obszaru jest właśnie idealnym modelem rozwoju zrównoważonego.

Uwielofunkcyjnienie terenów wiejskich musi stać się głównym celem polityki rolnej. Muszą powstać wsi o charakterze wielofunkcyjnym, gdzie obok rolników produkujących znaczne ilości artykułów rolnych, prowadzących gospodarstwa wydajnie i efektywnie, są też gospodarstwa zintegrowane z zakładem przerabiającym surowiec. Jest tu też miejsce dla gospodarstw produkujących wybrane artykuły tylko na własny użytek, ale prowadzone przez gospodarzy mających też inne źródło utrzymania np. sklep czy zakład usługowy. Na wsi musi też znaleźć się miejsce dla ludzi pracujących w innych zawodach, dla których wieś jest tylko miejscem zamieszkania. Wielofunkcyjność to szansa dla istnienia gospodarstw rodzinnych, w tym drobnych. Za rozwojem wielofunkcyjnym przemawia również potrzeba dekoncentracji przemysłu i lokowania go także na obszarach wiejskich.

Rozwój zrównoważony musi wyeliminować błędy, które popełniło rolnictwo, a związane z:

-  nadmierną koncentracją produkcji i ziemi,

-  wąską specjalizacją produkcji,

-  niewłaściwą mechanizacją i chemizacją,

-  złą agrotechniką,

-  użytkowaniem niezgodnym z możliwościami gleby.

Rozwój zrównoważony ma charakter globalny i dlatego w budowie jego modelu konieczne jest:

- skojarzenie w jeden system i poddanie jednolitym regułom gospodarowania zasobów ziemi rolniczej i leśnej, zasobów wodnych, genetycznych i krajobrazu oraz infrastruktury technicznej i przemysłu,

- wprowadzenie takich form wykorzystania zasobów naturalnych, które zapewniają ich odnawialność,

- przestrzeganie stosowania nowoczesnych rozwiązań technologicznych chroniących zasoby i jednocześnie zachowujących ich wysoką jakość,

- uwzględnianie uwarunkowań społecznych związanych z zachowaniem tradycji kulturowych,

- określenie drogi i instrumentów wdrażania,

- uwzględnianie uwarunkowań ekonomicznych związanych z kosztami wdrażania gospodarki zrównoważonej,

Opracowany model rozwoju zrównoważonego uwzględniający te zasady powinien mieć charakter uniwersalny, a jego realizacja będzie miała szanse powodzenia, jeśli uzyska odpowiednie wsparcie prawne, finansowe i techniczne ze strony władz samorządowych i rządowych oraz różnych innych jednostek działających na rzecz kraju.

W proponowanym modelu rozwoju zrównoważonego obszarów wiejskich jako główne płaszczyzny należy rozpatrywać:

-  rolnictwo proekologiczne,

-  leśnictwo,

-  gospodarkę rybacką,

-  eko i agroturystykę,

-  przemysł przetwórczy i usługi lokalne,

-  przyrodolecznictwo,

-  infrastrukturę techniczną i społeczną.

Główne ogniwa gospodarowania: produkcja, przetwórstwo, dystrybucja i konsumpcja, w modelu gospodarki zrównoważonej powinny występować w jednym regionie, z ewentualnym dopuszczeniem częściowej dystrybucji i konsumpcji poza region. Taki układ zapewnia opłacalność funkcjonowania modelu gospodarki, gdy profity z przetwórstwa i dystrybucji pozostają w miejscu produkcji. Wszystkie te elementy występują w gminie, należy je więc rozpoznać, zinwentaryzować i w planowany sposób wykorzystać.

e) Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich.

Dwoma największymi obszarami biedy są tereny popegeerowskie oraz małe miasteczka, w których funkcjonował jeden duży zakład. Upadek tych zakładów np. w Próchnowie i Jabłonkowie spowodował ogromne bezrobocie oraz brak alternatywnych źródeł dochodów.

Pojęcie "wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich" nie oznacza jedynie procesu tworzenia nowych miejsc pracy, ale jest pojęciem znacznie szerszym, w którym problemy wsi i rolnictwa muszą być traktowane kompleksowo. Wielofunkcyjny rozwój wsi związany jest z realizacją następujących programów:

a. Program łagodzenia, ograniczania i likwidacji bezrobocia.

b. Program rozwoju różnych form kształcenia, oświaty, doradztwa rolniczego i socjalno-bytowego na wsi.

c. Program interwencji na rzecz modernizacji rolnictwa.

d. Program przestrzennego zagospodarowania i rozwoju regionalnego.

e. Program ochrony środowiska.

f. Rozwój samorządności i samodzielności władz lokalnych, przede wszystkim gminnych i sołeckich.

g. Program zabezpieczenia socjalnego (system rent i emerytur rolnych).

W związku z realizacją rządowego programu "Rozwój obszarów wiejskich" uruchomiono wiele szczegółowych programów, w tym: sanitacji wsi, telefonizacja, ochrony zdrowia na wsi, modernizacji systemu edukacji i doradztwa, budowy sieci rynków hurtowych i giełd rolnych, informacji rynkowej. Programy te mają aktywizować wieś i stwarzać możliwości alternatywnych źródeł zarobkowania. Stanowią one antidotum na bariery rozwoju obszarów wiejskich, których pokonanie stwarza szansę rozwoju przedsiębiorczości. W typowej gminie wiejskiej występują zazwyczaj następujące problemy:

- wysokie bezrobocie wskutek zamknięcia zakładów pracy, procesów restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych w rolnictwie i otoczeniu rolnictwa,

- brak kapitału niezbędnego do zainwestowania w działalność gospodarczą,

- niskie kwalifikacje uniemożliwiające rozwijanie na szerszą skalę przedsiębiorczości w wybranym kierunku,

- niedorozwój infrastruktury, która w znacznej mierze jest zachętą do inwestowania, obniża koszty przedsięwzięcia, decyduje o efektywności,

- brak systemu nowoczesnych instytucji wiejskich,

- przewaga postaw tradycyjnych, brak inicjatywy "strach przed nowym".

Szereg problemów na współczesnej polskiej wsi wynika z tego, że równolegle trzeba realizować dwa sprzeczne ze sobą programy: modernizacji rolnictwa i ograniczania bezrobocia wiejskiego. Modernizacja polega na wprowadzaniu nowych technik i technologii, bardziej efektywnego sprzętu, poprawie struktury agrarnej. Działania te mają dostosować nasze rolnictwo do sprostania unijnej konkurencji. Niezbędnym warunkiem osiągnięcia tego celu jest znaczne ograniczenie zatrudnienia, pozwalające zwiększyć efektywność i wydajność pracy. Bez tworzenia miejsc pracy dla ludzi odchodzących z rolnictwa powiększaliby oni grono osób bezrobotnych. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania bezrobocia jest rozwój przedsiębiorczości w dotychczasowym miejscu zamieszkania. Rozwój wsi wielofunkcyjnej wymaga przede wszystkim stworzenia miejsc pracy. Gorzej jest z praktycznym wdrożeniem tego zamysłu ponieważ kapitał nie garnie się do obszarów wiejskich. Program wielofunkcyjnego rozwoju wsi nie jest w stanie wykreować niezbędnej ilości nowych miejsc pracy głównie z powodu bariery popytu na dobra i usługi oferowane nabywcom.

przetwórstwa powoduje, że wytwarzana żywność jest wysokiej jakości i stanowi uzupełnienie dla produkcji masowej. Artykuły wytwarzane w małych przedsiębiorstwach charakteryzują się następującymi cechami:

-  produkowane są przy zastosowaniu tradycyjnych technologii (tzw. specjalności regionalne),

-  produkowane są metodami ekologicznymi,

- mogą stanowić dobra luksusowe dla określonej grupy konsumentów o wysokich wymaganiach.

Złożony i trudny proces transformacji polskiej gospodarki do warunków rynkowych i członkostwo w Unii Europejskiej wymusza podejmowanie działań na rzecz alternatywnych przedsięwzięć przez rolników oraz mieszkańców małych miast i wsi. Działania te najczęściej przejawiają się w rozwijaniu przedsiębiorczości rolniczej i pozarolniczej, która jest szansą wyjścia z kryzysu i głębokiej zapaści produkcyjno - ekonomicznej. Aktywizacja ta może przejawiać się w następujących formach:

-  typowa działalność rolnicza na skalę towarową , czyli produkcja polowa i hodowla zwierząt w rozmiarach pozwalających osiągać porównywalne dochody do zatrudnionych w pozarolniczych działach gospodarki narodowej. Aktualnie są to gospodarstwa o powierzchni minimum 20-30 ha. Wymaga to zastosowania technik i technologii zapewniających wysoką efektywność i sprawność działania.

-  rolnicze przedsięwzięcia alternatywne dotychczas nie stosowane w ogóle lub w małej skali, np. specjalistyczna produkcja ogrodnicza i warzywnicza, uprawa ziół przyprawowych, leczniczych i kosmetycznych, uprawa grzybów, hodowla koni, kóz, królików, strusi , pszczelarstwa i inne.

-  działalność pozarolnicza, bezpośrednio związana z rolnictwem :

1) przetwórstwo artykułów rolnych (młyny, gorzelnie, cukrownie, olejarnie, mieszalnie pasz, piekarnie, ubojnie, masarnie, mleczarnie, przetwórnie owoców i warzyw itp.),

2) zaopatrzenie w materiały i środki produkcji rolnej ( handel nawozami, paszami, środkami ochrony roślin, materiałami budowlanymi i inne),

3) usługi produkcyjne (np. mechanizacyjne, remontowo-budowlane, w zakresie ochrony roślin, obsługa rolnictwa),

4) obrót produktami rolniczymi ( skup, magazynowanie, sortowanie, pakowanie, transport oraz handel hurtowy i detaliczny produktami rolniczymi);

-  działalność pozarolnicza, niezwiązana bezpośrednio z rolnictwem:

1) agroturystyka i turystyka wiejska, organizacja wypoczynku, sprzedaż posiłków, hotelarstwo na obszarach wiejskich,

2) gospodarka leśna ( tartaki, drewno opałowe i budowlane, węgiel drzewny, owoce runa leśnego),

3) produkcja i przetwórstwo ryb,

4) pielęgnacja krajobrazu i ochrona środowiska naturalnego (konserwacja rowów i zbiorników wodnych),

5) produkcja energii wietrznej i wodnej,

6) jeździectwo i hipoterapia,

7) rzemiosło i rękodzielnictwo (kowalstwo artystyczne, stolarstwo, pamiątkarstwo, wyplot koszyków),

8) handel detaliczny,

9) punkt usługowe ( krawieckie, pralnicze, fryzjerskie, kosmetyczne, naprawa sprzętu RTV i AGD),

10) warsztaty naprawcze (np. samochodowe),

11) usługi transportowo - drogowe,

12) usługi komunalne (zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, utylizacja odpadów),

13) pozyskiwanie kruszywa i innych surowców lokalnych (np. torfu, borowiny, kredy nawozowej, wody mineralnej),

14) zakłady specjalistyczne,

15) parkingi płatne,

16) produkcja przemysłowa (meble, stolarka budowlana, elementy metalowe. porcelana, tworzywa sztuczne),

17) tereny rekreacyjne, skanseny, zabytki.

Dotychczasowy rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej ma charakter marginalny i nie stanowi istotnej siły napędowej wsi w szerszej skali.

Rozwój wielofunkcyjny, tworzenie miejsc pracy na wsi sprzyja również wykorzystaniu kwalifikacji młodzieży wiejskiej i stwarza szansę realizacji aspiracji zawodowych w miejscu zamieszkania. Jak wykazują badania skłonności do przedsiębiorczości pozarolniczej nie wykazują rolnicy mający trudności finansowe, lecz rolnicy prowadzący gospodarstwa silne ekonomicznie, zwłaszcza ci, którzy posiadają wykształcenie ponadpodstawowe nierolnicze.

7) Turystyka.

Przyjmuje się, że atrakcyjność turystyczna jest zespołem wszystkich elementów powodujących zainteresowanie i przyjazd turysty do konkretnego miejsca. Ogólnie szacuje się, że na atrakcyjność turystyczną składają się 3 zasadnicze elementy tj:

- walory turystyczne,

-  dostępność komunikacyjna,

-  infrastruktura turystyczna i poza turystyczna.

Na podstawie przeprowadzonych przez D. Milewskiego, których wyniki zostały przedstawione w audycie turystycznym województwa zachodniopomorskiego przyjęto, iż atrakcyjność turystyczna jest wypadkową następujących działów:

-  walorów turystycznych (waga - 0,25)

-  bazy noclegowej ( 0,25)

-  bazy gastronomicznej i uzupełniającej (0,125)

-  dostępności transportowej (0,1)

-  stanu środowiska naturalnego (0,0625)

-  ochrony środowiska naturalnego ( 0,0625)

-  infrastruktury usługowej (0,1)

-  infrastruktury technicznej (0,05)

Powyższa metoda umożliwia określenie stopnia atrakcyjności turystycznej poszczególnych gmin woj. zachodniopomorskiego, a wśród nich gmin powiatu wałeckiego w tym Mirosławca (tab.12)

Tabela 12. Atrakcyjność turystyczna gmin powiatu wałeckiego na tle najatrakcyjniejszych gmin woj. zachodniopomorskiego.

Źródło: Audyt ...(2005, s. 136)

Dane z tab. 12 ukazują zróżnicowaną atrakcyjność turystyczną analizowanych gmin. Można bowiem wyróżnić gminę miejską Wałcz o wysokim stopniu atrakcyjności ( 14 pozycja na 114 gmin woj. zachodniopomorskiego), dwie gminy o średnim (Mirosławiec i Tuczno) i dwie o znacznie słabszym (Człopa, gmina wiejska Wałcz). Warto podkreślić, iż średni syntetyczny miernik atrakcyjności turystycznej dla wszystkich gmin woj. zachodniopomorskiego wynosi 0,135.

Ważnym elementem działania gminy w zakresie rozwoju turystyki jest "badanie rynku turystycznego" oraz "konstrukcja optymalnego modelu organizacyjnego turystyki". Trudno mówić o efektywnej polityce turystycznej realizowanej na szczeblu gminy, gdy nie prowadzi się badań rynku turystycznego. Dzięki nim gminy i inne podmioty są w stanie oszacować strukturę popytu turystycznego, w tym motywy przejazdów, przeciętne wydatki itd.

Do głównych założeń w zakresie rozwoju turystyki w tym zakresie należy zaliczyć m. in.:

- stworzenie nowoczesnej oferty gruntów pod usługi turystyczne,

- powstanie zintegrowanego systemu informacji o mieście i gminie,

- organizację pól namiotowych i kempingów,

- budowę ścieżek rowerowych i pieszych,

- rozwój infrastruktury turystycznej,

- opracowanie strategii promocji gminy,

- postawienie tablic informacyjnych.

3. Diagnoza w zakresie wykorzystania społeczno - ekonomicznego zasobów ludzkich na obszarach wiejskich w gminie Mirosławiec.

1) Demografia obszaru wiejskiego gminy Mirosławiec.

Tereny obszaru wiejskiego gminy Mirosławiec zamieszkiwało w 2002 r. 3390 osób na pow. 194 km², co daje gęstość zaludnienia w wysokości 17,5 osób / km².

Tabela 13. Stan zaludnienia obszarów wiejskich w latach 1988, 1996 i 2002.

Gmina Mirosławiec zaliczana jest do tzw. małych gmin pod względem liczebności. Na terenach wiejskich zamieszkuje ok 3 tyś ludności (patrz tab. 1). Odznacza się bardzo niską gęstością zaludnienia tj. poniżej średniej wojewódzkiej (24,04 osoby/ 1 km²), która i tak jest niższa niż statystyczna wielkość zagęszczenia w gminach wiejskich w Polsce (122 osoby / 1 km²).

Mirosławiec można scharakteryzować jako obszar młody demograficznie. Jego korzystne wskaźniki są następstwem powojennych migracji, w wyniku których, ukształtowane wówczas społeczeństwo po dziś dzień odznacza się wyższą prężnością demograficzną.

Dekada lat 90 charakteryzowała się bardzo szybkim tempem spadku przyrostu naturalnego. Na obszarach wiejskich w woj. zachodniopomorskim nastąpił jego spadek z 10 osób na 1000 ludności w 1988 r., do 5 osób w 1996 r. i niespełna 3 w 2002 r. Wartości osiągnięte przez gminę Gmina Mirosławiec odznacza się prężnością demograficzną na miarę młodego społeczeństwa, co klasyfikuje jednostkę w województwie wśród liderów ( w gminie Mirosławiec w 2002 r. na każde 1000 osób przybyło 6 w wyniku nadwyżki urodzeń nad zgonami).

Tabela 14. Ruch naturalny ludności w 2002 r. na tle sąsiednich gmin.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS

Niemal wyłączną przyczyną tych zmian był spadek wskaźnika urodzeń, gdyż wskaźnik zgonów bez większych odchyleń utrzymywał się na stałym poziomie.

Struktura ludności według płci i wieku jest najbardziej wymownym objawem tendencji rozwojowej ludności, stanowi ocenę potencjału demograficznego oraz umożliwia przewidywanie przyszłego rozwoju liczebnego ludności.

Prawidłowa struktura płci ze względów społecznych, mających pośrednio wpływ na zagadnienia gospodarcze, jest szczególnie ważna w grupie ludności produkcyjnie młodej tzn.: 20-39 lat. Ma ona istotne znaczenie dla przyszłości i pośrednio na zastępowalność pokoleń.

W 2005 r. w grupie wieku 20-29 lat na terenie gminy zamieszkiwało 235 kobiet i 239 mężczyzn.

Tabela 15. Ludność w wieku 20-29 lat w podziale na płeć i miejsce zamieszkania.

Stan równowagi płaci, w oczach socjologów uchodzi za efekt wielce pożądany i za społecznie korzystny. Niezdrowy jest zarówno niedobór kobiet, jak i niedobór mężczyzn.

Tabela 16. Statystyka mieszkańców wg wieku i płci w 2005 r.

Źródło: dane na 31.12.2005 r. ewidencja ludności UGiM.

Dysproporcja płci staje się nieuchronnym źródłem poważnych niedomagań społecznych. Zdaniem demografów natura wyznaczyła dwie prawidłowości biologiczne do symbiozy których społeczeństwo powinno dążyć, mianowicie: dłuższe życie przypisane jest kobietom, ale jednocześnie rodzi się więcej chłopców niż dziewcząt. Do stanu równowagi płci populacja powinna dążyć, tak ze względów demograficznych jak i społecznych. Zwichnięta równowaga płci wśród ludności konkretnego obszaru odbija się na ruchu naturalnym ludności i tym samym na jej rozwoju, dalej na stanie zdrowotnym społeczeństwa, na moralności społecznej, na życiu rodzinnym. Oddziaływanie jest, oczywiście, ujemne.

Statystyczny współczynnik feminizacji dla gminy i miasta Mirosławiec wynosił 95K / 100M, natomiast na terenie gminy współczynnik feminizacji wynosi 98K / 100M. Można stwierdzić iż w tym przedziale wiekowym 20-29 lat zachowana jest równowaga płci.

Dla porównania przedstawione są dane dotyczące ilości mieszkańców w podziale na płeć, wiek i teren zamieszkania na 31 grudzień 2005 r.

2) Wykształcenie jako nośnik kapitału ludzkiego.

Czynnikiem sprawczym sukcesów ekonomicznych w rozwoju wielu gmin jest ich kapitał ludzki. Jeżeli kapitał ludzki potraktujemy jako potencjał demograficzny wyposażony w odpowiednią wiedzę i umiejętności to możemy przyjąć, że jest to kapitał strategiczny. Jest on najbardziej skutecznym czynnikiem rozwoju i zarazem najtańszym sposobem podnoszenia poziomu konkurencyjności gospodarki oraz przyśpieszania tym samym tempa jej rozwoju.

Zmiany w polityce państwa w odniesieniu do wszystkich sfer życia gospodarczego, społecznego i politycznego na początku lat 90 spowodowały powstanie jakościowo odmiennych zjawisk, do których należy zaliczyć przewartościowanie rangi wyższego wykształcenia.

Dostrzega się, że wyższy poziom wykształcenia wpływa na wzrost poziomu życia i większe możliwości na rynku pracy.

Tabela 17. Struktura ludności według wykształcenia w 2002 r.

Źródło: NSP 2002 GUS

W literaturze przedmiotu wyraźnie wskazywana jest zależność np. między ryzykiem bezrobocia a jakością wykształcenia populacji. Dobre wykształcenie staje się jednym z zasadniczych czynników kariery zawodowej decydującej o pozycji społecznej . Z uwagi na fakt, iż przyszłość ekonomiczna i strategia gmin w największym stopniu uzależniona jest od osób z wykształceniem wyższym i średni, ta subpopulacja zostanie omówiona. Kompleksowo zmiany w strukturze wykształcenia ludności poszczególnych gmin w podziale na płeć w 2002 r. przedstawia tabela 17.

Gmina Mirosławiec posiada duży odsetek osób z wykształceniem wyższym (ponad 40% mieszkańców), przy średniej dla powiatu 27%, która jest o blisko 5 punktów wyższa od średniej dla obszaru wiejskiego województwa zachodniopomorskiego.

Nadal najliczniejszą grupę na wsi stanowią osoby z wykształceniem podstawowym co oznacza, że w dalszym ciągu utrzymuje się bariera wykształcenia tej grupy ludności w przeobrażeniach społeczno - ekonomicznych wsi.

Degradacja gospodarcza widoczna jest głównie w takich gminach, gdzie brak ogólnego wykształcenia oraz przygotowania zawodowego powoduje bezczynność zawodową ludności. Mieszkańcy obszarów wiejskich o niskim wykształceniu mogli funkcjonować w PGR-ach, gdzie odpowiedzialność merytoryczną ponosili administratorzy i służba rolna, a pracownicy odpowiadali jedynie za wyuczone i powtarzalne czynności techniczne. Z chwilą likwidacji gospodarstw uspołecznionych, ich pracownicy ( bez wykształcenia i bez względu na wiek) nie potrafili stworzyć sobie nowych miejsc pracy, co gorsze znaczna część mobilnych zasobów pracy nie potrafiła nawet utrzymać stałej pracy pozarolniczej.

3) Problemy wykluczenia społecznego na terenach wiejskich.

W celu opisania i wyjaśnienia aktywności ekonomicznej ludności mieszkającej na obszarach uzależnionych niegdyś od infrastruktury PGR-u najczęściej używa się nazwy marginalizacja. Z badań sytuacji życiowej mieszkańców osiedli byłych PGR w mikroskali wynika, że osiedla popegeerowskie podlegają procesom marginalizacji.

Procesom marginalizacji podlega nie tylko ludność mieszkająca w tzw. osiedlach, ale cała ludność gminy.

Ekonomiści w odniesieniu do omawianego tu problemu. chyba najczęściej posługują się terminem marginalizacja. Termin ten stosuje się do określenia sytuacji grup społecznych wyłączonych z rozwoju lub uczestniczących w nim w niewielkim stopniu, grup o niskiej aktywności społecznej. Marginalizacja rozumiana tu będzie jako niekorzystna sytuacja gminy, przejawiająca się krańcowymi wartościami wskaźników o niej świadczących, wyrażająca się w problemach rynku pracy (bezrobocie, zatrudnienie), problemach finansowych (źródła utrzymania ), w problemach komunikacji społecznej (wykształcenie).

społecznej). Brak jest programów przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu, szczególnie mieszkańców wsi popegerowskich.

Bezrobocie ze względu na dużą koncentrację stanowi tu problem gospodarczy, społeczny oraz etyczny. Na tych obszarach PGR-y były przeważnie jedynymi zakładami pracy, a zwalniani pracownicy wraz z rodzinami uzależnieni od PGR nie tylko ze względu na zatrudnienie i główne źródło dochodu, ale też ze względu na mieszkanie i tzw. " socjal" dostarczany przez tę instytucję, przejawiają większe trudności i nieporadność adaptacyjną niż bezrobotni z innych grup zawodowych (dotkniętych znaczną redukcją miejsc pracy i zmianą warunków pracy). W tej kategorii można również rozpatrywać przedłużającą się zależność od instytucji pomocy, jako bezpośrednią kontynuację wieloletniej praktyki, nawyków i przyzwyczajeń wytworzonych w czasach PRL>. Tak jak dawniej całość życia rodziny zależała od infrastruktury PGR, tak obecnie zależy od pomocy społecznej. Opisana sytuacja dotyczy na terenie gminy Mirosławiec dwóch miejscowości: Próchnowa i Jabłonkowa.

Na obszarach wiejskich w Polsce bez pracy pozostaje ok. 1/5 populacji aktywnej zawodowo, natomiast w gminach powiatu wałeckiego (podobnie jak w woj. zachodniopomorskim) wielkość ta stanowi już 1/3. Jest to oczywiście wskaźnik zróżnicowany przestrzennie. Na tle innych gmin województwa zachodniopomorskiego wskaźnik dla gminy Mirosławiec przedstawia się korzystnie.

Poważną rolę w rozwoju społeczno - gospodarczym kraju i poszczególnych regionów odgrywa znajomość struktury ludności według poziomu wykształcenia. Formalnie wykształcenie świadczy o posiadaniu pewnej wiedzy, o większej chłonności na zachodzące procesy zmian. Zaś nieformalnie jest głównym źródłem strategicznej przewagi warunków jakości życia jednych regionów nad drugimi.

W wyniku zachodzących w latach 90-tych zmian społeczno - gospodarczych zmieniła się zasadniczo struktura głównych źródeł utrzymania ludności w gospodarstwach domowych. W latach 1988-2002 nastąpił wzrost odsetka ludności utrzymującej się głównie lub wyłącznie ze źródeł niezarobkowych i jednoczesny spadek udziału osób utrzymujących się z pracy, co miało podłoże zdecydowanie bardziej ekonomiczne niż demograficzne.

Utrata pracy w gospodarce uspołecznionej spowodowała wzrost liczby osób będących na utrzymaniu osób posiadających własne niezarobkowe źródło utrzymania. Średnio w kraju ok. 10% ludności nie mającej własnego źródła utrzymania na wsi pozostaje na utrzymaniu biorców świadczeń niezarobkowych.

Pracownicy byłych PGR zostali 15 lat temu pozostawieni swojemu losowi i potraktowani przez państwo ze szczególną obojętnością. Nie zostali oni ani uwłaszczeni, nie otrzymali żadnych odszkodowań, ani w żaden sposób nie uczestniczyli w korzyściach prywatyzacji (tak jak inne grupy zawodowe). Ludność związana z PGR-ami, mimo że liczna, nie wykształciła swoich reprezentantów w nowym ładzie politycznym po 1989 r. A elity załóg państwowych gospodarstw szybko znalazły się w roli nowych gospodarzy jednostek tworzonych z majątku przejętego przez AWRSP. Stąd też ogólne przekonanie mieszkańców obszarów postpegeereowskich , że nie istnieje w wiejskim społeczeństwie obszarów popegeerowskich społeczne i psychologiczne wsparcie.

W gminie nie istnieją żadne organizacje pomagające ludności (szczególnie z osiedli popegeerowskich) wyjść ze strefy wykluczenia społecznego. Brak jest również programów pomocowych dla rodzin z osiedli popegeerowskich. Nie prowadzi się monitoringu aktywności zawodowej, ani nie ma opracowanej prognozy demograficznej.

Po przeprowadzonej diagnozie można konstatować, iż problem marginalności społecznej dotyczy całych gmin. (uzależnionych dawnej jednostek infrastruktury PGR, nie tylko ich osiedli. Obszar ten po upływie 15 lat od likwidacji PGR-ów odznacza się najwyższym stopniem uwstecznienia, pauperyzacji, co przekłada się na: - najwyższe bezrobocie jawne i ukryte, a dalej najniższe zatrudnienie; - najniższą jakość kapitału ludzkiego, wyrażoną np. najniższym wykształceniem zasobów ludzkich; - najwyższym uzależnieniem od niezarobkowych źródeł utrzymania.

Marginalizacja jednostek czy grup społecznych, w osiedlach czy generalnie gminach, to nie tylko problem etyczny, społeczny i polityczny, to także istotny problem ekonomiczny. Marginalizacja może zagrażać stabilności systemu, ale też oznacza niewykorzystanie znacznych zasobów ludzkich dla potrzeb rozwoju społeczno - gospodarczego, tak bardzo pożądanego rozwoju tych obszarów, które przez lata leżały na marginesie zainteresowania społecznego i politycznego.

4) Wybrane czynniki destymulujące lokalny rozwój.

Przekształcenia systemowe objęły całą sferę społeczną i ekonomiczną wsi ze szczególnym uwzględnieniem jakości i ilości jego czynnika ludzkiego, powodując wykrystalizowanie się szeregu barier w rozwoju społeczno - gospodarczym regionu.

Najistotniejszym problemem jest wysoka stopa bezrobocia oraz ubóstwa, która wywołuje zjawiska patologii socjalno - bytowej, szczególnie tzw. wsiach popegeerowskich. Powszechnie twierdzi się, że bezrobocie stanowi najważniejszy i najtrudniejszy problem społeczny na wsi. Identyfikacja bezrobocia z restrukturyzacją gospodarki nie oznacza, że przed jej transformacją problem ten nie istniał. W okresie gospodarki centralnie planowanej istniało bezrobocie fikcyjne i bezrobocie ukryte. Ukryte bezrobocie wykształciło w pracownikach PGR-ów pasywną postawę wobec pracy, powodując spadek wydajności i jakości pracy, spadek jej dyscypliny. W wyniku upadłości państwowych gospodarstw w gminach objętych projektem powstało masowe bezrobocie. Likwidacja PGR-ów spowodowała efekt domina w innych przedsiębiorstwach. Firmy związane finansowo i organizacyjnie z tą formą gospodarki również ogłaszały upadłość.

W tym miejscu warto uzupełnić, że Państwowe Gospodarstwa Rolne obok funkcji produkcyjnych spełniały ważną rolę w zakresie zabezpieczenia socjalnego, wyposażenia infrastrukturalnego oraz zakładowego budownictwa mieszkaniowego. Zapewniały zatrudnienie ludności, dające podstawę bytu a także rozwijały działalność kulturową i socjalną.

Problemem społecznym uznawanym obecnie za bardzo istotny w budowaniu więzi społecznych jest ograniczone życie kulturalne mieszkańców wsi. Świat formalnych instytucji ludzi żyjących na obszarach szczególnie popegeerowskich jest niewątpliwie ograniczony., a i potrzeby społeczne dostępu do dóbr kulturalnych znikome.

Konieczne się wydaje propagowanie większego uczestnictwa mieszkańców wsi w kulturze. Dotyczy to szczególnie młodzieży, która charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem kapitału cywilizacyjnego , otrzymywanego jako "wyprawkę" w domu rodzinnym. Natomiast w gminach powiatu wałeckiego, w tym Gminie Mirosławiec, z racji popegeerowskiego charakteru, duża liczba rodzin żyje w kulturze ubóstwa. Są to jednostki mające poczucie bezradności, marginalizacji i zależności, jednostki ograniczające się tylko do tolerancji więzów rodzinnych. Być może jest to odpowiedź na tak znaczny (30%) odsetek osób niezainteresowanych osobistym rozwojem kulturalnym.

Uwarunkowania ekonomiczne również stały się istotnym czynnikiem dezintegracji społecznej wśród nich wymienić należy: niewłaściwą strukturę gospodarki (monofunkcyjny jej charakter na terenach popegeerowskich), wadliwą strukturę agrarną, , niską efektywność produkcji rolnej, niski poziom infrastruktury społecznej i technicznej. Przebudowa tych struktur jest procesem złożonym i czasochłonnym.

Inną barierą "modernizacji społecznej" obszarów wiejskich są zaniedbania cywilizacyjne, mierzone choćby stanem istniejącej infrastruktury. Rozwój infrastruktury jest podstawą rozwoju gospodarczego i społecznego. Ogólnie poziom wyposażenia w infrastrukturę tego regionu nie jest duży, choć w porównaniu z innymi regionami kraju w niektórych dziedzinach relatywnie dobry. Jednakże poziom infrastruktury technicznej zarówno w indywidualnej gospodarce rolnej, jak i ogółem na wsi jest niezadowalający, zwłaszcza w zakresie: kanalizacji, gazownictwa przewodowego, telefonizacji, czy stanu dróg lokalnych, ponadto przestarzała zabudowa mieszkaniowa i gospodarcza, niski stopień wyposażenia mieszkańców wsi w dobra konsumpcyjne, np. samochody osobowe.

infrastruktury, ale inwestowanie w kapitał ludzki i kapitał społeczny.

Czynnik ludzki jest głównym filarem wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, jest on najbardziej skutecznym bodźcem rozwoju i zarazem najtańszym sposobem podnoszenia poziomu konkurencyjności gospodarki. Podnoszenie jego jakości powinno być strategicznym elementem gminy, gdyż jest to szansa na przyśpieszenie tempa rozwoju społeczno - gospodarczego obszarów wiejskich. Ekonomiczne wspomaganie rozwoju wielofunkcyjnego powinno iść w parze z inwestycjami w kapitał ludzki tak, by wyzwolić pokłady optymizmu a zredukować pesymizm, który hamuje podejmowanie różnorodnych inicjatyw wiejskich.

Rozwijająca się gospodarka rynkowa wymaga przystosowania obszarów wiejskich do mechanizmów ekonomicznych, typowych dla rynku w wielu płaszczyznach. Konieczna jest dywersyfikacja gospodarki wiejskiej, prowadząca do wielofunkcyjnego rozwoju wsi, czyli odejścia od monofunkcyjności opartej na produkcji rolniczej i umiejętne wkomponowanie w to miejsce nowych funkcji pozarolniczych. Głównym celem wielofunkcyjnego rozwoju wsi jest poprawa warunków życia i pracy rodzin tam żyjących. Aby przybliżyć poziom życia na wsi do standardów miejskich, niezbędne jest przyśpieszenie rozwoju pozarolniczego działalności na obszarach wiejskich.

Aktywizacja gospodarcza w działalności pozarolniczej gmin Pomorza Środkowego cechuje się dużym zróżnicowaniem przestrzennym (patrz ekspertyza w zakresie rozwoju gospodarki, rolnictwa i turystyki wiejskiej). W gminach gdzie występował wysoki stopień uspołecznienia rolnictwa, obserwuje się niski wskaźnik przedsiębiorczości wśród mieszkańców wsi. Wraz z oddalaniem się wsi od głównego w regionie ośrodka miejskiego - miasta powiatowego Wałcz, maleje przedsiębiorczość na wsi. I choć bardzo ważnym czynnikiem rozwoju jest dostępność środków rzeczowych czy finansowych to konstatować możemy, że najważniejsze bariery rozwoju wsi tkwią w jakości i ilości czynnika ludzkiego.

Punktem wyjścia działań na rzecz poprawy jakości życia powinno być zwiększenie puli możliwości na poziomie gospodarczym i społecznym. Poprawa gospodarki wsi powinna odbywać się na drodze rozwoju zintegrowanego, a dla wsi należy szukać w gospodarce wiedzy i usług, które mogą się stać czynnikiem wręcz stymulującym integrację pionową i poziomą w rolnictwie oraz sektorze usług około rolniczych a także w ramach rozwoju przedsiębiorczości na wsi. Niestety w przypadku gmin objętych projektem, jak i dla całego Pomorza Środkowego, mieliśmy stale do czynienia ze strategią rozwoju niezrównoważonego.

Obszary bazujące na rolnictwie (gdyż decyzje tworzenia tu PGR-ów były decyzjami politycznymi, nie ekonomicznymi) znalazły się w głębokim kryzysie. Można powiedzieć, że przy braku innych, choćby w niewielkim stopniu rozwiniętych rodzajów aktywności, procesy rozwojowe zostały na tych obszarach niemal zatrzymane. Dla tych obszarów obecnie ratunkiem jest wykorzystanie zasobów lokalnych (potencjału endogenicznego) Dlatego obok działań ekonomicznych, ważnym elementem rozwoju powinny stać się działania socjokulturowe (tworzenie tożsamości regionalnej), ekologiczne (optymalne podejmowanie różnych działań dostosowanych do warunków środowiska naturalnego) oraz polityczne (np. decentralizacja uprawnień, dialog społeczny). Pamiętać bowiem należy, iż niewiele jest takich gmin w Polsce, które swój rozwój oparły na kapitale zewnętrznym. Obszary peryferyjne też posiadają swój potencjał inwestycyjny, jednak do uruchomienia którego potrzebne jest społeczeństwo obywatelskie. Idea tegoż społeczeństwa oparta powinna być na:

- kształtowaniu świadomości i poczuciu znacznego wpływu na swoje środowisko,

- przezwyciężaniu syndromu "wyuczonej bezradności",

- aktywizowaniu mieszkańców wsi do wspólnego działania oraz wzajemnej pomocy,

- wskazywaniu kierunków korzystnych działań,

- kreowaniu i kształceniu liderów społeczności wiejskiej, którzy pokazaliby co i jak zrobić, aby podnieść standard życia, oraz uświadomili, że razem można dużo zrobić.

społeczeństwa obywatelskiego - świadomego i aktywnego.

4. Podsumowanie obecnej sytuacji społeczno - gospodarczej gminy i miasta Mirosławiec.

Gmina Mirosławiec jest jedną z gmin powiatu wałeckiego, położonego w województwie zachodniopomorskim. Gmina znajduje się w północno - zachodniej części powiatu wałeckiego. Od wschodu graniczy z gminą Wałcz, od południa z gminą Tuczno, od zachodu i północy z należącymi już do powiatu drawskiego gminami Kalisz Pomorski i Wierzchowo. Odległość dzieląca Mirosławiec od siedziby powiatu w Wałczu wynosi 28 km, a od siedziby władz wojewódzkich 110 km.

Na terenie gminy znajdują się 22 miejscowości, w tym:

-  Mirosławiec - miasto,

-  Bronikowo - wieś

-  Jabłonowo - wieś

-  Hanki - wieś

-  Jadwiżyn - wieś

-  Sadowo - wieś

-  Setnica - wieś

-  Łowicz Wałecki - wieś

-  Orle - wieś

-  Piecnik - wieś

-  Toporzyk - wieś

-  Próchnowo - osada

-  Drzewoszewo - osada

-  Jabłonkowo - osada

-  Pilów - osada

-  Kalinówka - osada

-  Mirosławiec Górny - osada

-  Hanki Kolonia - kolonia

-  Nieradź - część wsi Hanki

-  Chojnica - kolonia

-  Polne - kolonia

-  Zacisze - kolonia

-  Kierpnik - przysiółek,

-  Gniewosz - leśniczówka.

Teren gminy podzielony jest na 7 sołectw: Bronikowo, Hanki, Jabłonowo, Jadwiżyn, Łowicz Wałecki, Piecnik, Toporzyk. W 2006 r. utworzono dodatkowe sołectwa: Orle i Próchnowo.

Najważniejszym ośrodkiem na terenie gminy jest miasto Mirosławiec spełniające rolę stolicy gminy i lokalnego ośrodka rozwoju.

z najmniejszych na Pomorzu Zachodnim, co obrazuje tabela 18. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 31,8 osób / km², podczas gdy średnia w województwie to 76 osób/ km². Wskaźnik ten jednak nie odbiega znacząco od średniej dla gmin miejsko - wiejskich, który wynosi 46 osób / km².

Tabela 18. Porównanie powierzchni wybranych miast Powiatu Wałeckiego.

Tabela 19. Największe miejscowości gminy Mirosławiec (grudzień 2005 r.)

Źródło: opracowanie własne Urzędu Gminy i Miasta w MIrosławcu.

Gmina pod względem gospodarczym należy do słabo uprzemysłowionych i posiada charakter leśno - rolny. Miast Mirosławiec jako ośrodek lokalny pełni funkcje administracyjno - usługową wobec mieszkańców miasta i gminy. Na terenie miasta znajdują się następujące urzędy i instytucje: to Urząd Gminy i MIasta Mirosławiec, Spółdzielczy Bank Ludowy Złotów - oddział w Mirosławcu, Nadleśnictwo Mirosławiec, Jednostka Wojskowa nr 3253 - 8 Eskadra Lotnictwa Taktycznego Mirosławiec, Agencja Restrukturyzacji i MOdernizacji Rolnictwa, Biuro POwiatu Wałeckiego z siedzibą w Mirosławcu

Zabytki

Mirosławiec posiada długą tradycję historyczną i kulturową. Miasto pod nazwą "Nowy Frydland" uzyskało prawa miejskie prawdopodobnie w 1303 r. Mirosławiec powstał na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków komunikacyjnych i handlowych tzw. "Drogi Marchijskiej" łączącej Brandenburgię z państwem krzyżackim i szlaku solnego z Wielkopolski. Obok miasta zbudowany został zamek Wedlów (spalony w pożarze całego miasta w 1719 r.) Miasto słynęło z owczej wełny, miodu oraz gęsich piór. W mieście Żydzi pojawili się w XVI w. zajmując się handlem i rzemiosłem. Obecnie po dawnych mieszkańcach zachował się jedynie cmentarz.

W wyniku I rozbioru Polski, Mirosławiec stał się miastem pruskim otrzymując nazwę "Markisch Frydland".

Mirosławiec zbudowano na planie prostokąta o regularnym układzie ulic u wylotu których znajdowały się bramy: Łowicka przy drodze zachodniej, Grobelna przy drodze północnej, Młyńska przy drodze południowej.

Do II wojny światowej miasto zachowało swój zabytkowy charakter; większość domów starego miasta stanowiły parterowe lub piętrowe budynki mieszkalne kalenicowe lub szczytowe o konstrukcji szachulcowej z XVIII w. Natomiast w 1945 r. w wyniku działań wojennych miasto uległo zniszczeniu m.in. zniszczone zostało zabytkowe śródmieście (historię walk o polskość Mirosławca, w szczególności z okresu II wojny światowej, upamiętnia Muzeum Walk o Wał POmorski). Dziś przeważają zabytki architektury sakralnej. Do rejestru zabytków Zachodniopomorskiego Rejestru Zabytków zostało wpisanych 21 obiektów.

Tabela 20. Zabytki w gminie MIrosławiec wpisane do rejestru zabytków woj. zachodniopomorskiego.

Kultura

Upowszechnianiem kultury na terenie Gminy Mirosławiec zajmuje się Ośrodek Kultury w ramach którego funkcjonuje: Ośrodek Kultury, Biblioteka, Muzeum i świetlice wiejskie.

W Ośrodku Kultury odbywają się zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych w licznych kołach zainteresowań; organizowane są również imprezy sportowe, kulturalne i uroczystości patriotyczne.

W Mirosławcu znajduje się również Muzeum Walk o Wał POmorski. Posiada 261 eksponatów stałych, w większości są to depozyty z Muzeum Okręgowego w Pile oraz z Muzeum Wojskowego w Bydgoszczy, z Kołobrzegu i z Warszawy. W roku 2003 muzeum odwiedziło 1166 osób.

Biblioteka publiczna zajmuje powierzchnię 199,5 m². Oddział dla dorosłych posiada 11763 woluminów, oddział dla dzieci 5492. W roku 2005 biblioteka miała zarejestrowanych 411 stałych czytelników dorosłych oraz 318 dzieci. Zanotowano 2274 odwiedzin w czytelni internetowej.

Na terenie gminy działają także świetlice wiejskie w Łowiczu Wałeckim i Piecniku (pod opieką Ośrodka Kultury). Świetlica w Jabłonowie oddana została w użyczenie Radzie Sołeckiej, zaś świetlica w Bronikowie osobie fizycznej.

Środowisko przyrodnicze

Gmina Mirosławiec jest terenem o wybitnych walorach przyrodniczych. Wynika to z dużej lesistości, dużej ilości torfowisk mszarnych i mokradeł, dolin rzecznych oraz dużego zróżnicowania krajobrazowego w związku z czym gmina reprezentuje wysokie walory krajobrazowe. Na różnorodność krajobrazu składają się pagórki moren czołowych, morena denna falista i płaska, wały ozowe w rejonie Jadwiżyna, pagórki kemowe w rejonie Łowicza Wałeckiego i Piecnika, równiny sandrowe, rynny polodowcowe wypełnione jeziorami.

Gmina Mirosławiec to głównie lasy, które zajmują blisko 61,6% powierzchni terenu, pośród których rozlane jest 21 jezior. Znaczna część okolicy objęta jest rezerwatem "Wielki Bytyń", w skład którego wchodzi jezioro Wielki Bytyń wraz z przyległymi niewielkimi akwenami oraz lasami i łąkami. Kolejną perłą przyrodniczą jest rezerwat "Rosiczki Mirosławskie" w leśnictwie Nieradź. Jest to śródleśne bagno trzęsawiskowe, gdzie występują typowo uformowane zbiorowiska roślinności mszarowej i moczarowej, z bogatą florą mszaków, paprotników i roślin zielonych. Główną atrakcją roślinną jest bogate stanowisko gatunków owadożernej rosiczki, w tym szczególnie rzadkiej rosiczki pośredniej.

Największym bogactwem gminy jest urozmaicona i wolna od zanieczyszczeń przyroda, gdzie stosunkowo duży obszar zachował swój pierwotny charakter, a dodatkową chlubą rejonu jest stałe występowanie wolnościowego stada żubrów. Ponadto pod ochroną znajduje się 199 gatunków kręgowców, 16 gatunków znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, a ponad sto gatunków zwierząt jest wpisanych na czerwone listy. Ochroną objęte jest także 96 gatunków roślin, natomiast 73 gatunki są zaklasyfikowane jako rzadkie, bądź zagrożone wyginięciem.

Podsumowując, w obrębie gminy Mirosławiec występują zbiorowiska o ważnym znaczeniu lokalnym, regionalnym i krajowym a także ważne w skali europejskiej (umieszczone na liście Dyrektywy Siedliskowej tj. Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21.05.1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory). Na mocy ustawy o ochronie przyrody ochroną prawną objęte są także drzewa pomnikowe, 108 użytków ekologicznych na terenach leśnych oraz obszarach chronionego krajobrazu "Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy". (źródło: Waloryzacja przyrodnicza gminy Mirosławiec - operat generalny)

Na terenie gminy zostały wytypowane 2 obszary Natura 2000:

1) Jezioro Wielki Bytyń o pow. 1 826,6 ha - kod obszaru PLH 320011, występujący na terenie 3 gmin: Mirosławiec, Wałcz, Tuczno. Obszar jest miejscem występowania 13 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Liczną grupę tworzą zespoły roślinne zagrożone wymarciem w rejonie. Teren ten jest również cenną ostoją faunistyczną: występuje w nim 8 gatunków kręgowców z załącznika II Dyrektywy; ostoja Wielki Bytyń położona jest w obrębie szlaku migracyjnego wilka. Stwierdzono obecność żółwia błotnego i wydry.

2) Mirosławiec o pow. 4 428,2 ha - kod obszaru PLH 320045. Dużą wartością przyrodniczą jest stado żubrów - jedno z 5 stad żubra w Polsce. Obszar obejmuje florystyczny rezerwat przyrody Rosiczki Mirosławskie o pow. 20,83 ha.

Sport i rekreacja

Na terenie Gminy i Miasta Mirosławiec sport i rekreacja realizowane są poprzez stowarzyszenie kultury fizycznej oraz szkoły. Największym klubem sportowym jest Ludowy Klub Sportowy "Mirstal" liczący 5 sekcji piłki nożnej w tym: 3 sekcje młodzieżowe (90 zawodników), 1 sekcja seniorów i 1 sekcja oldbojów oraz Klub Sportowy "Lotnik Mirstal" zrzeszony w Pomorskiej Lidze Oldbojów (piłka nożna), który jest organizatorem Mirosławieckiej Halowej Ligii Piłki Nożnej.

Poza tym funkcjonują szkolne zespoły sportowe:

- Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowy "Orliki" (specjalność unihokej)

- Uczniowski Klub Sportowy "Keja" w Mirosławcu (specjalność żeglarstwo - klasa Optymist),

Najważniejszymi obiektami sportowymi na terenie gminy i miasta Mirosławiec są:

- Zespół Obiektów Sportowych przy ul. Parkowej 8 (stadion, pawilon sportowy) o łącznej powierzchni ponad 2 ha, sala sportowo - uniwersalna przy Zespole Szkół w Mirosławcu,

- boiska pełnowymiarowe w miejscowościach: Hanki, Bronikowo, Jabłonowo, Próchnowo.

Natomiast w Łowiczu Wałeckim i w Jadwiżynie zabezpieczono tereny pod przyszłe boiska.

Ważną funkcję w działalności sportowo - rekreacyjnej na terenie gminy Mirosławiec odgrywa myślistwo oraz wędkarstwo, co wynika z dużej lesistości terenu gminy oraz występowania licznych jezior.

Baza turystyczna

Na terenie gminy i miasta Mirosławiec zlokalizowane są 4 hotele z 96 miejscami noclegowymi: "Motel Park w Łowiczu Wałeckim, "Pensjonat Orle - łac myśliwski", Hotel Garnizonowy w Mirosławcu Górnym oraz "Cafe Galeria" w Mirosławcu, 3 ośrodki wypoczynkowe w Drzewoszewie (185 miejsc noclegowych), 10 gospodarstw agroturystycznych (79 miejsc noclegowych) 1 schronisko młodzieżowe w Hankach, 1 stanica harcerska (250 miejsc noclegowych) w Piecniku oraz pola biwakowe.

Baza noclegowa i gastronomiczna znajdują się w administracji przede wszystkim zakładów pracy, Wojskowej Agencji Mieszkaniowej oraz prywatnych właścicieli. Planowane jest wykorzystanie obiektów Zespołu Szkół w Mirosławcu na sezonowe (czynne w okresie ferii szkolnych) schronisko młodzieżowe z 40 miejscami noclegowymi oraz urządzenie pola biwakowego nad j. Kosiakowo.

Na terenie gminy znajduje się wiele miejsc, które są atrakcyjne i nadają się na pola biwakowe, jednakże z uwagi na brak spełniania minimalnych wymogów dla kategorii "pola biwakowego" nie zostały zarejestrowane.

Pola biwakowe istniejące na terenie gminy:

- Jezioro Bytyń - ok. 145 miejsc (Ośrodek Żeglarski Philips Poland) oraz miejsca " dzikiego biwakowania",

- Jezioro Kosiakowo - pole biwakowe w administracji gminy Mirosławiec,

- Jezioro Orle Wielskie, Sadowo, Gniewosz oraz Pogorzelskie Wielskie - pole biwakowe w administracji Nadleśnictwa Mirosławiec.

Przy moście na rzece Piławce koło Drzewoszewa rozpoczyna się szlak kajakowy w dół rzeki Piławki, a następnie Dobrzycą i Piławą do Gwdy. Drugi szlak kajakowy rzeką Korytnicą, zaczyna się nad. j. Kosiakowo.

Wyznaczona przez ALP Nadleśnictwo Mirosławiec ścieżka "Mirosławieckie Lasy" przebiega przez lasy oraz obiekty chronione, wyjątkowo cenne ze względu na swoje walory przyrodnicze.

Pozostałe szlaki turystyczne to: szlak pieszy "niebieski" ZP 1127 (45 km), szlak czarny ZP 1132 (44 km), szlak zielony ZP 1133 (13 km). Zagospodarowanie turystyczne uzupełniają ponadto: kilka stacji paliw oraz gęsta sieć 11 parkingów dla samochodów, spośród których 4 to parkingi leśne.

Czynniki warunkujące rozwój gminy Mirosławiec

1. Infrastruktura techniczna gminy

Zaopatrzenie w wodę i sieć wodociągową

Według danych uzyskanych z UGiM Mirosławiec gmina zwodociągowana jest w 80%. Największym eksploatowanym na jej terenie wodociągiem jest wodociąg w Mirosławcu o rzeczywistej wydajności urządzeń do ujmowania i uzdatniania wody Qśrd = 842 m³ / d. Wydajność potencjalna istniejących urządzeń średnia dobowa - 1614 m³ /d. Źródłem poboru wody są 4 studnie wiercone z zainstalowanymi pompami G-80 drugiego stopnia. Stacja wodociągowa składa się z 4 zbiorników wyrównawczych o pojemności 50 m³, pompowni drugiego stopnia (5 sztuk pomp wirowych S-83), 3 hydroforów ɸ 1200 o pojemności 1500 dm³, chloratora C-52 oraz murowanego budynku stacji.

W 2005 r. z wodociągu w Mirosławcu korzystało 3 129 osób - 100% ludności miasta. Uzdatniana woda zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 19.11.2002 r. - Dz.U. nr 203 poz. 1718 spełnia wymogi wody do picia.

Część sieci wodociągowej pochodzi w znacznej części z okresu międzywojennego, najstarsze odcinki były wybudowane w roku 1907. Po II wojnie światowej sieć była realizowana w zależności od indywidualnych potrzeb. Znacząca rozbudowa i częściowa modernizacja sieci nastąpiła w latach 1979 - 1987. Objęła ona część sieci w ciągach komunikacyjnych, gdzie narażona jest na obciążenia w związku z ruchem pojazdów i stąd jej częste uszkodzenia. Konieczne byłoby wyłączenie starej sieci w związku z jej skorodowaniem i niskim stanem technicznym.

W gminie Mirosławiec jest także 10 ujęć wiejskich. (wszystkie zasoby są w kat. "B"). Gminne ujęcia znajdują się w następujących miejscowościach.

-  Łowicz Wałecki - rok budowy 1975, głębokość studni 51,0 m, urządzenie: 2 hydrofory o pojemności 3,5 m³, chlorator C-52, pompy drugiego stopnia S-82, S-83;

-  Hanki - rok budowy 1978, głębokość studni 49,0 m, urządzenia: 2 hydrofory o pojemności 2,0 m³, chlorator C-52, pompy drugiego stopnia S-82, sprężarka;

-  Bronikowo - rok budowy 1980, głębokość studni 34,0 m, urządzenia: 3 hydrofory o pojemności 4,0 m³, chlorator C-52, pompy drugiego stopnia S-82;

-  Toporzyk - rok budowy przed 1939, nowa studnia 1994, głębokość studni 75 m, urządzenie: hydrofor o pojemności 3,0 m³, pompa głębinowa G-40, sprężarka;

-  Jabłonowo - rok budowy 1989, głębokość studni 58 m, studnia wiercona SW-151, urządzenia: 2 zbiorniki o pojemności 1,5 m³, sprężarka, wodomierz.

Gmina Mirosłąwiec posiada 25 km sieci wodociągowej. Na terenach wiejskich sieć wodociągowa liczy 12,3 km. Wodociągu nie posiadają następujące wsie: Jadwiżyn, Sadowo, Setnica oraz Kolonie.

Jednostką zajmującą się eksploatacją sieci wodociągowej w Mirosławcu jest Zakład Energetyki Cieplnej, Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Mirosławcu. W Orlu wodociąg administrowany jest przez Nadleśnictwo Mirosławiec i nie posiada pełnej dokumentacji technicznej. Wodociąg we wsi Próchnowo podłączony jest pod "EKO MŁYN"w Wałczu a wodociąg z Jabłonkowa obsługiwany jest przez przedsiębiorstwo Marcina Horodeckiego z Piły. W Mirosławcu Górnym wodociąg administruje Wojskowa Agencja Mieszkaniowa.

Podsumowując stan techniczny sieci wodociągowej należy stwierdzić, że jest on dostateczny, ale konieczne są dalsze działania doprowadzające po pierwsze do pełnego zwodociągowania gminy, po drugie do zmodernizowania już istniejących sieci.

Odprowadzanie ścieków

Na terenie gminy oczyszczalnie ścieków znajdują się z Mirosławcu i w Mirosławcu Górnym. Wybudowano również szereg lokalnych oczyszczalni ścieków dla budynków ii osiedli leśnych.

Oczyszczalnia ścieków w Mirosławcu została przekazana do ostatecznej eksploatacji w 1993 r. Jest to oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna o przepustowości rzeczywistej 580 m³/dn i o zdolności przerobowej 710 m³/ dn. Istnieje możliwość jej rozbudowy docelowo do 1700 m³ /dn. Obciążenie w/w oczyszczalni wynosi obecnie 450 m³ /dobę, z czego ok. 20% stanowią ścieki dowożone. Biorąc pod uwagę, że oczyszczalnia ścieków przyjmuje obecnie ścieki od 80% mieszkańców Mirosławca, przy swoich zdolnościach oczyszczania i dalszej rozbudowie sieci kanalizacyjnej może przyjąć dodatkowo z terenu gminy ca 250 m³ / dobę.

Ścieki bytowo-gospodarcze i przemysłowe doprowadzane są do oczyszczalni nowo wybudowanym systemem kanalizacji sanitarnej o łącznej długości ok. 20 km. Istnieją też szczątkowe odcinki sieci kanalizacyjnych odprowadzające ścieki bytowe do zbiorników bezodpływowych, stąd przy pomocy beczkowozów przewozi się je do oczyszczalni. Zasadnicza część zbiorników bezodpływowych znajduje się na terenach wiejskich.

Objętość ścieków na ogół odpowiada objętości zużytej wody wodociągowej oraz zużywanej do celów technologicznych. Na podstawie obserwacji dopływ ścieków podlega nieznacznym wahaniom sezonowym i dobowym. Współczynnik nierównomierności dopływu ścieków zawiera się w granicach 1,96 - 2,14. Ilość dopływających na oczyszczalnię ścieków są następujące:

- dopływ dobowy średni Q d śr = 450 m³ / d

- dopływ dobowy max Q d max = 503,2 m³ / d

Odpływające ścieki nie zawierają zanieczyszczeń w ilościach ponadnormatywnych. Odbiornikiem bezpośrednim ścieków oczyszczonych jest dopływ rzeki Korytnicy przepływający 110 m od oczyszczalni, zaliczony do I klasy czystości. Przepływ wynosi w tym miejscu około 432 m³ / h. Z wykonanych dotychczas analiz wynika, że ilość zanieczyszczeń wprowadzonych ze ściekami nie powodują przekroczeń dopuszczalnych dla I klasy czystości wód.

Oprócz w/w oczyszczalni na osiedlu wojskowym (Mirosławiec Górny) znajduje się betonowa oczyszczalnia przyjmująca ścieki od ok 1800 osób. Jest planowana jej likwidacja po podłączeniu Mirosławca Górnego do oczyszczalni w Mirosławcu.

Na terenie gminy Mirosławiec istnieją dodatkowo lokalne oczyszczalnie ścieków:

- dla budynków i osiedli leśnych Orle - osiedle leśne 30 MK;

- Nieradź - budynki ALP 9MK

- leśnictwo Gniewosz - 12 MK

- dla szkoły w Piecniku.

Zagospodarowanie odpadów

Dominującą formą unieszkodliwiania odpadów na ternie gminy jest ich deponowanie na składowisku. Składowisko ( przekazane do eksploatacji w 2001 r.) jest praktycznie jedyną, na terenie gminy instalacją unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Usytuowane jest ono ok 1 km na północ od Mirosławca. Zbudowane zostało ono na działce o powierzchni 3,42 ha., w zagłębieniu terenowym ( ok. 13 m ppt) po eksploatacji kruszywa. Aktualnie eksploatowana kwatera obejmuje 2,05 ha powierzchni. Od południa i zachodu jego teren graniczy z lasem, a od północy z gruntami rolnymi IV i V klasy.

Właścicielem składowiska jest Gmina i Miasto Mirosławiec. Składowisko może być użytkowane do 2012 r. Zgodnie z planem gospodarki odpadami dla województwa zachodniopomorskiego w 2012 r. będą zamykane składowiska, które nie spełniają wymagań UE. Gminne składowisko zarządzane jest przez Spółkę Robót Publiczno-Drogowych Lucjan Romańczuk w Mirosławcu. W 2006 r. zbiórką i wywozem odpadów komunalnych na składowisko zajmowało się 6 niezależnych firm, które posiadają wymagane prawem pozwolenia:

- Spółka Robót Publicznych (Mirosławiec, ul. Sprzymierzonych 62) odbiera odpady komunalne z Mirosławca co tydzień a z pozostałych miejscowości gminy co 2 tygodnie;

- Komunalny Zakład Usługowo - Handlowy Sp. z o. o. Drawno, ul. Kolejowa 7;

- Ragn Wells Sp. z o. o. Warszawa, Dzielna 21;

- Sabik Edward Łowicz Wałecki

- Mazur Helena Mirosławiec ul. Leśna;

- Jednostka wojskowa ze swojego terenu w gm. Mirosławiec wywozi odpady komunalne sprzętem wojskowym.

System selektywnej zbiórki odpadów jest na etapie początkowym. Na terenie gminy w 2005 r. wysegregowano:

- opakowania z papieru i tektury - 3 Mg

- opakowania z tworzyw sztucznych - 15 Mg

- szkło - 23 Mg.

System ten nie obejmuje innych surowców wtórnych. Nie jest prowadzona odrębna zbiórka odpadów niebezpiecznych typu komunalnego, takich jak świetlówki, baterie, opakowania po produktach naftowych, opakowania po środkach ochrony roślin. Odpady z sektora handlowego i publicznego odbierane przez w/w przewoźników trafią na to samo składowisko w Mirosławcu. Ilości ich nie są dokładnie znane.

W 2004r. zainstalowano wagę wozową elektroniczną 30 t oraz wykonano boksy na odsorty. W 2005 r. wykonano odwodnienie boksów. Zaopatrzono wsie i miasto w pojemniki duże 1100 l na tworzywa sztuczne i szkło - 24 szt. Zakupiono 25 szt. nowych koszy ulicznych.

Według szacunków UGiM Mirosławiec w 2005 r. składowisko przyjęło ok. 2490 Mg odpadów komunalnych oraz 105 Mg odpadów z czyszczenia ulic i placów, przy czym na ilość tą składały się odpady z gminy Mirosławiec oraz część odpadów z sąsiednich gmin: Wałcz i Wierzchowo.

Na terenie gminy nie jest prowadzona ewidencja odpadów gabarytowych i budowlanych.

Elektroenergetyka

Miasto i Gmina Mirosławiec zasilane są w energię elektryczną z Głównego Punktu Zasilania położonego przy drodze do Tuczna.Do GPZ doprowadzona jest linia wysokiego napięcia WN 110 kV z kierunku Wałcz. Mieszkańcy gminy Mirosławiec korzystają z energii elektrycznej rozprowadzanej poprzez system linii średniego napięcia SN 15 kV oraz linii niskiego napięcia NN po transformacji w stacjach transformatorowych. Na terenie gminy funkcjonuje 70 stacji transformatorowych, z czego aż 42 zlokalizowane są w Mirosławcu.

Zaopatrzenie w gaz i ciepłownictwo

Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250 mm Krobia - Szczecin, którym przesyłany jest gaz ziemny ze złóż w rejonie Ostrowa Wlkp do Szczecina oraz odgałęzienie w kierunku Złocieńca. Działa też stacja redukcyjno - pompująca w Mirosławcu. Biegnący na terenie gminy gazociąg średniego ciśnienia doprowadza gaz do 4 stacji redukcyjnych o przepustowościach od 300 do 1200 m³ mn/h. Aktualnie jedynie mieszkańcy Mirosławca i Mirosławca Górnego korzystają z zasilania gazem przewodowym. Pozostali mieszkańcy natomiast korzystają z gazu w butlach. Miasto Mirosławiec zgazyfikowane jest w 98%, natomiast poziom gazyfikacji całej gminy wynosi 47%.

W zakresie ciepłownictwa mieszkańcy gminy Mirosławiec korzystają w większości z systemów indywidualnych ogrzewania mieszkań. Jedynie w Mirosławcu funkcjonują kotłownie osiedlowe opalane gazem ziemnym. wśród nich jest jedna duża kotłownia "KORPAL" o mocy 630 KW oraz 15 małych kotłowni podmiotów gospodarczych.

Infrastruktura transportu

droga wojewódzka nr 177, będąca połączeniem w kierunku Wieleń-Czplinek. Drogi te tworzą korzystne połączenie ze Stargardem Szczecińskim i Szczecinem oraz Wałczem, Wieleniem i Czaplinkiem - co podnosi atrakcyjność gospodarczą miasta. Sieć drogową uzupełnia 8 dróg powiatowych o łącznej powierzchni 33,4 km (w tym 11 km o nawierzchni gruntowej). Stan dróg powiatowych i gminnych jest zadowalający z wyłączeniem drogi do Drzewoszewa.

Przez miasto przechodzi linia kolejowa Kalisz Pomorski - Złocieniec funkcjonująca od 1900 r. Obecnie ma ona znaczenie tylko lokalne, obsługuje jedynie nieregularne kursy składów pociągów towarowych. Stacja kolejowa jest zlokalizowana tylko w Mirosławcu i posiada bocznicę załadowczo -wyładowczą przystosowaną do przeładunku towarów masowych.

Podstawowym problemem w zakresie dróg gminnych jest poprawienie stanu nawierzchni dróg m.in. ul. Młyńskiej, ul. Wileńskiej, ul. Poznańskiej, ul. Zamkowej, ul. Kościuszki, ul. Parkowej, ul. Nowej oraz wykonanie nowych dróg na nowych osiedlach mieszkaniowych.

Telekomunikacja

Na terenie gminy funkcjonują automatyczne centrale telefoniczne sprzężone z liniami podziemnymi i napowietrznymi oraz światłowodowymi. Z telefonii przewodowej korzysta 75,9 abonamentów na 1000 mieszkańców przy średniej dla województwa wynoszącej 301,9 abonentów na 1000 mieszkańców.

W ostatnich latach rozwinięta została sieć telefonii komórkowej, których słupy przekaźnikowe znajdują się w kilku miejscach gminy i obejmują swoim zasięgiem cały obszar gminy.

Mieszkalnictwo

Stan zasobów mieszkaniowych w gminie wynosi 1937 mieszkań, z tego 923 mieszkania zlokalizowane są w mieście Mirosławiec, a 1014 na terenie gminy.

Ok. 50% stanowią mieszkania będące własnością osób fizycznych, ok. 27% to mieszkania Skarbu Państwa (Wojskowej Agencji Mieszkaniowej), pozostałe mieszkania są własnością gminy, zakładów pracy i spółdzielni mieszkaniowej.

Budynki i znajdujące się w nich mieszkania na terenie gminy według właścicieli przedstawia poniższa tabela.

Tabela 21. Budynki zamieszkane i znajdujące się w nich mieszkania według rodzaju budynków i rodzaju podmiotów będących właścicielami.

Źródło: dane GUS - Narodowy Spis Powszechny 2002

Przeciętna liczba izb w jednym mieszkaniu to 3,75; średnia wielkości mieszkanie ma wielkość 65 m² i zamieszkiwane jest przez trzech lokatorów. Standard wyposażenia mieszkań w podstawowe urządzenia przedstawia się korzystniej na terenie Mirosławca i Mirosławca Górnego niż na terenach wiejskich.

Na terenie Mirosławca i MIrosławca Górnego prawie każdy budynek ma możliwość podłączenia do sieci gazowej, wodociągowej oraz kanalizacyjnej. Na terenach wiejskich brak jest sieci gazowej oraz kanalizacyjnej i nie w każdej wsi istnieje sieć wodociągowa. Na ogólną ilość 24 miejscowości w gminie, wodociąg znajduje się w 7 wsiach. Pod względem zaopatrzenia w energię elektryczną i wodę, potrzeby społeczne są zaspokojone w bardzo dużym stopniu. Słabym punktem warunków zamieszkania na terenach wiejskich jest niedobór urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków.

Na terenie gminy nie ma wyznaczonych mieszkań socjalnych. W 2006 r. zabezpieczono środki w budżecie gminy na I etap budowy budynków socjalnych przy ul. Dworcowej.

2. Przedsiębiorstwa i przemysł

Liczba podmiotów gospodarczych operujących na terenie gminy Mirosławiec pod koniec roku 2002 wyniosła 448 co stanowi 8% wszystkich podmiotów gospodarczych powiatu wałeckiego.

Największy udział w ogólnej liczbie podmiotów na terenie gminy mają firmy z sektora zajmującego się handlem i naprawami (32,8%). Przedsiębiorstwa z tego sektora są wrażliwe na zmiany koniunkturalne, co przekłada się na niestabilność pod względem zatrudnienia. Należy jednak zauważyć, że mimo dużych fluktuacji zarówno w przychodach jak i w zatrudnieniu, branża ta rozwija się najdynamiczniej nie tylko w gminie, lecz także na terenie całego kraju. Tego rodzaju działalność nie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych oraz charakteryzuje się dość sporą elastycznością w zakresie dopasowania do popytu.

W strukturze podmiotów widoczny jest znaczny udział przedsiębiorstw z sektora handlu i napraw oraz obsługi nieruchomości i firm, nauka - razem prawie 48% ogółu przedsiębiorstw. Kolejną dużą grupą są podmioty funkcjonujące w dziale rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo oraz przemysł - razem prawie 21% ogółu przedsiębiorstw. Liczba podmiotów w dziale rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo jest o ok 7 punktów procentowych większa niż na terenie województwa zachodniopomorskiego i o 3,5 punktów procentowych większa niż na terenie powiatu wałeckiego. Stosunkowo mało podmiotów prowadziło działalność w sektorze budownictwo (5,8%), hotele i restauracje (3,6%), ochrona zdrowia i opieka społeczna (3,8%) oraz pozostałe działalności usługowe i pozostałe sekcje (5 i 6%).

Przemysł gminy Mirosławiec jest reprezentowany przez branże:

- spożywczą,

- elektromaszynową,

- drzewną i budowlaną.

Najszerzej reprezentowana jest branża spożywcza, a najważniejszym produktem wytwarzanym w gminie są wody butelkowane. Ich produkcją zajmuje się obecnie kilka zakładów, m. in. "Żywiec Zdrój SA" Zakład nr 3 Mirosławiec. Zakłady te wytwarzają napoje smakowe, wody nasycone CO2.

W ramach Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" funkcjonuje piekarnia. Oprócz tego działa Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Zbóż "EKo - MŁYN" Sp. z o. o.

Przemysł elektromaszynowy reprezentują 3zakłady przemysłowe. Największy zakład w Mirosławcu - Zakład Mechaniczny "METALTECH". Produkuje się w nim maszyny rolnicze oraz sprzęt rehabilitacyjny. Niemalże cała produkcja tego zakładu przeznaczona jest na eksport do krajów Unii Europejskiej. Kolejnymi zakładami tej branży są "ROLMECH" zajmujący się obróbką tokarską oraz "DRUT - PLAST" Polsko - Kanadyjska Sp. z o. o. w którym przeciąga się druty z większych na mniejsze średnice i wytwarza kable wielożyłowe.

Branżę drzewną reprezentuje P.P.H.T "BOMI" w Mirosławcu wytwarzający głównie euro - palety na eksport, Zakład Produkcyjno - Handlowy Mieczysława Pawlika oraz kilka zakładów stolarskich. W Piecniku znajduje się tartak.

Najszerzej reprezentowaną sferą usług jest handel. Na obszarze gminy zarejestrowanych jest ponad 90 punktów handlowych, z czego 62 w Mirosławcu. Punkty usługowe typu restauracja, kawiarnia, bar, pijalnia piwa, mała gastronomia funkcjonują w Mirosławcu (5), Drzewoszewie (1), Łowiczu Wałeckim (4), Mirosławcu Górnym (2), Bronikowie (1), Orlu (1), Jabłonowie (1), Kalinówce (1) i Nieradziu (1). Znaczącą sferą usługową są usługi transportowe reprezentowane przez 24 jednostki gospodarcze. Poza tym działają: zakłady fryzjerskie (4), zakłady mechaniki pojazdowej (4), myjnie samochodowe (5), zakłady kominiarskie (2) i gabinety kosmetyczne (2).

3. Demografia

Gminę Mirosławiec zamieszkiwało w 2004 r. 6236 mieszkańców (stan na 12.2004 r.), z czego 3073 osoby mieszkało w mieście Mirosławiec. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 31,8 osób / km², podczas gdy średnia w województwie to 76 osób / km². Wskaźnik dla gmin miejsko-wiejskich wynosi 46 osób / km².

Ponad 43,8% ludności gminy zameldowanej było w Mirosławcu i około 26% w Mirosławcu Górnym. Razem więc te dwa ośrodki typu miejskiego zamieszkiwało ok. 70% ludności gminy i taki też można przyjąć dla gminy wskaźnik urbanizacji.

Ludność miasta i gminy od roku 1975 systematycznie wzrastała do roku 1998 osiągając maksymalną liczbę mieszkańców - 6703 w 1997 r. a następnie systematycznie zaczęła spadać.

Struktura wiekowa ludności gminy jest dość korzystna z punktu widzenia rozwoju demograficznego i przyszłości gminy. Przyrost naturalny jest dodatki. Najliczniejszą grupę stanowią ludzie w wieku produkcyjnym, stanowiący 62,8% ludności, następnie ludzie młodzi w wieku przedprodukcyjnym, stanowiący prawie 26,6% ludności oraz osoby w wieku poprodukcyjnym - 11% mieszkańców gminy.

Tabela 22. Struktura demograficzna gminy Mirosławiec w 2003 r.

Źródło: Baza danych regionalnych GUS

mniejszy niż średnia w kraju, województwie, powiecie.

Z punktu widzenia rozwoju demograficznego gminy wskaźnik odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym jest korzystny, jednakże z punktu widzenia sytuacji na rynku pracy, przy porównaniu obu wskaźników - ludności w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym, sytuacja jest znacznie mniej korzystna z powodu wchodzenia osób z grupy w wieku przedprodukcyjnym do drugiej grupy, co znacząco zwiększy podaż osób na rynku pracy.

Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym jest mniejszy niż średnia w kraju i województwie, natomiast jest on większy niż w powiecie. Mniejszy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym to mniejsza liczba osób, które posiadają stałe dochody w postaci rent i emerytur (często stanowiących jedyne źródło dochodu gospodarstwa domowego) regularnie przeznaczonych na konsumpcję dóbr i usług, także tych wytwarzanych na terenie gminy Mirosławiec.

4. Rynek pracy i bezrobocie

Gmina Mirosławiec podobnie jak inne gminy powiatu dotknięta jest wysokim bezrobociem. W październiku 2004 r. Wskaźnik bezrobocia wynosił 18,6% czyli o 0,4 punktu procentowego więcej niż średnio w powiecie wałeckim, gdzie poziom bezrobocia w styczniu 2004 r. wyniósł 18,4%. W październiku 2004 r. kobiety stanowiły 63,5% ogółu bezrobotnych.

Tak wysoka stopa bezrobocia jest konsekwencją przede wszystkim:

1. Przyśpieszenia procesów restrukturyzacyjnych gospodarki związanych ze zwolnieniem gospodarczym lat 2001-2003.

2. Trudnej sytuacji gospodarczej i finansowej podmiotów działających na rynku pracy (brak kapitału inwestycyjnego zarówno własnego jak i obcego).

3. Wchodzącego na rynek wyżu demograficznego.

Czynnikiem bezpośrednio związanym z poziomem bezrobocia jest poziom wykształcenia ludności gminy.

Wykres 3. Struktura wykształcenia mieszkańców gminy Mirosławiec.

Źródło: Rocznik statystyczny województwa zachodniopomorskiego 2003

Jak można zaobserwować na powyższym wykresie wykształcenie wyższe ma tylko 5% mieszkańców gminy. Najczęściej zdobytym wykształceniem mieszkańców gminy Mirosławiec jest wykształcenie podstawowe ukończone, co znacząco zmniejsza ich szanse na rynku pracy Również wysoki odsetek osób bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym może świadczyć o niedopasowaniu oferty programowej do potrzeb lokalnego rynku pracy, rozumianego jako rynek pracy powiatu waleckiego i powiatów sąsiednich.

Kolejny problem społeczny gminy Mirosławiec to występowanie długotrwałego bezrobocia, które przyjmuje postać chroniczną i powoduje największe straty, gdyż powoduje wykluczenie społeczne i tworzenie patologii społecznych. Jak wynika z poniższego wykresu, długotrwałe bezrobocie stanowi równie dotkliwy problem na terenie gminy , powiatu jak i terenie województwa. Prawie 53% bezrobotnych to osoby pozostające bez pracy dłużej niż rok. Dla porównania liczba ta w powiecie wałeckim wynosi prawie 48%, a w województwie zachodniopomorskim niewiele ponad 51%.

Bezrobocie chroniczne, trwające powyżej 2 lat, powoduje zwiększenie liczby bezrobotnych, który utracili prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania. W związku z tym prawo do zasiłku na koniec grudnia 2003 r. miało zaledwie 17,82% bezrobotnych zamieszkałych na terenie gminy Mirosławiec. W 2004 r. 345 osób pozostawało powyżej 12 miesięcy bez pracy a 583 bez prawa do zasiłku.

Oprócz zróżnicowania bezrobotnych mieszkańców gminy pod względem długości czasu pozostania bez pracy, również znaczącą kwestię stanowi struktura wiekowa. Niepokojącym zjawiskiem, jest to, że największą, bo aż 74,4% grupę bezrobotnych stanowią ludzie młodzi w wieku produkcyjnym mobilnym tj. od 18 do 44 lat. W podziale na przedziały wiekowe 25-34 lata oraz 35-44 mieści się odpowiednio 29,4% i 20,1% ogółu bezrobotnych w gminie.

W III kwartale 2004 r. struktura bezrobotnych według wieku przedstawia się następująco:

Tabela 23. Bezrobotni według wieku w 2004 r.

Źródło: Dane Urzędu Gminy i Miasta Mirosławiec

Wśród zarejestrowanych bezrobotnych na terenie gminy w czerwcu 2004 r. dominowały następujące zawody: sprzedawca (312 osób), murarz (102 osoby), ślusarz (92 osoby) i mechanik pojazdów samochodowych (72 osoby).

W roku 2003 pracujących w gospodarce narodowej na terenie gminy było ogółem 765 osób, natomiast w powiecie pracowało 8674 osób, zatem odsetek osób zatrudnionych w gospodarce narodowej w gminie Mirosławiec w stosunku do powiatu wynosił 8,7%.

W ogólnej liczbie zatrudnionych w gospodarce narodowej na terenie gminy Mirosławiec kobiety stanowiły 31,5%, co w porównaniu ze średnią powiatu czy województwa jest stosunkowo mało (różnica ze średnią powiatową na poziomie 14 punktów procentowych).

Najwięcej, bo aż 381 osób, zatrudnionych było w dziale "przemysł i budownictwo" oraz 154 w dziale "usług nierynkowych", co oznacza iż ważne źródło dochodów dla ogółu mieszkańców gminy stanowi praca w sektorze państwowym (administracja publiczna, ochrona zdrowia i edukacja).

Z informacji o stanie zatrudnienia i bezrobocia w powiecie wałeckim wg stanu na 31.07.2006 r. wynika, iż liczba bezrobotnych mieszkańców gminy Mirosławiec zarejestrowanych w końcu lipca 2006 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wałczu wynosiła 363 osoby i była o 7 osób wyższa niż w poprzednim miesiącu. Bezrobotne kobiety w strukturze bezrobotnych w tej gminie stanowiły 70,5%, ich stan zwiększył się w stosunku do czerwca o 1,1%.

Wśród ogółu zarejestrowanych 28,9% (105 osób) stanowiły osoby z prawem do zasiłku a 79,6% (289 osób) to mieszkańcy wsi. W lipcu zarejestrowało się 78 osób, w tym:

-  63 mieszkańców wsi,

-  26 w wieku do 25 lat,

-  46 długotrwale bezrobotnych,

-  13 w wieku powyżej 50 lat,

-  25 bez kwalifikacji zawodowych.

Wśród bezrobotnych mieszkańców Mirosławca, największą grupę stanowili długotrwale bezrobotni - 211 osób. Drugą dużą grupą byli bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, stanowili oni 33,9% (123 osoby). W lipcu br. zarejestrowanych było 80 bezrobotnych w wieku do 25 roku życia i ich stan był większy o 13 osób w porównaniu do ubiegłego miesiąca. Łącznie w miesiącu lipcu wyłączonych zostało 71 bezrobotnych mieszkańców gminy, z czego 29,6% stanowiły osoby podejmujące pracę (21 osób). Od początku roku pracę podjęły 264 osoby.

Pośrednicy pracy w lipcu br. dysponowali 5 ofertami pracy, zgłoszonymi przez zakłady pracy z terenu gminy Mirosławiec.

W porównaniu do analogicznego okresu roku 2005 stan bezrobotnych zmniejszył się o 295 osób tj. 44,8%.

Najwięcej bezrobocia, czyli liczba bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym w miesiącu lipcu 2006 r. wynosił 9,4% w porównaniu do analogicznego okresu roku 2005 zmniejszył się o 7,7%.

W okresie 7 miesięcy 2006 r. największą dynamiką spadku bezrobocia charakteryzowała się gmina Wałcz (350 osób) oraz gmina Mirosławiec (341).

5. Szkolnictwo

Na terenie gminy i miasta Mirosławiec funkcjonuje 7 placówek oświatowych: 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 3 przedszkola. W celu sprawniejszego funkcjonowania placówek, szkoły podstawowe i gimnazja połączono w zespoły szkół tworząc od 1 września 2003 r.:

1) Zespół Szkół w Mirosławcu obejmujący Szkołę Podstawową w Mirosławcu oraz Gimnazjum w Mirosławcu,

2) Zespół Szkół w Piecniku obejmujący Szkołę Podstawową w Piecniku, Gimnazjum w Piecniku oraz oddział przedszkolny dla dzieci 6-letnich.

W gminie ogółem do przedszkoli w 7 oddziałach uczęszcza 172 dzieci.

Tabela 24. Liczba przedszkoli i dzieci objętych opieką przedszkolną w gminie Mirosławiec.

Źródło: Urząd Gminy i Miasta Mirosławiec

Do szkół podstawowych uczęszczało w roku szkolnym 2004/2005 ogółem 578 dzieci (26 oddziałów) natomiast do gimnazjum 324 dzieci (13 oddziałów).

Tabela 24a. Liczba szkół podstawowych i gimnazjum w gminie Mirosławiec.

Do szkół podstawowych uczęszczało w roku szkolnym 2005/2006 ogółem 559 dzieci (26 oddziałów) natomiast do gimnazjum 308 dzieci (13 oddziałów)

Liczba dzieci w szkołach zmniejszyła się o 35 osób tj. o 19 osób w szkołach podstawowych i o 16 osób w gimnazjach.

Tabela 25. Dzieci podlegające obowiązkowi szkolnemu.

Źródło: Dane Urzędu Gminy i Miasta Mirosławiec

W placówkach prowadzonych przez gminę zatrudnionych jest ogółem 84 pracowników pedagogicznych, 6 pracowników administracyjnych oraz 19 pracowników obsługi. Nauka w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym odbywa się w budynkach dydaktycznych położonych w Mirosławcu i Piecniku. Ilość pomieszczeń dydaktycznych w Mirosławcu jest wystarczająca w odniesieniu do obecnej i prognozowanej liczby uczniów i jednostek klasowych. Jedynym, ale bardzo istotnym utrudnienie, jest brak sali gimnastycznej w Gimnazjum w Mirosławcu oraz brak sali gimnastycznej w szkole w Piecniku. Analizując liczbę dzieci urodzonych w latach 1998-2003 zamieszkałych w obwodach szkolnych ustalonych dla Zespołów Szkół Mirosławca i Piecnika należy stwierdzić, iż stan liczebny przyszłych uczniów jest stabilny.

Tabela 26. prognoza ilości dzieci w klasach pierwszych w latach 2004 - 2010

Źródło: Dane Urzędu Gminy i Miasta Mirosławiec.

6. Ochrona zdrowia, opieka społeczna i bezpieczeństwo

Podstawową opiekę zdrowotną zapewnia Przychodnia Zdrowia w Mirosławcu. Ośrodek ten obejmuje zasięgiem obszar całej gminy. W gminie funkcjonują też 3 apteki (dwie zlokalizowane w Mirosławcu, trzecia w Mirosławcu Górnym). Transport medyczny zabezpiecza karetka pogotowia z Tuczna, która jest włączona w powiatową sieć karetek pogotowia. W razie potrzeby hospitalizacji mieszkańcy gminy korzystają z usług Powiatowego Szpitala w Wałczu i Wojskowego Szpitala w Wałczu.

Zadania pomocy społecznej w gminie realizuje Miejsko-Gminy Ośrodek POmocy Społecznej, który funkcjonuje od 1990 r. Podstawowym zadaniem pomocy społecznej jest zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa socjalnego oraz zminimalizowanie rozmiarów i skutków ubóstwa, bezrobocia oraz innych zjawisk społecznie negatywnych. Zadania wynikające z ustawy o Pomocy Społecznej podzielone są na zadania własne i zlecone. Z podziałem tym wiąże się ściśle sposób ich finansowania. Na realizację zadań własnych środki pochodzą przede wszystkim z dochodów własnych gminy. W przypadku realizacji zadań zleconych środki przechodzą wyłącznie z Budżetu Wojewody Zachodniopomorskiego.

Kształtowanie się środków finansowych na pomoc społeczną w latach 2001-2005 przedstawia tabela 27.

Tabela 27. Środki finansowe przeznaczone na pomoc społeczną w latach 2001-2004.

Źródło: Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu.

Jak wynika z powyższej tabeli od 2002 r. środki finansowe na realizację zadań zleconych, systematycznie ulegały zmniejszeniu. Przyczyną tej sytuacji są zmiany w systemie pomocy społecznej. Pierwsza znacząca zmiana to uchwalenie przez Sejm RP ustawy o rencie socjalnej, w wyniku której od października 2003 r. renty socjalne są przyznawane i wypłacane przez ZUS. Kolejna zmiana to uchwalenie 12 marca 2004 r. nowej ustawy o pomocy społecznej, w wyniku czego z systemu pomocy społecznej przeniesione zostały niektóre rodzaje świadczeń.

Z powyższej tabeli wynika także, że zwiększyły się środki na realizację zadań własnych. Fakt ten spowodowany został zmianą finansowania zasiłków okresowych, które od 1 maja 2004 r. stały się zadaniem własnym gminy a środki na ich realizację pochodzą z Budżetu Wojewody.

Dodatkowo ośrodek zajmuje się wypłacaniem dodatków mieszkaniowych oraz świadczeń rodzinnych.

Tabela 27a. Środki finansowe przeznaczone na pomoc społeczną na podstawie innych ustaw niż ustawa o pomocy społecznej.

Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej systematycznie rośnie. W roku 2001 ze świadczeń pomocy społecznej korzystały 302 rodziny, a w roku następnym już 334 rodziny, a w roku 2003 - 363rodziny. W 2004 r. z pomocy społecznej skorzystały aż 351 rodzin a w 2005 r. 350 rodzin, co świadczy o ubożeniu społeczności lokalnej. Jednakże przyczyny ubóstwa należy upatrywać nie tylko w braku zatrudnienia czy niskich zarobkach, lecz także braku mobilności osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej.

Do najważniejszych powodów udzielania pomocy przez ośrodek należą: bezrobocie, potrzeba ochrony macierzyństwa, niepełnosprawność i bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego.

Najwięcej świadczeniobiorców dotkniętych jest bezrobociem i ich liczba wzrasta z roku na rok. W roku 2001 liczba rodzin, w których dominowało bezrobocie stanowiło 70% ogółu rodzin korzystających z pomocy, w roku 2002 liczba ta wzrosła do 73%. Rok 2003 charakteryzuje się dalszym wzrostem liczby rodzin, w których bezrobocie jest zasadniczym powodem korzystania z pomocy i stanowi 75% ogółu wszystkich rodzin korzystających z pomocy. Pierwsze półrocze 2004 r. potwierdza wzrost liczby rodzin dotkniętych problemem bezrobocia, ponieważ liczba ta stanowi 77% wszystkich świadczeniobiorców. Dane te świadczą także o tym, że najpoważniejszym problemem społecznym w gminie Mirosławiec jest zjawisko bezrobocia.

Można zatem założyć, że liczba osób korzystających z pomocy społecznej będzie nadal rosła a największą grupę świadczeniobiorców będą stanowiły osoby pozostające bez pracy. Wiązało się to będzie ze wzrostem wydatków na pomoc społeczną.

Należy także spodziewać się wzrostu liczby osób w podeszłym wieku. Konieczne więc będzie poszerzenie oferty usług opiekuńczych przeciwdziałających osamotnieniu i izolacji osób starszych. bardzo ważna jest tu społeczna aktywność, obowiązek finansowania pobytu w Domu Opieki - takie działania trzeba wspierać.

Poważnym problemem dla działania samego ośrodka była lokalizacja pomieszczeń ośrodka w dwóch różnych budynkach, co wpływało negatywnie na organizację pracy i utrudniało obsługę interesantów. Przeniesienie w marcu 2006 r. siedziby ośrodka do pomieszczeń w budynku przychodni zdrowia znacznie poprawiło warunki lokalowe placówki.

Na terenie gminy Mirosławiec nad bezpieczeństwem publicznym piecze sprawuje Posterunek Policji zlokalizowany na ul. Wolności 37 obejmujący swoim działaniem teren całej gminy. Dodatkowo działalność ta wspomagana jest przez Straż Miejską działającą przy Urzędzie Gminy i Miasta.

7. Rolnictwo i leśnictwo

Znacząca część powierzchni gminy Mirosławiec stanowią lasy i grunty leśne, które zajmują 12 512 ha co stanowi 61,6% powierzchni gminy. Użytki rolne zajmują łącznie 5 681 ha co stanowi 28% powierzchni gminy w tym: grunty orne zajmują 4 387 ha, sady 17 ha, łąki 899 ha oraz pastwiska trwałe 378 ha. Wody powierzchniowe zajmują 640 ha, co stanowi ponad 3% powierzchni gminy. Największym jeziorem jest Bytyń Wieki o pow. 877,1 ha.

Porównanie struktury gruntów gospodarstw rolnych wskazuje na zdecydowanie mniejszy udział gruntów ornych w gminie Mirosławiec w porównaniu z tym samym wskaźnikiem w powiecie wałecki. Dalsza analiza wskazuje na zdecydowanie większy udział powierzchni lasów i gruntów leśnych w stosunku do powierzchni lasów i gruntów leśnych w powiecie. Odsetek ten jest o ponad 7 punktów procentowych większy. W porównaniu ze średnią województwa jest o 25,2 pkt procentowych większy. Można zatem zakwalifikować gminę Mirosławiec do grona gmin o bardzo wysokim lesistości. Lasy zajmują największą część obszaru gminy i ich powierzchnia stale wzrasta, szczególnie w ostatnich latach , głównie ze względu na przejmowane pod zalesienia gruntów porolnych. Bardzo mały udział pastwisk oraz sadów w powierzchni gminy wskazuje na niewielką rolę hodowli oraz sadownictwa w gospodarce rolnej.

Gospodarstwa rolne rozmieszczone wyspowo głównie w rejonie Hanek, Jabłonowa, Piecnika, Próchnowa i Bronikowa. Użytkowane są gleby brunatne i bielicowe o okresowo niekorzystnych warunkach powietrzno - wodnych, najliczniej grunty piaskowe gleb V i VI klasy bonitacyjnej, w licznych obniżeniach występują trwałe użytki zielone w postaci łąk i pastwisk, obejmując gleby hydrogeniczne o płytko zalegającym zwierciadle wody gruntowej. Uzyskuje się z nich średnie i słabe plony, gdyż wymagają dobrego nawożenia i uregulowania stosunków wodnych. Grunty z glebami klasy I i II w gminie Mirosławiec nie występują. Grunty orne z glebami klasy III zajmują mniej niż 5% użytków rolnych.

Z uzyskanych z Urzędu Miasta i Gminy danych wynika, że w zasiewach dominują zboża - 80% powierzchni upraw. Duże powierzchnie zasiewów zajmują ponadto ziemniaki oraz rośliny przemysłowe - odpowiednio 7,9 i 9% gruntów ornych. Uzyskiwane plony kształtują się poniżej średniej krajowej. W produkcji zwierzęcej dominującą rolę zajmuje trzoda chlewna w drugiej kolejności bydło mleczne.

Ostatnich kilkanaście lat zmian systemu gospodarki rolnej sprawiło, że stopniowo zmniejszała się ogólna liczba gospodarstw, a jednocześnie znacznie zwiększyła się ich przeciętna wielkość.

Tabela 28. Struktura gospodarstw rolnych.

Źródło: Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań 2002, Urząd Statystyczny w Szczecinie

Grunty w gminie Mirosławiec należą w zdecydowanej większości (75,11%) do Skarbu Państwa w tym: największą powierzchnią gminy (64,04%) zarządza Państwowe Gospodarstwo Leśne - Lasy Państwowe, a w nich imieniu Nadleśnictwo Mirosławiec, niewielką powierzchnią gminy (7,77%) zarządza Agencja Nieruchomości Rolnych. Tylko 16,15% powierzchni gminy należy do "osób fizycznych", a 5,04% do spółek prywatnych prawa handlowego. Gmina Mirosławiec posiada zaledwie 2,93% powierzchni gminy tj. 595 ha.

Tereny leśne w gminie Mirosławiec zajmują ponad 12,5 tyś ha, co stanowi prawie 61,6% jej powierzchni. Zajmują one poza niewielkimi enklawami całą północno - zachodnią oraz północno - wschodnią część gminy, od Hanek i Próchnowa aż po północną granicę gminy. Mniejsze kompleksy występują na zachód od Łowicza Wałeckiego, na zachód od Sadowa oraz w południowo - wschodniej części gminy łączące się z kompleksem leśnym gminy Wałcz.

Pod względem statutu własnościowego ponad 94% lasów zajmuje się w zarządzie gminy Mirosławiec (lasy komunalne) i innych podmiotów. Tylko ok. 0,1% powierzchni lasów znajduje się w rękach osób fizycznych.

8. Finanse gminy Mirosławiec

Poniższe zestawienie przedstawia planowane dochody i wydatki gminy w porównaniu do realnego ich wykonania w latach 2002-2004. (Tabela nr 10). Jak widać realne wykonanie budżetu nieznacznie odbiega od planowanych wartości. Największe odchylenie wartości zrealizowanych w stosunku do planowanych w całym okresie analizy wyniosło 2%. W latach 2002 i 2003 pojawił się deficyt budżetowy, jednakże był on niewielki, a od roku 2004 notowana jest nadwyżka.

Tabela 29. Struktura budżetu gminy Mirosławiec w latach 2002-2004.

Jak pokazuje tabela nr 30 średni dochód na mieszkańca w gminach powiatu wałeckiego wynosił 1406,9 zł. W poszczególnych gminach dochód na jednego mieszkańca odchyla się od średniej o 121,1 zł. Najwyższy dochód na mieszkańca odnotowano w gminie Człopa, a najniższy w gminie miejskiej Wałcz. mina Mirosławiec plasuje się powyżej średniej powiatu ( na jej terenie dochód na jednego mieszkańca jest wyższy od średniej o 90,1 zł.) w kategorii gmin średniozamożnych.

Natomiast dochód podatkowy gminy (w zł) w przeliczeniu na jednego mieszkańca wg. wskaźnika g (stanowiącego podstawę do wyliczenia subwencji ogólnej dla gminy na 2005 r. wynosi w gminie Mirosławiec 763,09 zł. przy średniej powiatu 588,77 zł. i średniej krajowej Gg 747,12 zł. Czyli jest to wskaźnik powyżej średniej krajowej.

Tabela 30. Dochody gminy na tle innych jednostek samorządu terytorialnego w 2002, 2004 i 2005 r.

Opracowanie własne wg informacji Ministerstwa Finansów.

Również wskaźnik dochodów podatkowych "g" na 2006 gmina Mirosławiec posiada najwyższy w powiecie i jest on wyższy od średniej krajowej o 231,48 zł. w przeliczeniu na 1 mieszkańca oraz o 357,07 zł. wyższy od średniej dla powiatu wałeckiego.

3. Analiza SWOT

W niniejszym rozdziale znajduje się określenie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń dla gminy Mirosławiec. W poniższych tabelach zostały przedstawione wyniki prac zespołu pracującego nad określeniem silnych i słabych stron w gminie oraz zdefiniowaniem szans i zagrożeń, które w przyszłości mogą wpływać na dalszy rozwój infrastruktury, gospodarki, rolnictwa oraz społeczeństwa gminy. Autorzy strategii, w oparciu o wyniki przeprowadzonej analizy stanu obecnego, wyznaczyli w trakcie warsztatów strategicznych najistotniejsze elementy uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, które mają lub będą mieć, istotny wpływ na rozwój gminy.

Należy zaznaczyć, że opisane w tabelach atuty, słabe strony, szanse i zagrożenia stały się przedmiotem późniejszych wnikliwych analiz polegających na nadaniu wag i priorytetów każdej grupie i ich poszczególnym elementom. Rezultaty tych analiz, w których efekcie określono najistotniejsze czynniki warunkujące dalszy rozwój i dzięki którym określono typ dążenia strategicznego, zostały przedstawione w dalszej części rozdziału.

SILNE STRONY GMINY MIROSŁAWIEC

SŁABE STRONY GMINY MIROSŁAWIEC

SZANSE W OTOCZENIU GMINY MIROSŁAWIEC

ZAGROŻENIA W OTOCZENIU GMINY MIROSŁAWIEC

Wagi poszczególnych czynników zostały nadane przez społeczność lokalną.

Wyznaczenie najważniejszych czynników w grupie silnych stron, słabości, szans i zagrożeń dla gminy Mirosławiec.

Pragnąc wyznaczyć najistotniejsze czynniki warunkujące rozwój gminy Mirosławiec, nadano wagi poszczególnym siłom, słabościom, szansom i zagrożeniom. Ważne z punktu widzenia gminy elementy otrzymały największą ilość punktów. Najwyżej ocenione elementy zostały umieszczone w macierzy, która została zamieszczona w tym rozdziale.

Zgodnie z przyjętą metodologią opracowania strategii, przeprowadzono szczegółową analizę zależności pomiędzy elementami umieszczonymi w macierzy SWOT, co pozwoliło na ich ostateczne uszeregowania, nadając najwyższe wartości najbardziej istotnym atutom, słabościom, szansom i zagrożeniom.

MACIERZ SWOT - NADANIE WAG I PRIORYTETÓW POSZCZEGÓLNYM ELEMENTOM MACIERZY (do 6 elementów w każdej kategorii)

Analizując wagi i priorytety nadane poszczególnym elementom macierzy SWOT, należy stwierdzić, że silną stroną, która wyróżnia gminę są 2 czynniki - obecność jednostki wojskowej na terenie gminy i obecność firm o krajowych i europejskich rynkach zbytu.

poszukiwaniu pracy.

Należy również podkreślić, że mieszkańcy gminy upatrują swoją szansę w celowym działaniu pozwalającym na tworzenie i promocję gminnej i regionalnej oferty turystycznej.

Określenie typu dążenia strategicznego poprzez zbadanie relacji pomiędzy czynnikami wewnętrznymi gminy a czynnikami zewnętrznymi.

W następnym kroku podjęto próbę określenia relacji zachodzących między otoczeniem gminy i jej sytuacją wewnętrzną. Ta część analizy pozwoliła określić czy w gminie dominują słabe strony, czy też atuty, czy w otoczeniu większe znaczenia mają zidentyfikowane szanse, czy też może zagrożenia. Zbadanie czynników dominujących w gminie i otoczeniu, pozwoliło na wypracowanie kolejnej macierzy SWOT przedstawionej w poniższej tabeli.

Z analizy powyższej macierzy wynika, że w obecnej wewnętrznej sytuacji gminy przeważają silne strony (62,5%) oraz szanse płynące z otoczenia (67,5%). Konsekwencją tego jest wskazanie agresywnego typu dążenia strategicznego jako najlepszego w obecnej sytuacji. Oznacza to, że wyznaczanie celów strategicznych opierać się będzie głównie na maksymalnym wykorzystaniu pojawiających się szans do rozwijania obecnych w gminie atutów. Przyjęcie takiego typu dążenia strategicznego rzutuje także na sposób przyszłej realizacji wyznaczonych celów, a mianowicie maksymalizację środków budżetowych na wzmacnianie już istniejącego potencjału i ich koncentrację na maksymalnie 20 projektach w okresie 2007-2013 w zakresie rozwijania szeroko pojętej infrastruktury sprzyjającej rozwojowi gospodarki turystyczno - rekreacyjnej w gminie.

Analiza uwarunkowań rozwoju gminy Mirosławiec w oparciu o analizy słabych i mocnych stron gminy, a także szans i zagrożeń istniejących w jej otoczeniu, pozwoliło na definicję wniosków analitycznych, które zostały przedstawione w tym rozdziale. Należy stwierdzić, że przeprowadzono rzetelną i głęboką analizę obecnej sytuacji oraz diagnozę otoczenia. Nie poprzestano na zidentyfikowaniu atutów i trosk oraz szans i zagrożeń ale nadano im odpowiednie wagi i priorytety oraz zbadano korelacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi czynnikami i kategoriami analizy.

4. Wizja i priorytety gminy Mirosławiec

Proces wyznaczania wizji został określony jako wyznaczenie:

* sensu poczynań gminy

* koncepcji organizacyjnej

* obrazu idealnej przyszłości

* treści marzeń mieszkańców gminy

* fundamentalnej aspiracji mieszkańców

Do dyskusji uznano, że najlepsza będzie następująca wizja dla rozwoju społeczno - gospodarczego gminy Mirosławiec.

WIZJA GMINY MIROSŁAWIEC
Cisz, grzyby, woda, las - już znalazłeś Nas - Mirosławiec.

Priorytety i czynniki rozwoju

Każda gmina ma ustawowe obszary działania. Odnosząc się do wizji w zgrupowanych obszarach działania gminy, a także pamiętając o wynikach przeprowadzonej analizy strategicznej, przeprowadzono wartościowanie kluczowych zagadnień. Uznano, że należy nadać priorytet następującym czynnikom.

Lista wybranych priorytetów

1. Zwodociągowanie i skanalizowanie wsi na terenie gminy.

2. Stworzenie warunków dla rozwoju turystyki.

3. Stworzenie warunków dla poprawy życia mieszkańców gminy, w tym życia kulturalnego i sportowego.

4. Optymalizacja systemu gospodarki odpadami.

5. Generowanie celów strategicznych i szczegółowych

Zgodnie z wytycznymi programowania regionalnego i "najlepszymi praktykami" panującymi w Krajach Członkowskich unii Europejskiej, każda strategia rozwoju gminy powinna zawierać następujące elementy ściśle i logicznie ze sobą powiązane:

* Analizę SWOT

* Wizję gminy

* Priorytety rozwojowe

* Cele strategiczne do zrealizowania

* Zasady monitorowania i oceny realizacji strategii.

Pierwsze try elementy strategii zostały przedstawione w poprzednich rozdziałach. W tym rozdziale przedstawione zostały cele strategiczne, których wyznaczenie było wynikiem podjętej analizy strategicznej, wyznaczeniem wizji oraz priorytetów rozwoju.

W toku prac wyszczególniono sześć celów strategicznych, które wynikają z analizy SWOT, odpowiedzi strategicznej wyrażonej w formie wizji gminy oraz priorytetów rozwojowych wynikających z obszaru działania gminy. Proces wyznaczenia celów strategicznych został przedstawiony w poniższym diagramie.

WIZJA

˅

ANALIZA SWOT -------------> CELE STRATEGICZNE <------------- PRIORYTETY

Dokonawszy analizy powyższych czynników rozwojowych, należy przyjąć, że strategia rozwoju gminy Mirosławiec będzie w najbliższych latach koncentrować się na wzmacnianiu rozwoju następujących obszarów:

-  turystyka, zwłaszcza agroturystyka

-  przedsiębiorczość

-  społeczeństwo informacyjne

-  infrastruktura techniczna

-  infrastruktura społeczna

poprzez realizację następujących dwóch celów strategicznych:

Cel 1

Stworzenie sortowni odpadów.

Cel 2

Rozwijanie społeczeństwa informacyjnego.

Cel 3

Stworzenie infrastruktury turystyczno - rekreacyjnej.

Cel 4

Realizacja programu promocji turystycznej wspólnie z partnerami krajowymi i zagranicznymi.

Cel 5

Realizacja programu kształcenia pozaszkolnego.

Cel 6

Pozyskanie i przygotowanie terenów inwestycyjnych oraz realizacja programu działań dla rozwoju MSP.

Cel 7

Budowa mieszkań socjalnych.

Powyższe cele strategiczne zostaną osiągnięte dzięki realizacji celów szczegółowych znajdujących się w tabeli poniżej.

Cele szczegółowe do realizacji w latach 2007 - 2013

1. Stworzenie sortowni odpadów.

2. Zagospodarowanie turystyczne j. Kosiakowo

3. Budowa i remont ośrodków użyteczności publicznej.

4. Budowa ścieżek rowerowych.

5. Budowa infrastruktury sportowej: hali sportowej, sali gimnastycznej oraz boisk sportowych (piłka nożna, tenis, koszykówka, siatkówka).

6. Dokończenie rozbudowy infrastruktury wodno - kanalizacyjnej.

7. Budowa mieszkań socjalnych.

6. Optymalna strategia gmina Mirosławiec w ujęciu diagramowym

CELE STRATEGICZNE I TEMATY WIODĄCE W STRATEGII WYTYCZAJĄCE OGÓLNE RAMY ROZWOOJU GMINY MIROSŁAWIEC w ramach LEADERA+

7. Powiązanie Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Mirosławiec z innymi dokumentami strategicznymi

W ramach Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2015 r. mieszkańcy i włodarze województwa wyznaczyli jego wizję, jako województwa, które dzięki swojemu korzystnemu położeniu, pełni rolę ważnego ośrodka wymiany gospodarczej, kulturalnej i naukowej.

" W 2015 r. jest ono obszarem o dobrej dostępności komunikacyjnej. (...) Zachodniopomorskie to region ludzi uczących się. (...) Wzrasta liczba osób korzystających z różnych, nie tylko klasycznych form nauczania. (...) Zachodniopomorskie znajduje się w grupie pionierów cywilizacji informacyjnej w Polsce.

Zachodniopomorskie produkty rolno -spożywcze z powodzeniem konkurują na rynku krajowym i międzynarodowym, a obszary wiejskie, dzięki skutecznie zrealizowanemu programowi wielofunkcyjnego rozwoju, stały się miejscem produktywnej pracy, atrakcyjnego zamieszkania, a także wypoczynku dla mieszkańców większych miast. Rozwija się turystyka. Dzięki dobrej dostępności i atrakcyjnym krajobrazom województwo stanowi zaplecze weekendowe dla Berlina i regionów sąsiednich. Szczególnie pojezierza są doskonałym miejscem uprawiania turystyki kwalifikowanej i ekoturystyki, co przy rozwiniętej infrastrukturze ochrony środowiska i nowoczesnych rozwiązaniach w dziedzinie transportu nie powoduje degradacji zasobów naturalnych.

Nastąpiła znaczna poprawa stanu środowiska. sposób zdecydowany wzrósł poziom bezpieczeństwa. (...)"

Wyznaczona wizja ma być osiągnięta poprzez realizację następujących sześciu celów strategicznych:

1.  Poprawa konkurencyjności województwa zachodniopomorskiego.

2.  Powszechna dostępność dóbr, usług i informacji.

3.  Stworzenie warunków dla rozwoju zasobów ludzkich.

4.  Podniesienie jakości życia w regionie.

Wyznaczona w Strategii Gminy i Miasta Mirosławiec wizja, priorytety i cele strategiczne wpisują się bezpośrednio w realizację wszystkich w/w celów strategicznych województwa zachodniopomorskiego.

Strategia zgodna z Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich Gmin Pojezierza Wałeckiego opracowaną w ramach projektu "przygotowanie środowisk lokalnych do stworzenia i wdrożenia zintegrowanej strategii rozwoju obszarów wiejskich oraz działań promocyjnych" pilotażowego programu Leader+ - schemat I.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) zakłada m. in. następujące cele:

> Poprawa warunków życia i prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.

> Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Umożliwi to rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich.

> Aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie kapitału społecznego na wsi, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja w ramach Leadera

Wyznaczona w Strategii Gminy iMiasta Mirosławiec wizja, priorytety i cele strategiczne wpisują się bezpośrednio w realizację powyższych celów.

Cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 który brzmi: wspieranie rozwoju województwa zmierzającego do zwiększenia jego konkurencyjności, spójności gospodarczej, przestrzennej, społecznej i wzrostu poziomu życia mieszkańców jest zbieżny ze Strategią Gminy i Miasta Mirosławiec.

8. Monitoring i ocena realizacji przyjętej strategii

Przyjęto następującą procedurę monitorowania i oceny realizacji celów określonych w strategii:

* Burmistrz Gminy i Miasta powołuje zespól pracujący nad strategią.

* Zespół będzie obradować cykliczne, raz w roku na wniosek Burmistrza Gminy i Miasta.

* Zespół zapozna się z raportem z realizacji strategii przygotowanym przez Burmistrza Gminy iMiasta.

* Raport z realizacji strategii zawierać będzie opis realizacji poszczególnych celów szczegółowych z wyznaczoną macierzą odpowiedzialności i harmonogramem realizacji poszczególnych zadań.

* Zespół oceni realizację poszczególnych celów szczegółowych w zakresie terminowości wdrażania poszczególnych działań oraz zgodności tych działań z przyjętymi dla strategii celami i priorytetami rozwoju i wnioski przedstawi Radzie Gminy i Miasta do zatwierdzenia.

1) Ekspertyza w zakresie rozwoju gospodarki, rolnitwa i turystyki wiejskiej na obszarze powiatu wałeckiego RAPORT, autorzy: mgr Arkadiusz Borysiewicz, dr Jacek Borzyszkowski, mgr Małgorzata Czerwieńska, dr Waldemar Gostomczyk, mgr inż. Piotr Jaskiewicz, dr Monika Stanny-Burak, dr Danuta Zawadzka, Koszalin kwiecien 2006

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym do wyłącznej właściwości Rady należy uchwalenie programów gospodarczych.

Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Mirosławiec jest planem zamierzeń gminy w sferze gospodarczej, zawierającym też zasady polityki gospodarczej i społecznej. Strategia jest wizją Gminy Mirosławiec, jaką zamierzać osiągnąć w latach 2007-2013. Strategia ma charakter ustalający cele i zamierzenia gminy na odcinku społecznym i gospodarczym.

Strategia ma również ułatwić pozyskiwanie środków zewnętrznych na realizację gminnych inwestycji.