UCHWAŁA NR V/61/2019 RADY MIEJSKIEJ W MIROSŁAWCU z dnia 20 marca 2019 r. w sprawie przyjęcia Miejsko – Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy i Miasta Mirosławiec na 2019 rok
| jakiego organu | Rady Miejskiej |
|---|---|
| z dnia | |
| w sprawie | przyjęcia Miejsko – Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy i Miasta Mirosławiec na 2019 rok |
| status uchwały | obowiązująca |
UCHWAŁA NR V/61/2019
RADY MIEJSKIEJ W MIROSŁAWCU
z dnia 20 marca 2019 r.
w sprawie przyjęcia Miejsko – Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy i Miasta Mirosławiec na 2019 rok
Na podstawie art. 4¹ ust. 2 i 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. 2018 r., poz. 2137, zm. 2244) i art.10 ust.1, ust.2 i ust.3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. 2018 r., poz. 1030, zm. poz. 1490, 1669) oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 ( Dz. U. z 2016 r. poz. 1492) uchwala się, co następuje:
§ 1. Uchwala się Miejsko – Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2019, zwany dalej „ Programem ”, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Piotr Czech
Załącznik do uchwały Nr V/61/2019
Rady Miejskiej w Mirosławcu
z dnia 20 marca 2019 r.
Miejsko - Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii stanowi kontynuację oraz uzupełnienie wcześniej prowadzonych w Gminie działań w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom. Zaproponowane w Programie zadania są merytorycznie spójne z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i przeciwdziałaniem narkomanii. Program obejmuje zadania własne gminy w zakresie realizacji działań określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz działania własne gminy w obszarze profilaktyki narkomanii, które wynikają z ustaw. Umieszczenie zadań wynikających z dwóch odrębnych przepisów prawa w jednym Programie podyktowane jest faktem, że do znacznej części problemów wynikających z używania alkoholu lub innych środków zmieniających świadomość ( narkotyki, leki) można zaproponować zbieżne działania profilaktyczne. Uzupełniono go o zdobyte w trakcie realizacji poprzednich programów doświadczenia oraz wnioski wynikające z diagnozy lokalnych problemów. Wskazują one jednoznacznie na konieczność łączenia oddziaływań w zakresie profilaktyki alkoholowej z działaniami zapobiegającymi innym uzależnieniom od substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz uzależnieniom behawioralnym. Stąd konieczność realizacji wielowymiarowych działań w zakresie przemocy i cyberprzemocy, oraz kształtujących umiejętności interpersonalne i społeczne (np. komunikacja, poczucie własnej wartości, szacunek do siebie, swojego ciała, do drugiego człowieka, rozpoznawanie psychomanipulacji jako profilaktyka wchodzenia w różnego rodzaju grupy destrukcyjne itp.). Właściwe wydaje się kreowanie profilaktyki uzależnień poprzez wzmacnianie czynników ochronnych i eliminację czynników ryzyka.
Program uwzględnia założenia i priorytety określone przez Radę Ministrów w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016 - 2020 (Dz.U z 2016r.,poz.1492). Wyznaczonym celem głównym jest integracja na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień w Gminie Mirosławiec.
Cele i działania Programu umożliwiają wdrożenie szerokiego spektrum oddziaływań (profilaktycznych, prewencyjnych, leczniczych i reintegracyjnych) i zadań podejmowanych wspólnie z różnymi podmiotami na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii w tym również w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie na terenie Gminy Mirosławiec.
Program jest adresowany do osób fizycznych, prawnych i podmiotów nieposiadających osobowości prawnej, realizujących zadania w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania przemocy, do osób z grup ryzyka, uzależnionych i ich rodzin oraz wszystkich mieszkańców Gminy Mirosławiec.
Realizacja zadań Programu jest finansowana ze środków pochodzących z opłat pobieranych za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Rozdział 1.
Podstawy prawne oraz dokumenty korespondujące z realizacją zadań w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii w Gminie Mirosławiec.
Podstawą prawną Miejsko - Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałaniu Narkomanii w 2019 r. jest:
1. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2137 ze zm).
Ustawa kompleksowo reguluje zagadnienia dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wskazuje zadania z tego zakresu oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację, określa również źródła finansowania tych zadań. Reguluje funkcjonowanie rynku napojów alkoholowych, określa zasady kontroli obrotu tymi napojami. Reguluje także dziedzinę promocji i reklamy napojów alkoholowych, a także formułuje przepisy karne dotyczące obrotu i reklamy alkoholu. Wprowadza regulacje dotyczące postępowania wobec osób nadużywających alkoholu, określa podstawy lecznictwa odwykowego oraz wskazuje kompetencje i zadania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Ustawa stanowi, że większość kompetencji w zakresie działań związanych z profilaktyką
i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu zlokalizowanych jest na poziomie gmin. Tak więc do zadań własnych gminy należy:
1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu,
2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej,
a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie,
3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo – wychowawczych i socjoterapeutycznych,
4) wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych,
5) podejmowanie interwencji w przypadku naruszenia przepisów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim lub nietrzeźwym oraz naruszenia na obszarze kraju reklamy i promocji
napojów alkoholowych, z wyjątkiem piwa,
6) występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego,
7) wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej.
2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii ( tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1030 ze zm.), która precyzuje zadania własne gmin obejmujące:
1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych i osób zagrożonych uzależnieniem;
2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii pomocy psychologicznej i prawnej;
3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla uczniów, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo - wychowawczych i socjoterapeutycznych;
4) wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii;
5) pomoc społeczną osobom uzależnionym i rodzinom osób uzależnionych dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego.
3. Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020 ( Dz. U. z 2016 r., poz. 1492) przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów. Elementem składowym programu są Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii oraz Krajowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, które funkcjonowały dotąd jako odrębne dokumenty. Jako cel strategiczny Programu wskazuje się wydłużanie życia w zdrowiu, poprawę zdrowia i związanej z nimi jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności społecznych w zdrowiu.
W ramach Krajowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (KPPiRPA) wskazanych jest kilka głównych obszarów realizacji:
- promocja zdrowia, w ramach której przewidziano min. podejmowanie działań informacyjno-edukacyjnych, w tym kampanii edukacyjnych, upowszechnianie informacji dotyczących ryzyka szkód wynikających ze spożywania alkoholu przez dzieci i młodzież, upowszechnianie wiedzy na temat zjawisk przemocy, w szczególności w rodzinach z problemem alkoholowym oraz wiedzy na temat szkód wynikających z picia alkoholu przez kobiety w ciąży,
- szkolenie kadr, nacisk położono m.in. na kształcenie personelu medycznego, podnoszenie kompetencji przedstawicieli instytucji działających w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów wynikających z używania alkoholu, rozwijanie systemu kształcenia specjalistów psychoterapii uzależnień i instruktorów terapii uzależnień, osób pracujących z dziećmi i młodzieżą oraz szkolenia profesjonalistów na temat FASD,
- zadania regulujące i zapewnienie skutecznego egzekwowania przepisów, w tym m.in.: ograniczenia dostępności alkoholu, ograniczenie przemytu, podjęcie działań legislacyjnych w kierunku ograniczenia reklamy napojów alkoholowych, kontrolę i monitorowanie wydatkowania środków,
- profilaktyka, a w ramach niej: profilaktyka uniwersalna, selektywna, wskazująca, redukcja szkód, rehabilitacja zdrowotna, społeczna i zawodowa.
4. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz. U z 2018 r., poz. 1508 ) zawiera przepisy, w których wyliczone są zadania samorządu gminnego. Jednym z nich jest opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych, która obejmuje m.in. program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, i przeciwdziałania narkomanii.
5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( t. j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1390 ze zm.), w której zawarto zadania własne samorządu gminnego, polegające m.in. na inspirowaniu i promowaniu nowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz opracowaniu i realizacji programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
6. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020, którego celem głównym jest zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszenie skali tego zjawiska w Polsce.
7. Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie dla Gminy Mirosławiec na lata 2017-2020 określający działania związane z przeciwdziałaniem zjawisku przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie na terenie Gminy Mirosławiec.
Rozdział 2.
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych w Gminie Mirosławiec
Dla potrzeb opracowania Programu w Gminie Mirosławiec we wrześniu 2016 roku przeprowadzono Diagnozę Lokalnych Zagrożeń Społecznych.
Celem przeprowadzonego badania było zdiagnozowanie skali lokalnych zagrożeń społecznych wśród dorosłych mieszkańców oraz uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych na terenie gminy Mirosławiec. W ankiecie badawczej wśród osób dorosłych uwzględnione zostały takie obszary jak: bezrobocie, wykluczenie społeczne, spożywanie alkoholu i zagrożenia z tym związane, używanie narkotyków, a także przemoc w rodzinie. W badaniu wśród uczniów zostały poruszone takie obszary jak: spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, używanie narkotyków oraz dopalaczy, przemoc rówieśnicza oraz przemoc w rodzinie. Badaniem zostali objęci również pracownicy punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych.
Dzieci objęte są ustawowym obowiązkiem nauki szkolnej, dlatego też badania zostały przeprowadzone w czasie zajęć. Wybór metody ilościowej sprawił, że najbardziej dogodną metodą była ankieta w formie aplikacji internetowej. Uczniowie wypełnili samodzielnie ankiety przed komputerem. Badanie przeprowadzone zostało zgodnie z zasadami etyki, zaś uczestnicy poinformowani zostali o zachowaniu anonimowości badania. Za każdym razem uzyskiwano zgodę dyrektorów szkół na przeprowadzenie badań w ich placówkach. Próba z populacji uczniów szkół z terenu gminy Mirosławiec obejmuje łącznie 94 uczniów klas V i VI szkół podstawowych, 176 uczniów I-III gimnazjum. Taki szeroki zakres prowadzonych badań pozwolił na kompleksową ocenę zjawisk związanych ze stosowaniem substancji psychoaktywnych i potencjalnych szkód nimi powodowanych w badanej społeczności lokalnej.
Dla określenia postaw mieszkańców wobec potencjalnych problemów społecznych związanych z używaniem wybranych substancji psychoaktywnych oraz przemocą w rodzinie przeprowadzono badania ankietowe w trzech grupach respondentów:
- dorosłych mieszkańców gminy- badania przeprowadzono w reprezentatywnej grupie 100 osób, w tym 64 kobiety i 36 mężczyzn;
- uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych z gminy - badania zrealizowano wśród 94 uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz 176 uczniów I-III gimnazjum;
- w 28 punktach sprzedaży napojów alkoholowych.
Wnioski z Diagnozy Lokalnych Zagrożeń Społecznych na terenie gminy Mirosławiec
Zdaniem respondentów, czyli dorosłych mieszkańców najpoważniejszym, istotnym zagrożeniem społecznym jest bezrobocie oraz alkoholizm. Na kolejnych miejscach znajdują się: zaburzenia społeczeństwa, narkomania, zanieczyszczenie środowiska, kryzys rodziny, problemy mieszkaniowe, wzrost przestępczości oraz kryzys norm moralnych.
Wśród przebadanych 94 uczniów klas V i VI szkół podstawowych wskaźnik inicjacji nikotynowej stanowi 14,89 % i alkoholowej 10,64 %, natomiast uczniowie gimnazjum wskaźnik inicjacji nikotynowej 34,1%, alkoholowej 42,06%. Są to dane niepokojące i należy podjąć zdecydowane działania, aby obniżyć te wskaźniki.
Z badań ankietowych wśród uczniów gimnazjum wynika, że zdecydowana większość badanych nie miała jeszcze kontaktu z narkotykami - 95,59% badanych zaznaczyło , że nie odbyło jeszcze inicjacji narkotykowej - 3,41% przyznało się do pierwszych eksperymentów z narkotykami. Natomiast uczniowie szkół podstawowych nie znają w swoim środowisku osób zażywających narkotyki - 89,36%. Jednak alarmujący jest fakt, że pojawiają się pojedyncze głosy odpowiadające, że znają osoby zażywające narkotyki - 10,64%.
Badając dość nowe zjawisko używania dopalaczy uczniowie z gminy Mirosławiec zostali poproszeni o odpowiedź czy kiedykolwiek używali dopalaczy. W większości bo aż - 97,16 % powiedziało, że nie. Niemniej jednak pojawiły się też odpowiedzi twierdzące - 2,84 %.
Ankietowani również odpowiedzieli na pytanie czy znają w swoim środowisku osoby zażywające dopalacze - 13,07% respondentów odpowiedziało twierdząco na to pytanie, pozostałe - 86,93 % przyznało, że nie zna takich osób.
Uczniowie odpowiedzieli na pytanie czy posiadają wiedzę na temat tego gdzie i u kogo można kupić dopalacze - 8,52 % powiedziało, że tak. Pozostałe - 91,48 % nie ma wiedzy na temat gdzie można lub od kogo można kupić takie substancje. W przypadku kiedy uczniowie zostali zapytani o stopień trudności kupna dopalaczy, uzyskaliśmy następujące odpowiedzi - 50,57 % uważa, iż zakup dopalaczy leży poza zasięgiem ich możliwości i jest to według nich najtrudniejsza do zdobycia substancja psychoaktywna. Kolejno - 15,91 % uczniów uważa, że zdobycie dopalaczy jest trudne i trzeba się bardzo postarać, 22,73 % twierdzi, że jest to trudne ale możliwe - 7,39 % uważa, że dopalacze są bardzo łatwo dostępnym towarem i zakup ich nie wymaga żadnego wysiłku. Pozostałe - 3,41 % badanych uczniów jest zdania, że zdobycie dopalaczy jest raczej łatwe i właściwie każdy może je kupić. Powyższa analiza pokazuje, że ankietowani nie mieli w większości styczności z dopalaczami, co więcej nie znają też osób, które je zażywają. Ponadto respondenci oceniają dostęp do dopalaczy w ich środowisku jako bardzo trudny, w zasadzie niemożliwy.
Diagnoza w zakresie przemocy, w tym przemocy rówieśniczej pozwala stwierdzić, iż bez względu na płeć uczniowie czują się w szkole dobrze. Przekłada się to na fakt, że uczniowie ze szkół podstawowych klas V i VI, I-III gimnazjum z gminy Mirosławiec prawie nie wagarują. Co więcej, ankietowani oceniają najczęściej swoje zachowanie jako dobre bez względu na płeć, szkoła dla ankietowanych to miejsce, gdzie czują się bezpiecznie. Z analizy wynika, że zjawisko przemocy jest obecne w szkołach. I to wydaje się być najistotniejszym problemem. Najsilniej obecna jest agresja słowna, ośmieszanie czy poniżanie. Tym bardziej niepokoi fakt, że wielu uczniów nie zna instytucji pomagających osobom dotkniętych przemocą. Badania obrazują, że chłopcy ze szkół podstawowych klas V i VI, I - III gimnazjum z gminy Mirosławiec częściej padają ofiarami przemocy, ale też częściej uczestniczą w jej czynnych aktach. Ponadto badani w większości czują się bezpiecznie w swych domach, a relacje z rodzicami w odczuciach ankietowanych wydają się być bardzo dobrymi.
Z analizy ankiet przeprowadzonych wśród sprzedawców napojów alkoholowych z gminy Mirosławiec wynika, że ich wiedza na temat zawartości alkoholu w różnych trunkach nie jest zbyt duża. Alkohol zawarty w każdym napoju alkoholowym jest tak samo groźny. Jedyna różnica polega na procentowej zawartości w poszczególnych trunkach. Sprzedawcy przyznają, że w większości nie spotykają się z sytuacją spożywania alkoholu na terenie punktu sprzedaży. W opinii połowy sprzedawców osoby spożywające alkohol stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa w środowisku lokalnym. W większości sprzedawcy uważają sprzedaż alkoholu osobie nietrzeźwej za coś niestosownego, jednak bardzo alarmujący jest fakt, że niektórzy sprzedawcy z gminy Mirosławiec przyznają się do takich czynów. Ankietowani nie przyznają się natomiast do sprzedaży alkoholu ani papierosów nieletnim i w przypadku wątpliwości co do wieku kupującego, proszą o okazanie dowodu osobistego. Choć jak twierdzą, próby zakupu papierosów czy alkoholu przez nieletnich nie są zbyt częste. Ankietowani wyrażają się pozytywnie o funkcjonowaniu kontroli sprzedaży napojów alkoholowych.
Postawy dorosłych mieszkańców wobec alkoholu.
Spożycie alkoholu w Polsce od wielu lat utrzymuje się ciągle na wysokim poziomie. Badania CBOS na rok 2015 pokazują , że napoje alkoholowe spożywa - 89,7% badanych, abstynencję zaś deklaruje nieco ponad - 10%. Spożywanie jakichkolwiek napojów alkoholowych jest popularnym zjawiskiem, a osób niepijących jest niewiele. Nieco ponad - 3% badanych spożywa alkohole codziennie. Najwięcej, bo ponad - 18% badanych pije średnio 2-3 razy w miesiącu. Respondenci deklarują, że spożywają napoje alkoholowe przez średnio 52 dni w roku. Nie sposób wymienić wszystkich szkód powodowanych nadużywaniem alkoholu, ale warto wspomnieć choćby o zdrowotnej degradacji pijących ( alkohol uważany jest za jeden z ważniejszych czynników zwiększających ryzyko przedwczesnego zgonu, szczególnie wśród mężczyzn) , a także szkodach społecznych (przestępstwa, wypadki drogowe, przemoc, rozpad rodziny) oraz ekonomicznych. Deklaracje badanych mieszkańców gminy Mirosławiec dotyczące aktualnych zachowań związanych ze spożywaniem alkoholu wskazują, że alkohol jest obecny w życiu badanych i to z niemałą częstotliwością.
Postawy dorosłych mieszkańców gminy wobec narkotyków.
Pomimo, iż problem stosowania narkotyków dotyczy głównie ludzi młodych, warto poznać, jakie są postawy dorosłych wobec tej substancji psychoaktywnej. Spośród badanych mieszkańców gminy - 92% nie zna w swoim otoczeniu nikogo, kto zażywałby narkotyki - 7 % respondentów przyznało, że zna do 5 osób, które sięgają po narkotyki. A zaledwie - 1% ( kobieta) znająca do 10 osób. Wśród badanych, gdzie można zdobyć narkotyki jedynie jedna osoba znała takie miejsce , pozostałe - 99% odpowiedziało, że nie zna takich miejsc. Mieszkańcy gminy są dość radykalni w zakresie poglądów dotyczących szkodliwości substancji zwanych dopalaczami. Większość, bo aż - 94% badanych, było zgodnych w twierdzeniu, że dopalacze są równie szkodliwe jak narkotyki - 5% ankietowanych nie miało zdania w tym temacie, a jedna osoba była przeciwnego zdania.
Ponadto we wrześniu 2018 r. przeprowadzono diagnozy w szkołach podstawowych w Piecniku i Mirosławcu, których wyniki wykorzystano przy opracowaniu programu Wychowawczo-Profilaktycznego na 2019 r.
Mocną stroną szkoły w Piecniku jest fakt, że nie występuje zjawisko zażywania narkotyków i dopalaczy. Słabe strony – największym problemem w szkole są kłótnie i konflikty; pojawia się spożywanie alkoholu. W oddziałach gimnazjalnych w ankietach 18 % uczniów określiło, że raz w życiu piło alkohol, 65% kilka razy piło alkohol. Wobec powyższego należy zwiększyć oddziaływania profilaktyczne w zakresie uzależnień od alkoholu. Z diagnozy wynika również potrzeba podnoszenia poziomu edukacji uczniów, rodziców i pracowników szkoły w zakresie uzależnień dotyczących m.in. narkotyków, dopalaczy, papierosów, e-papierosów, leków przeciwbólowych i psychotropowych.
Szkoła Mirosławiec – największym problemem szkoły są konflikty z rówieśnikami, nieprzyjazne relacje - 21 % uczniów zadeklarowało, iż doznało przemocy. Występuje również palenie papierosów - wśród ankietowanych wynik wskazywał na 23%. Ankietowani rodzice wskazywali na konieczność promowania dbałości o własne zdrowie - 69%, zwalczanie nałogów i uzależnień - 23%.
Niniejszy program został opracowany w oparciu o zdiagnozowane zagrożenia.
Rozdział 3.
Strategiczne kierunki realizacji Miejsko - Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy i Miasta Mirosławiec
Na podstawie dokonanej diagnozy stwierdzić można, iż w gminie niezbędne będzie podjęcie następujących działań:
1. Kontynuacja działań w zakresie profilaktyki szkolnej w oparciu o programy wykorzystujące aktywność własną uczniów i programy profilaktyczne tj.:
- kontynuacja realizacji programów dotyczących zagadnień podnoszących świadomość w zakresie zdrowotnych, psychologicznych i społecznych konsekwencji nadużywania alkoholu; wysoki poziom wiedzy jest bowiem niezbędny do podejmowania odpowiedzialnych decyzji dotyczących picia i palenia;
- kontynuacja programów profilaktycznych z udziałem sławnych i ważnych osób; jak pokazują badania przekłada się to na sporą wiedzę na temat konsekwencji zdrowotnych zażywania substancji psychoaktywnych;
- kontynuacja programów profilaktycznych kształtujących kompetencje osobowościowe młodych ludzi oraz ich zdolności interpersonalne niezbędne dla satysfakcjonującego funkcjonowania wśród rówieśników bez pomocy alkoholu, papierosów, narkotyków/ dopalaczy;
- kontynuacja kampanii i akcji dotyczących zażywania dopalaczy; pozwala to na ograniczenie ich zażywania przez nieletnich;
- kontynuacja projektów profilaktycznych dotyczących zagadnienia przemocy rówieśniczej, a także nowych form przemocy za pośrednictwem urządzeń elektronicznych; zwrócenie szczególnej uwagi na kwestie związane z ochroną przed doświadczaną cyberprzemocą oraz ochrona danych osobowych jest niezwykle istotne;
- ułatwienie dostępności programów edukacyjnych dla osób dorosłych dotyczących problemów związanych z używaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, przeciwdziałających przemocy, promujących zdrowy tryb życia m.in. poprzez preferowanie programów profilaktycznych w szkołach obejmujących oprócz młodzieży także rodziców/ prawnych opiekunów; jak bowiem wynika z badań rolą rodziców, ich wiedza oraz umiejętności pracy z dzieckiem w zakresie kształtowania właściwych zachowań , jest nadal wiodąca;
- kontynuacja profilaktycznych działań alternatywnych, wskazujących na możliwość atrakcyjnego spędzania wolnego czasu oraz promowania prozdrowotnego stylu życia;
- kontynuacja kampanii dotyczących osób nietrzeźwych za kierownicą; jak pokazują dane ma to odzwierciedlenie w spadającej liczbie osób prowadzących pojazdy w stanie nietrzeźwości;
2. Kontrola punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych przez odpowiednie służby powołane do tego celu.
3. Przestrzeganie przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
4. Kontynuowanie szkoleń i warsztatów dla uczniów szkół podstawowych oraz oddziałów gimnazjalnych z zakresu profilaktyki społecznej.
5. Kontynuowanie warsztatów dla nauczycieli i wychowawców w zakresie tworzenia realizacji, monitoringu i ewaluacji programów profilaktycznych;
6. Kontynuowanie szkoleń dla członków Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, między innymi w zakresie:
a) skutecznej i efektywnej współpracy z innymi służbami i instytucjami,
b) opracowania, realizacji, monitoringu i ewaluacji Gminnego Programu Profilaktyki oraz procedury "Niebieska Karta";
7. Wykorzystanie lokalnych zasobów do tworzenia koalicji na rzecz ograniczenia problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałania przemocy.
Rozdział 4.
Problemy społeczne w związku z alkoholizmem i narkomanią.
1. Spośród licznych problemów społecznych jakie występują w naszym kraju problemy związane z alkoholizmem i narkomanią mają szczególne znaczenie. Do problemów tych można zaliczyć:
1) używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież,
2) uszkodzenia zdrowia osób uzależnionych,
3) uszkodzenia zdrowia związane z nadużywaniem alkoholu i substancji psychoaktywnych,
4) zaburzenia życia rodzinnego związane z alkoholem, narkotykami w tym zjawisko przemocy w rodzinie,
5) naruszenie prawa przez osoby będące pod wpływem alkoholu, narkotyków w tym kierowanie pojazdem pod wpływem tych środków,
6) naruszanie prawa przez osoby handlujące alkoholem,
7) straty ekonomiczne, uszkodzenia środowiska pracy.
2. Do nasilenia wymienionych powyżej problemów przyczyniają się takie czynniki jak:
1) niewystarczająca wiedza społeczności lokalnej w zakresie uzależnień,
2) szkodliwe postawy społeczne wobec problemów alkoholowych i narkomanii,
3) zbyt duża dostępność i promocja napojów alkoholowych,
4) wysoki poziom spożycia alkoholu i ryzykowne wzory picia.
3. Realizacja zadania prowadzona jest w formie programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii, który każdego roku przyjmowany jest przez radę gminy w formie uchwały. Tak więc każda gmina w Polsce ma obowiązek posiadać taki plan działania. Kluczową rolę w rozwiązywaniu problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii na szczeblu lokalnym ustawodawca powierzył gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Jest ona powoływana w każdej gminie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Do ustawowych zadań komisji należy:
1) inicjowanie działań w zakresie realizacji zadań własnych gminy związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i narkomanii,
2) podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
3) opiniowanie wydawania zezwoleń na sprzedaż lub podawanie napojów alkoholowych pod względem zgodności lokalizacji punktu sprzedaży,
4) kontrola przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż lub podawania napojów alkoholowych.
Rozdział 5.
Źródła finansowania Programu
1. Źródłem finansowania zadań Programu są środki finansowe z budżetu gminy pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2018 r., poz. 2137 ze zm. ) dochody z opłat uzyskiwanych za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych gminy mogą przeznaczać wyłącznie na realizację gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz na realizację programów przeciwdziałania narkomanii. Środki te nie mogą być przeznaczane na inne cele.
Rozdział 6.
Dane statystyczne
1. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2018 roku Gmina Mirosławiec liczyła 5 536 mieszkańców. Szacuje się, że osoby uzależnione od alkoholu to ok. 3 % populacji. Przyjmując to założenie można stwierdzić, że około 166 osób to osoby uzależnione. Zatem jeszcze liczniejszą grupę stanowią osoby żyjące w tych rodzinach ( współmałżonkowie, rodzice, dzieci itp.). Z danych Posterunku Policji w Mirosławcu wynika, że w 2018 roku Policja przeprowadziła 57 interwencji domowych, z czego 27 to interwencje dotyczące przemocy a 40 interwencji to takie gdzie sprawca był w stanie nietrzeźwym. Policja założyła 15 Niebieskich Kart. Naruszenie prawa przez osoby będące pod wpływem alkoholu w stosunku do podejrzanych ogółem przedstawia się następująco:
2. Policja zatrzymała 5 kierowców będących pod wpływem alkoholu. Zatrzymano 1 kierowcę będącego pod wpływem narkotyków. Wypadki z udziałem nietrzeźwych - 2, zatrzymani do wytrzeźwienia - 15 osób. O dostępności napojów alkoholowych świadczy liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych. W gminie Mirosławiec liczba ta ogółem wynosi 25, w tym:
1) 14 punktów do spożycia alkoholu poza miejscem sprzedaży, co wg zawartości alkoholu przedstawia się następująco:
- do 4,5 % - 14,
- od 4,5 % do 18 % - 13,
- powyżej 18 % - 11,
2) 11 punktów do spożycia alkoholu w miejscu sprzedaży, co wg zawartości alkoholu przedstawia się następująco:
- do 4,5 % - 11,
- od 4,5 % do 18 % - 3,
- powyżej 18 % - 2.
3. Jeden punkt sprzedaży napojów alkoholowych przypada na około 221 osób.
Rozdział 7.
Stan zasobów
1) Posterunek Policji w Mirosławcu,
2) Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu,
3) Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu,
4) Szkoła Podstawowa w Mirosławcu,
5) Szkoła Podstawowa w Piecniku,
6) Samorządowe Przedszkole „ Słoneczko ” w Mirosławcu,
7) Oddział Zamiejscowy Przedszkola "Słoneczko" w Mirosławcu Górnym,
8) zakłady opieki zdrowotnej w Mirosławcu
9) organizacje pozarządowe,
10) Parafie,
11) Ośrodek Kultury w Mirosławcu,
12) Biblioteka Publiczna w Mirosławcu,
13) Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
14) Bezpłatny Punkt Porad Prawnych w Mirosławcu.
1. Ważną rolę w profilaktyce i przeciwdziałaniu alkoholizmowi pełnią świetlice. Do świetlic tych uczęszcza ogółem 136 dzieci. Oprócz zasobów gminy mieszkańcy mają możliwość korzystania z pomocy placówek i grup samopomocowych funkcjonujących w Wałczu:
1) Punktu Konsultacyjnego dla osób uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy w rodzinie przy NZOZ Poradni Zdrowia Psychicznego i Uzależnień, ul. Kościuszkowców 10, w którym zatrudnieni są: specjalista terapii uzależnień, terapeuta i specjalista ds. uzależnień i pomoc terapeutyczna,
2) Punktu Konsultacyjnego i Interwencji Kryzysowej, Aleja Zdobywców Wału Pomorskiego 54, w którym można skorzystać z pomocy psychologa, terapeuty do spraw uzależnień i prawnika,
3) grupy samopomocowej AA, Plebania Św. Antoniego, ul. Orla 11.
Rozdział 8.
Cele Programu
1) Zapobieganie powstawaniu problemów alkoholowych, narkomanii na terenie gminy.
2) Podniesienie świadomości społeczności lokalnej, w tym dzieci i młodzieży z zakresu problemu alkoholizmu i narkomanii.
3) Budowanie wsparcia dla działań na rzecz przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii.
4) Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii i przemocy w rodzinie, w tym dla dzieci i młodzieży.
Rozdział 9.
Zadania do realizacji
1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla osób uzależnionych i współuzależnionych oraz udzielanie rodzinom z problemem alkoholowym pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. Działanie:
1) zakup dodatkowych usług w Poradni Zdrowia Psychicznego i Uzależnień w Wałczu NZOZ Punkt Konsultacyjny dla Uzależnionych, Współuzależnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie na udzielanie świadczeń zdrowotnych, w zakresie uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych oraz terapii osób współuzależnionych i dotkniętych przemocą w rodzinie. Zadania Punktu:
- udzielanie wsparcia psychospołecznego,
- wstępna diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie,
- terapia dla osób uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy w rodzinie,
- programy edukacyjno – korekcyjne dla sprawców przemocy w rodzinie,
- „ pilotowanie” problemów osób uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy w rodzinie, wymagających dalszego skierowania tych osób do właściwych instytucji ( policja, pomoc społeczna itp.),
- prowadzenie sesji rodzinnych,
- kierowanie dzieci z rodzin dysfunkcyjnych do świetlic czy innych zajęć pozalekcyjnych,
- kierowanie osób wymagających szczególnej opieki do poradni specjalistycznych ( Poradnia Zdrowia Psychicznego w Wałczu, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wałczu ),
- współpraca z kuratorami sądowymi, pedagogami szkolnymi, pomocą społeczną w zakresie udzielania właściwej pomocy,
- psychoedukacja i motywowanie osób uzależnionych do zaprzestania picia i podjęcia leczenia odwykowego.
2) zapewnienie dostępu do pomocy terapeuty ds. uzależnień i do pomocy prawnej poprzez dofinansowanie Punktu Interwencji Kryzysowej w Wałczu działającym przy PCPR w Wałczu. Zadania Punktu:
- pomoc terapeutyczna dla uzależnionych i ich rodzin;
- pomoc terapeutyczna dla ofiar przemocy i sprawców przemocy w rodzinie,
- pomoc prawna dla osób ofiar przemocy w rodzinie.
2. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży ( profilaktyka uniwersalna, selektywna oraz wskazująca). Działanie:
1) finansowanie działalności świetlic:
- refundowanie kosztów zatrudnienia instruktora,
- doposażenie świetlic: zakup materiałów dydaktycznych niezbędnych do prowadzenia zajęć,
- dofinansowanie zajęć w okresie wakacji letnich i ferii zimowych,
2) uruchamianie w zależności od potrzeb nowych świetlic,
3) realizacja w placówkach oświatowych i w świetlicach programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu uzależnień i przemocy w rodzinie,
4) promocja zdrowego stylu życia przy wykorzystaniu placówek oświatowych i ośrodka kultury, w tym prowadzenie zajęć pozalekcyjnych, w tym zajęć sportowych będących integralną częścią programów profilaktycznych,
5) udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom, których dzieci piją alkohol - rozpowszechnianie telefonów zaufania: „Niebieska Linia ” i „ Pomarańczowa Linia ”,
6) dystrybucja materiałów informujących o możliwościach uzyskania pomocy w przypadku problemów alkoholowych i przemocy w rodzinie ( ulotki, informacja na stronach internetowych instytucji, działalność pracowników socjalnych, Policji, oświaty, parafii, itp. ),
7) prowadzenie działalności informacyjno – edukacyjnej skierowanej do społeczności lokalnej oraz do rodzin, w których występuje problem alkoholowy i przemoc w rodzinie ( broszury, ulotki, informacje na stronach internetowych, itp. ),
8) podejmowanie przez służbę zdrowia czynności zmierzających do zastosowania wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego
( współpraca z MGKRPA ),
9) upowszechnianie informacji o zadaniach zespołu interdyscyplinarnego do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie i o zadaniach komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
10) wspieranie pracy interdyscyplinarnego zespołu do spraw przemocy w rodzinie, w tym działania na rzecz podnoszenia kwalifikacji członków zespołu,
11) realizacja programów dla rodziców przygotowujących ich do wychowywania dzieci bez stosowania przemocy i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w procesie wychowania dzieci.
3. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych. Działania poprzez:
1) nawiązanie współpracy z Kościołem Katolickim w zakresie działań na rzecz przeciwdziałania nietrzeźwości kierowców, przy udziale policjantów, w obchodach Dnia Świętego Krzysztofa – patrona kierowców,
2) akcje Policji prowadzonych na rzecz trzeźwości kierowców ( zakup materiałów promocyjnych ),
3) współpraca z Policją, pomocą społeczną, placówkami oświatowymi, służbą zdrowia, itp. w zakresie promocji i realizacji zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałaniem narkomanii,
4) zainicjowanie wspólnych szkoleń z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii takich służb jak: Policja, pomoc społeczna, placówki oświatowe, służba zdrowia i innych.
Rozdział 10.
Zadania Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu
1) Podejmowanie czynności zmierzających do ustalenia zastosowania wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
2) Pokrywanie kosztów wydania opinii przez biegłych sądowych ( psychiatrę i psychologa ) orzekających na zlecenie MGKRPA w przedmiocie uzależnienia od alkoholu.
3) Pokrywanie kosztów opłat sądowych, w związku ze złożeniem wniosku o poddanie się leczeniu odwykowemu.
4) Systematyczne kontrolowanie zasad prowadzenia reklamy i promocji napojów alkoholowych.
5) Systematyczne kontrolowanie dostępności alkoholu, w szczególności w zakresie przestrzegania zakazu sprzedaży alkoholu osobom nieletnim.
6) Stosowanie procedury „ Niebieskiej Karty ”.
7) Udział przedstawiciela MGKRPA w pracach zespołu interdyscyplinarnego do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Rozdział 11.
Zasady wynagradzania członków Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
1. Działalność Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu finansowana jest ze środków przeznaczonych na realizację Programu. Za udział w pracach komisji przysługuje wynagrodzenie w wysokości 10 % aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę , za każde posiedzenie.
2. Ustala się wynagrodzenie dla Sekretarza Komisji w formie ryczałtu miesięcznego w wysokości 25% aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę ( prowadzenie biura Komisji).
3. Określa się stawkę za 1 km przebiegu pojazdu w podróży służbowej pojazdem samochodowym niebędącym własnością gminy dla członków Komisji w wysokości 0,82 zł bez względu na pojemność skokową silnika.
Rozdział 12.
Zasady funkcjonowania świetlic
1. Celem działania świetlic jest przede wszystkim wspieranie rodziny w procesie przygotowywania dzieci i młodzieży do samodzielnego życia, kształtowania właściwych postaw społecznych poprzez objęcie ich w czasie wolnym od zajęć szkolnych opieką oraz zajęciami edukacyjnymi i profilaktycznymi, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży zagrożonych wykluczeniem społecznym, pochodzących z rodzin ubogich, posiadającym problemy wychowawcze oraz inne dysfunkcje społeczne.
2. Świetlice funkcjonują w ramach struktury Ośrodka Kultury w Mirosławcu w takich miejscowościach jak: Mirosławiec, Mirosławiec Górny, Łowicz Wałecki, Piecnik, Jabłonowo, Bronikowo, Hanki, Próchnowo, Toporzyk.
3. Świetlice funkcjonują w oparciu o bazę lokalową świetlic wiejskich.
4. Świetlice realizują następujące zadania wobec dzieci:
1) współudział w procesie wychowania,
2) zapewnienie opieki,
3) pomoc w nauce,
4) organizacja czasu wolnego,
5) tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi zainteresowań i wypełnianiu obowiązków szkolnych,
6) współpraca z rodzicami i szkołą w procesie wychowania,
7) promocja zdrowego stylu życia, realizacja kampanii profilaktycznych,
8) dożywianie poprzez prowadzenie zajęć kulinarnych,
9) zaspokajanie potrzeb emocjonalnych kompensujących braki wynikające z dysfunkcyjności rodzin i środowiska.
5. W celu realizacji zadań w świetlicach zatrudniani są instruktorzy. Świetlice realizujące działania opiekuńczo – wychowawcze mogą także opierać się na wolontariacie oraz osobach odbywających staże i praktyki studenckie.
6. W wykonywaniu swoich zadań świetlice współpracują z:
1) rodzicami wychowanków,
2) środowiskiem lokalnym,
3) samorządem i jego jednostkami organizacyjnymi,
4) organizacjami społecznymi,
5) wolontariatem,
6) w zależności od potrzeb z innymi podmiotami.
7. Nadzór nad świetlicami sprawuje Dyrektor Ośrodka Kultury w Mirosławcu, który kieruje, organizuje i koordynuje ich działalność i jest bezpośrednim przełożonym zatrudnianych w nich pracowników.
8. W celu realizowania zadań przez świetlice Dyrektor Ośrodka Kultury współpracuje z Miejsko - Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu.
9. Utrzymanie obiektów świetlic finansowane jest z budżetu gminy.
10. Koszty związane z bieżącą działalnością świetlic pokrywane są z budżetu gminy ze środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, przy czym koszty te obejmują:
1) koszt zatrudnienia instruktora,
2) inne wydatki związane z działalnością świetlic, w szczególności:
- zakupy materiałów niezbędnych do merytorycznej działalności np. pomoce dydaktyczne,
- inne wydatki związane z działalnością świetlic.
11. Działalność świetlic może być wspierana ze środków pozabudżetowych gminy.
12. Świetlice czynne są według harmonogramu ustalonego przez Dyrektora Ośrodka Kultury w Mirosławcu, uwzględniającego potrzeby wychowanków oraz zabezpieczenie kadrowe.
13. Świetlice funkcjonują także w okresie ferii zimowych i wakacji letnich, a godziny ich pracy w tym czasie ustalane są w zależności od planu zajęć.
14. Zajęcia w świetlicach przewidziane są dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, przy czym zakłada się, że w sytuacjach szczególnie uzasadnionych istnieje możliwość przyjęcia dziecka w innym wieku.
15. Pobyt w świetlicach jest bezpłatny.
16. Uczestnictwo w zajęciach świetlic wymaga zgody opiekuna prawnego dziecka.
17. Program został pozytywnie zaopiniowany przez członków Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na posiedzeniu w dniu 5 marca 2019 r.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Piotr Czech
Załącznik do uchwały Nr V/61/2019
Rady Miejskiej w Mirosławcu
z dnia 20 marca 2019 r.
Miejsko - Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii stanowi kontynuację oraz uzupełnienie wcześniej prowadzonych w Gminie działań w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom. Zaproponowane w Programie zadania są merytorycznie spójne z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i przeciwdziałaniem narkomanii. Program obejmuje zadania własne gminy w zakresie realizacji działań określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz działania własne gminy w obszarze profilaktyki narkomanii, które wynikają z ustaw. Umieszczenie zadań wynikających z dwóch odrębnych przepisów prawa w jednym Programie podyktowane jest faktem, że do znacznej części problemów wynikających z używania alkoholu lub innych środków zmieniających świadomość ( narkotyki, leki) można zaproponować zbieżne działania profilaktyczne. Uzupełniono go o zdobyte w trakcie realizacji poprzednich programów doświadczenia oraz wnioski wynikające z diagnozy lokalnych problemów. Wskazują one jednoznacznie na konieczność łączenia oddziaływań w zakresie profilaktyki alkoholowej z działaniami zapobiegającymi innym uzależnieniom od substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz uzależnieniom behawioralnym. Stąd konieczność realizacji wielowymiarowych działań w zakresie przemocy i cyberprzemocy, oraz kształtujących umiejętności interpersonalne i społeczne (np. komunikacja, poczucie własnej wartości, szacunek do siebie, swojego ciała, do drugiego człowieka, rozpoznawanie psychomanipulacji jako profilaktyka wchodzenia w różnego rodzaju grupy destrukcyjne itp.). Właściwe wydaje się kreowanie profilaktyki uzależnień poprzez wzmacnianie czynników ochronnych i eliminację czynników ryzyka.
Program uwzględnia założenia i priorytety określone przez Radę Ministrów w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016 - 2020 (Dz.U z 2016r.,poz.1492). Wyznaczonym celem głównym jest integracja na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień w Gminie Mirosławiec.
Cele i działania Programu umożliwiają wdrożenie szerokiego spektrum oddziaływań (profilaktycznych, prewencyjnych, leczniczych i reintegracyjnych) i zadań podejmowanych wspólnie z różnymi podmiotami na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii w tym również w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie na terenie Gminy Mirosławiec.
Program jest adresowany do osób fizycznych, prawnych i podmiotów nieposiadających osobowości prawnej, realizujących zadania w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania przemocy, do osób z grup ryzyka, uzależnionych i ich rodzin oraz wszystkich mieszkańców Gminy Mirosławiec.
Realizacja zadań Programu jest finansowana ze środków pochodzących z opłat pobieranych za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Rozdział 1.
Podstawy prawne oraz dokumenty korespondujące z realizacją zadań w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii w Gminie Mirosławiec.
Podstawą prawną Miejsko - Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałaniu Narkomanii w 2019 r. jest:
1. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2137 ze zm).
Ustawa kompleksowo reguluje zagadnienia dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wskazuje zadania z tego zakresu oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację, określa również źródła finansowania tych zadań. Reguluje funkcjonowanie rynku napojów alkoholowych, określa zasady kontroli obrotu tymi napojami. Reguluje także dziedzinę promocji i reklamy napojów alkoholowych, a także formułuje przepisy karne dotyczące obrotu i reklamy alkoholu. Wprowadza regulacje dotyczące postępowania wobec osób nadużywających alkoholu, określa podstawy lecznictwa odwykowego oraz wskazuje kompetencje i zadania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Ustawa stanowi, że większość kompetencji w zakresie działań związanych z profilaktyką
i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu zlokalizowanych jest na poziomie gmin. Tak więc do zadań własnych gminy należy:
1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu,
2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej,
a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie,
3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo – wychowawczych i socjoterapeutycznych,
4) wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych,
5) podejmowanie interwencji w przypadku naruszenia przepisów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim lub nietrzeźwym oraz naruszenia na obszarze kraju reklamy i promocji
napojów alkoholowych, z wyjątkiem piwa,
6) występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego,
7) wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej.
2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii ( tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1030 ze zm.), która precyzuje zadania własne gmin obejmujące:
1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych i osób zagrożonych uzależnieniem;
2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii pomocy psychologicznej i prawnej;
3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla uczniów, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo - wychowawczych i socjoterapeutycznych;
4) wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii;
5) pomoc społeczną osobom uzależnionym i rodzinom osób uzależnionych dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego.
3. Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020 ( Dz. U. z 2016 r., poz. 1492) przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów. Elementem składowym programu są Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii oraz Krajowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, które funkcjonowały dotąd jako odrębne dokumenty. Jako cel strategiczny Programu wskazuje się wydłużanie życia w zdrowiu, poprawę zdrowia i związanej z nimi jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności społecznych w zdrowiu.
W ramach Krajowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (KPPiRPA) wskazanych jest kilka głównych obszarów realizacji:
- promocja zdrowia, w ramach której przewidziano min. podejmowanie działań informacyjno-edukacyjnych, w tym kampanii edukacyjnych, upowszechnianie informacji dotyczących ryzyka szkód wynikających ze spożywania alkoholu przez dzieci i młodzież, upowszechnianie wiedzy na temat zjawisk przemocy, w szczególności w rodzinach z problemem alkoholowym oraz wiedzy na temat szkód wynikających z picia alkoholu przez kobiety w ciąży,
- szkolenie kadr, nacisk położono m.in. na kształcenie personelu medycznego, podnoszenie kompetencji przedstawicieli instytucji działających w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów wynikających z używania alkoholu, rozwijanie systemu kształcenia specjalistów psychoterapii uzależnień i instruktorów terapii uzależnień, osób pracujących z dziećmi i młodzieżą oraz szkolenia profesjonalistów na temat FASD,
- zadania regulujące i zapewnienie skutecznego egzekwowania przepisów, w tym m.in.: ograniczenia dostępności alkoholu, ograniczenie przemytu, podjęcie działań legislacyjnych w kierunku ograniczenia reklamy napojów alkoholowych, kontrolę i monitorowanie wydatkowania środków,
- profilaktyka, a w ramach niej: profilaktyka uniwersalna, selektywna, wskazująca, redukcja szkód, rehabilitacja zdrowotna, społeczna i zawodowa.
4. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz. U z 2018 r., poz. 1508 ) zawiera przepisy, w których wyliczone są zadania samorządu gminnego. Jednym z nich jest opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych, która obejmuje m.in. program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, i przeciwdziałania narkomanii.
5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( t. j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1390 ze zm.), w której zawarto zadania własne samorządu gminnego, polegające m.in. na inspirowaniu i promowaniu nowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz opracowaniu i realizacji programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
6. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020, którego celem głównym jest zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszenie skali tego zjawiska w Polsce.
7. Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie dla Gminy Mirosławiec na lata 2017-2020 określający działania związane z przeciwdziałaniem zjawisku przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie na terenie Gminy Mirosławiec.
Rozdział 2.
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych w Gminie Mirosławiec
Dla potrzeb opracowania Programu w Gminie Mirosławiec we wrześniu 2016 roku przeprowadzono Diagnozę Lokalnych Zagrożeń Społecznych.
Celem przeprowadzonego badania było zdiagnozowanie skali lokalnych zagrożeń społecznych wśród dorosłych mieszkańców oraz uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych na terenie gminy Mirosławiec. W ankiecie badawczej wśród osób dorosłych uwzględnione zostały takie obszary jak: bezrobocie, wykluczenie społeczne, spożywanie alkoholu i zagrożenia z tym związane, używanie narkotyków, a także przemoc w rodzinie. W badaniu wśród uczniów zostały poruszone takie obszary jak: spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, używanie narkotyków oraz dopalaczy, przemoc rówieśnicza oraz przemoc w rodzinie. Badaniem zostali objęci również pracownicy punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych.
Dzieci objęte są ustawowym obowiązkiem nauki szkolnej, dlatego też badania zostały przeprowadzone w czasie zajęć. Wybór metody ilościowej sprawił, że najbardziej dogodną metodą była ankieta w formie aplikacji internetowej. Uczniowie wypełnili samodzielnie ankiety przed komputerem. Badanie przeprowadzone zostało zgodnie z zasadami etyki, zaś uczestnicy poinformowani zostali o zachowaniu anonimowości badania. Za każdym razem uzyskiwano zgodę dyrektorów szkół na przeprowadzenie badań w ich placówkach. Próba z populacji uczniów szkół z terenu gminy Mirosławiec obejmuje łącznie 94 uczniów klas V i VI szkół podstawowych, 176 uczniów I-III gimnazjum. Taki szeroki zakres prowadzonych badań pozwolił na kompleksową ocenę zjawisk związanych ze stosowaniem substancji psychoaktywnych i potencjalnych szkód nimi powodowanych w badanej społeczności lokalnej.
Dla określenia postaw mieszkańców wobec potencjalnych problemów społecznych związanych z używaniem wybranych substancji psychoaktywnych oraz przemocą w rodzinie przeprowadzono badania ankietowe w trzech grupach respondentów:
- dorosłych mieszkańców gminy- badania przeprowadzono w reprezentatywnej grupie 100 osób, w tym 64 kobiety i 36 mężczyzn;
- uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych z gminy - badania zrealizowano wśród 94 uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz 176 uczniów I-III gimnazjum;
- w 28 punktach sprzedaży napojów alkoholowych.
Wnioski z Diagnozy Lokalnych Zagrożeń Społecznych na terenie gminy Mirosławiec
Zdaniem respondentów, czyli dorosłych mieszkańców najpoważniejszym, istotnym zagrożeniem społecznym jest bezrobocie oraz alkoholizm. Na kolejnych miejscach znajdują się: zaburzenia społeczeństwa, narkomania, zanieczyszczenie środowiska, kryzys rodziny, problemy mieszkaniowe, wzrost przestępczości oraz kryzys norm moralnych.
Wśród przebadanych 94 uczniów klas V i VI szkół podstawowych wskaźnik inicjacji nikotynowej stanowi 14,89 % i alkoholowej 10,64 %, natomiast uczniowie gimnazjum wskaźnik inicjacji nikotynowej 34,1%, alkoholowej 42,06%. Są to dane niepokojące i należy podjąć zdecydowane działania, aby obniżyć te wskaźniki.
Z badań ankietowych wśród uczniów gimnazjum wynika, że zdecydowana większość badanych nie miała jeszcze kontaktu z narkotykami - 95,59% badanych zaznaczyło , że nie odbyło jeszcze inicjacji narkotykowej - 3,41% przyznało się do pierwszych eksperymentów z narkotykami. Natomiast uczniowie szkół podstawowych nie znają w swoim środowisku osób zażywających narkotyki - 89,36%. Jednak alarmujący jest fakt, że pojawiają się pojedyncze głosy odpowiadające, że znają osoby zażywające narkotyki - 10,64%.
Badając dość nowe zjawisko używania dopalaczy uczniowie z gminy Mirosławiec zostali poproszeni o odpowiedź czy kiedykolwiek używali dopalaczy. W większości bo aż - 97,16 % powiedziało, że nie. Niemniej jednak pojawiły się też odpowiedzi twierdzące - 2,84 %.
Ankietowani również odpowiedzieli na pytanie czy znają w swoim środowisku osoby zażywające dopalacze - 13,07% respondentów odpowiedziało twierdząco na to pytanie, pozostałe - 86,93 % przyznało, że nie zna takich osób.
Uczniowie odpowiedzieli na pytanie czy posiadają wiedzę na temat tego gdzie i u kogo można kupić dopalacze - 8,52 % powiedziało, że tak. Pozostałe - 91,48 % nie ma wiedzy na temat gdzie można lub od kogo można kupić takie substancje. W przypadku kiedy uczniowie zostali zapytani o stopień trudności kupna dopalaczy, uzyskaliśmy następujące odpowiedzi - 50,57 % uważa, iż zakup dopalaczy leży poza zasięgiem ich możliwości i jest to według nich najtrudniejsza do zdobycia substancja psychoaktywna. Kolejno - 15,91 % uczniów uważa, że zdobycie dopalaczy jest trudne i trzeba się bardzo postarać, 22,73 % twierdzi, że jest to trudne ale możliwe - 7,39 % uważa, że dopalacze są bardzo łatwo dostępnym towarem i zakup ich nie wymaga żadnego wysiłku. Pozostałe - 3,41 % badanych uczniów jest zdania, że zdobycie dopalaczy jest raczej łatwe i właściwie każdy może je kupić. Powyższa analiza pokazuje, że ankietowani nie mieli w większości styczności z dopalaczami, co więcej nie znają też osób, które je zażywają. Ponadto respondenci oceniają dostęp do dopalaczy w ich środowisku jako bardzo trudny, w zasadzie niemożliwy.
Diagnoza w zakresie przemocy, w tym przemocy rówieśniczej pozwala stwierdzić, iż bez względu na płeć uczniowie czują się w szkole dobrze. Przekłada się to na fakt, że uczniowie ze szkół podstawowych klas V i VI, I-III gimnazjum z gminy Mirosławiec prawie nie wagarują. Co więcej, ankietowani oceniają najczęściej swoje zachowanie jako dobre bez względu na płeć, szkoła dla ankietowanych to miejsce, gdzie czują się bezpiecznie. Z analizy wynika, że zjawisko przemocy jest obecne w szkołach. I to wydaje się być najistotniejszym problemem. Najsilniej obecna jest agresja słowna, ośmieszanie czy poniżanie. Tym bardziej niepokoi fakt, że wielu uczniów nie zna instytucji pomagających osobom dotkniętych przemocą. Badania obrazują, że chłopcy ze szkół podstawowych klas V i VI, I - III gimnazjum z gminy Mirosławiec częściej padają ofiarami przemocy, ale też częściej uczestniczą w jej czynnych aktach. Ponadto badani w większości czują się bezpiecznie w swych domach, a relacje z rodzicami w odczuciach ankietowanych wydają się być bardzo dobrymi.
Z analizy ankiet przeprowadzonych wśród sprzedawców napojów alkoholowych z gminy Mirosławiec wynika, że ich wiedza na temat zawartości alkoholu w różnych trunkach nie jest zbyt duża. Alkohol zawarty w każdym napoju alkoholowym jest tak samo groźny. Jedyna różnica polega na procentowej zawartości w poszczególnych trunkach. Sprzedawcy przyznają, że w większości nie spotykają się z sytuacją spożywania alkoholu na terenie punktu sprzedaży. W opinii połowy sprzedawców osoby spożywające alkohol stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa w środowisku lokalnym. W większości sprzedawcy uważają sprzedaż alkoholu osobie nietrzeźwej za coś niestosownego, jednak bardzo alarmujący jest fakt, że niektórzy sprzedawcy z gminy Mirosławiec przyznają się do takich czynów. Ankietowani nie przyznają się natomiast do sprzedaży alkoholu ani papierosów nieletnim i w przypadku wątpliwości co do wieku kupującego, proszą o okazanie dowodu osobistego. Choć jak twierdzą, próby zakupu papierosów czy alkoholu przez nieletnich nie są zbyt częste. Ankietowani wyrażają się pozytywnie o funkcjonowaniu kontroli sprzedaży napojów alkoholowych.
Postawy dorosłych mieszkańców wobec alkoholu.
Spożycie alkoholu w Polsce od wielu lat utrzymuje się ciągle na wysokim poziomie. Badania CBOS na rok 2015 pokazują , że napoje alkoholowe spożywa - 89,7% badanych, abstynencję zaś deklaruje nieco ponad - 10%. Spożywanie jakichkolwiek napojów alkoholowych jest popularnym zjawiskiem, a osób niepijących jest niewiele. Nieco ponad - 3% badanych spożywa alkohole codziennie. Najwięcej, bo ponad - 18% badanych pije średnio 2-3 razy w miesiącu. Respondenci deklarują, że spożywają napoje alkoholowe przez średnio 52 dni w roku. Nie sposób wymienić wszystkich szkód powodowanych nadużywaniem alkoholu, ale warto wspomnieć choćby o zdrowotnej degradacji pijących ( alkohol uważany jest za jeden z ważniejszych czynników zwiększających ryzyko przedwczesnego zgonu, szczególnie wśród mężczyzn) , a także szkodach społecznych (przestępstwa, wypadki drogowe, przemoc, rozpad rodziny) oraz ekonomicznych. Deklaracje badanych mieszkańców gminy Mirosławiec dotyczące aktualnych zachowań związanych ze spożywaniem alkoholu wskazują, że alkohol jest obecny w życiu badanych i to z niemałą częstotliwością.
Postawy dorosłych mieszkańców gminy wobec narkotyków.
Pomimo, iż problem stosowania narkotyków dotyczy głównie ludzi młodych, warto poznać, jakie są postawy dorosłych wobec tej substancji psychoaktywnej. Spośród badanych mieszkańców gminy - 92% nie zna w swoim otoczeniu nikogo, kto zażywałby narkotyki - 7 % respondentów przyznało, że zna do 5 osób, które sięgają po narkotyki. A zaledwie - 1% ( kobieta) znająca do 10 osób. Wśród badanych, gdzie można zdobyć narkotyki jedynie jedna osoba znała takie miejsce , pozostałe - 99% odpowiedziało, że nie zna takich miejsc. Mieszkańcy gminy są dość radykalni w zakresie poglądów dotyczących szkodliwości substancji zwanych dopalaczami. Większość, bo aż - 94% badanych, było zgodnych w twierdzeniu, że dopalacze są równie szkodliwe jak narkotyki - 5% ankietowanych nie miało zdania w tym temacie, a jedna osoba była przeciwnego zdania.
Ponadto we wrześniu 2018 r. przeprowadzono diagnozy w szkołach podstawowych w Piecniku i Mirosławcu, których wyniki wykorzystano przy opracowaniu programu Wychowawczo-Profilaktycznego na 2019 r.
Mocną stroną szkoły w Piecniku jest fakt, że nie występuje zjawisko zażywania narkotyków i dopalaczy. Słabe strony – największym problemem w szkole są kłótnie i konflikty; pojawia się spożywanie alkoholu. W oddziałach gimnazjalnych w ankietach 18 % uczniów określiło, że raz w życiu piło alkohol, 65% kilka razy piło alkohol. Wobec powyższego należy zwiększyć oddziaływania profilaktyczne w zakresie uzależnień od alkoholu. Z diagnozy wynika również potrzeba podnoszenia poziomu edukacji uczniów, rodziców i pracowników szkoły w zakresie uzależnień dotyczących m.in. narkotyków, dopalaczy, papierosów, e-papierosów, leków przeciwbólowych i psychotropowych.
Szkoła Mirosławiec – największym problemem szkoły są konflikty z rówieśnikami, nieprzyjazne relacje - 21 % uczniów zadeklarowało, iż doznało przemocy. Występuje również palenie papierosów - wśród ankietowanych wynik wskazywał na 23%. Ankietowani rodzice wskazywali na konieczność promowania dbałości o własne zdrowie - 69%, zwalczanie nałogów i uzależnień - 23%.
Niniejszy program został opracowany w oparciu o zdiagnozowane zagrożenia.
Rozdział 3.
Strategiczne kierunki realizacji Miejsko - Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy i Miasta Mirosławiec
Na podstawie dokonanej diagnozy stwierdzić można, iż w gminie niezbędne będzie podjęcie następujących działań:
1. Kontynuacja działań w zakresie profilaktyki szkolnej w oparciu o programy wykorzystujące aktywność własną uczniów i programy profilaktyczne tj.:
- kontynuacja realizacji programów dotyczących zagadnień podnoszących świadomość w zakresie zdrowotnych, psychologicznych i społecznych konsekwencji nadużywania alkoholu; wysoki poziom wiedzy jest bowiem niezbędny do podejmowania odpowiedzialnych decyzji dotyczących picia i palenia;
- kontynuacja programów profilaktycznych z udziałem sławnych i ważnych osób; jak pokazują badania przekłada się to na sporą wiedzę na temat konsekwencji zdrowotnych zażywania substancji psychoaktywnych;
- kontynuacja programów profilaktycznych kształtujących kompetencje osobowościowe młodych ludzi oraz ich zdolności interpersonalne niezbędne dla satysfakcjonującego funkcjonowania wśród rówieśników bez pomocy alkoholu, papierosów, narkotyków/ dopalaczy;
- kontynuacja kampanii i akcji dotyczących zażywania dopalaczy; pozwala to na ograniczenie ich zażywania przez nieletnich;
- kontynuacja projektów profilaktycznych dotyczących zagadnienia przemocy rówieśniczej, a także nowych form przemocy za pośrednictwem urządzeń elektronicznych; zwrócenie szczególnej uwagi na kwestie związane z ochroną przed doświadczaną cyberprzemocą oraz ochrona danych osobowych jest niezwykle istotne;
- ułatwienie dostępności programów edukacyjnych dla osób dorosłych dotyczących problemów związanych z używaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, przeciwdziałających przemocy, promujących zdrowy tryb życia m.in. poprzez preferowanie programów profilaktycznych w szkołach obejmujących oprócz młodzieży także rodziców/ prawnych opiekunów; jak bowiem wynika z badań rolą rodziców, ich wiedza oraz umiejętności pracy z dzieckiem w zakresie kształtowania właściwych zachowań , jest nadal wiodąca;
- kontynuacja profilaktycznych działań alternatywnych, wskazujących na możliwość atrakcyjnego spędzania wolnego czasu oraz promowania prozdrowotnego stylu życia;
- kontynuacja kampanii dotyczących osób nietrzeźwych za kierownicą; jak pokazują dane ma to odzwierciedlenie w spadającej liczbie osób prowadzących pojazdy w stanie nietrzeźwości;
2. Kontrola punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych przez odpowiednie służby powołane do tego celu.
3. Przestrzeganie przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
4. Kontynuowanie szkoleń i warsztatów dla uczniów szkół podstawowych oraz oddziałów gimnazjalnych z zakresu profilaktyki społecznej.
5. Kontynuowanie warsztatów dla nauczycieli i wychowawców w zakresie tworzenia realizacji, monitoringu i ewaluacji programów profilaktycznych;
6. Kontynuowanie szkoleń dla członków Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, między innymi w zakresie:
a) skutecznej i efektywnej współpracy z innymi służbami i instytucjami,
b) opracowania, realizacji, monitoringu i ewaluacji Gminnego Programu Profilaktyki oraz procedury "Niebieska Karta";
7. Wykorzystanie lokalnych zasobów do tworzenia koalicji na rzecz ograniczenia problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałania przemocy.
Rozdział 4.
Problemy społeczne w związku z alkoholizmem i narkomanią.
1. Spośród licznych problemów społecznych jakie występują w naszym kraju problemy związane z alkoholizmem i narkomanią mają szczególne znaczenie. Do problemów tych można zaliczyć:
1) używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież,
2) uszkodzenia zdrowia osób uzależnionych,
3) uszkodzenia zdrowia związane z nadużywaniem alkoholu i substancji psychoaktywnych,
4) zaburzenia życia rodzinnego związane z alkoholem, narkotykami w tym zjawisko przemocy w rodzinie,
5) naruszenie prawa przez osoby będące pod wpływem alkoholu, narkotyków w tym kierowanie pojazdem pod wpływem tych środków,
6) naruszanie prawa przez osoby handlujące alkoholem,
7) straty ekonomiczne, uszkodzenia środowiska pracy.
2. Do nasilenia wymienionych powyżej problemów przyczyniają się takie czynniki jak:
1) niewystarczająca wiedza społeczności lokalnej w zakresie uzależnień,
2) szkodliwe postawy społeczne wobec problemów alkoholowych i narkomanii,
3) zbyt duża dostępność i promocja napojów alkoholowych,
4) wysoki poziom spożycia alkoholu i ryzykowne wzory picia.
3. Realizacja zadania prowadzona jest w formie programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii, który każdego roku przyjmowany jest przez radę gminy w formie uchwały. Tak więc każda gmina w Polsce ma obowiązek posiadać taki plan działania. Kluczową rolę w rozwiązywaniu problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii na szczeblu lokalnym ustawodawca powierzył gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Jest ona powoływana w każdej gminie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Do ustawowych zadań komisji należy:
1) inicjowanie działań w zakresie realizacji zadań własnych gminy związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych i narkomanii,
2) podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
3) opiniowanie wydawania zezwoleń na sprzedaż lub podawanie napojów alkoholowych pod względem zgodności lokalizacji punktu sprzedaży,
4) kontrola przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż lub podawania napojów alkoholowych.
Rozdział 5.
Źródła finansowania Programu
1. Źródłem finansowania zadań Programu są środki finansowe z budżetu gminy pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2018 r., poz. 2137 ze zm. ) dochody z opłat uzyskiwanych za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych gminy mogą przeznaczać wyłącznie na realizację gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz na realizację programów przeciwdziałania narkomanii. Środki te nie mogą być przeznaczane na inne cele.
Rozdział 6.
Dane statystyczne
1. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2018 roku Gmina Mirosławiec liczyła 5 536 mieszkańców. Szacuje się, że osoby uzależnione od alkoholu to ok. 3 % populacji. Przyjmując to założenie można stwierdzić, że około 166 osób to osoby uzależnione. Zatem jeszcze liczniejszą grupę stanowią osoby żyjące w tych rodzinach ( współmałżonkowie, rodzice, dzieci itp.). Z danych Posterunku Policji w Mirosławcu wynika, że w 2018 roku Policja przeprowadziła 57 interwencji domowych, z czego 27 to interwencje dotyczące przemocy a 40 interwencji to takie gdzie sprawca był w stanie nietrzeźwym. Policja założyła 15 Niebieskich Kart. Naruszenie prawa przez osoby będące pod wpływem alkoholu w stosunku do podejrzanych ogółem przedstawia się następująco:
|
Rodzaj czynu |
Nieletni ogółem |
W tym nietrzeźwi |
Podejrzani dorośli ogółem |
W tym nietrzeźwi |
|
Kodeks karny |
5 |
|
47 |
12 |
|
Kodeks wykroczeń |
2 |
2 |
138 |
53 |
|
Ogółem |
7 |
2 |
185 |
65 |
2. Policja zatrzymała 5 kierowców będących pod wpływem alkoholu. Zatrzymano 1 kierowcę będącego pod wpływem narkotyków. Wypadki z udziałem nietrzeźwych - 2, zatrzymani do wytrzeźwienia - 15 osób. O dostępności napojów alkoholowych świadczy liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych. W gminie Mirosławiec liczba ta ogółem wynosi 25, w tym:
1) 14 punktów do spożycia alkoholu poza miejscem sprzedaży, co wg zawartości alkoholu przedstawia się następująco:
- do 4,5 % - 14,
- od 4,5 % do 18 % - 13,
- powyżej 18 % - 11,
2) 11 punktów do spożycia alkoholu w miejscu sprzedaży, co wg zawartości alkoholu przedstawia się następująco:
- do 4,5 % - 11,
- od 4,5 % do 18 % - 3,
- powyżej 18 % - 2.
3. Jeden punkt sprzedaży napojów alkoholowych przypada na około 221 osób.
Rozdział 7.
Stan zasobów
1) Posterunek Policji w Mirosławcu,
2) Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu,
3) Miejsko – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu,
4) Szkoła Podstawowa w Mirosławcu,
5) Szkoła Podstawowa w Piecniku,
6) Samorządowe Przedszkole „ Słoneczko ” w Mirosławcu,
7) Oddział Zamiejscowy Przedszkola "Słoneczko" w Mirosławcu Górnym,
8) zakłady opieki zdrowotnej w Mirosławcu
9) organizacje pozarządowe,
10) Parafie,
11) Ośrodek Kultury w Mirosławcu,
12) Biblioteka Publiczna w Mirosławcu,
13) Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
14) Bezpłatny Punkt Porad Prawnych w Mirosławcu.
1. Ważną rolę w profilaktyce i przeciwdziałaniu alkoholizmowi pełnią świetlice. Do świetlic tych uczęszcza ogółem 136 dzieci. Oprócz zasobów gminy mieszkańcy mają możliwość korzystania z pomocy placówek i grup samopomocowych funkcjonujących w Wałczu:
1) Punktu Konsultacyjnego dla osób uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy w rodzinie przy NZOZ Poradni Zdrowia Psychicznego i Uzależnień, ul. Kościuszkowców 10, w którym zatrudnieni są: specjalista terapii uzależnień, terapeuta i specjalista ds. uzależnień i pomoc terapeutyczna,
2) Punktu Konsultacyjnego i Interwencji Kryzysowej, Aleja Zdobywców Wału Pomorskiego 54, w którym można skorzystać z pomocy psychologa, terapeuty do spraw uzależnień i prawnika,
3) grupy samopomocowej AA, Plebania Św. Antoniego, ul. Orla 11.
Rozdział 8.
Cele Programu
1) Zapobieganie powstawaniu problemów alkoholowych, narkomanii na terenie gminy.
2) Podniesienie świadomości społeczności lokalnej, w tym dzieci i młodzieży z zakresu problemu alkoholizmu i narkomanii.
3) Budowanie wsparcia dla działań na rzecz przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii.
4) Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii i przemocy w rodzinie, w tym dla dzieci i młodzieży.
Rozdział 9.
Zadania do realizacji
1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla osób uzależnionych i współuzależnionych oraz udzielanie rodzinom z problemem alkoholowym pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. Działanie:
1) zakup dodatkowych usług w Poradni Zdrowia Psychicznego i Uzależnień w Wałczu NZOZ Punkt Konsultacyjny dla Uzależnionych, Współuzależnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie na udzielanie świadczeń zdrowotnych, w zakresie uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych oraz terapii osób współuzależnionych i dotkniętych przemocą w rodzinie. Zadania Punktu:
- udzielanie wsparcia psychospołecznego,
- wstępna diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie,
- terapia dla osób uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy w rodzinie,
- programy edukacyjno – korekcyjne dla sprawców przemocy w rodzinie,
- „ pilotowanie” problemów osób uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy w rodzinie, wymagających dalszego skierowania tych osób do właściwych instytucji ( policja, pomoc społeczna itp.),
- prowadzenie sesji rodzinnych,
- kierowanie dzieci z rodzin dysfunkcyjnych do świetlic czy innych zajęć pozalekcyjnych,
- kierowanie osób wymagających szczególnej opieki do poradni specjalistycznych ( Poradnia Zdrowia Psychicznego w Wałczu, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wałczu ),
- współpraca z kuratorami sądowymi, pedagogami szkolnymi, pomocą społeczną w zakresie udzielania właściwej pomocy,
- psychoedukacja i motywowanie osób uzależnionych do zaprzestania picia i podjęcia leczenia odwykowego.
2) zapewnienie dostępu do pomocy terapeuty ds. uzależnień i do pomocy prawnej poprzez dofinansowanie Punktu Interwencji Kryzysowej w Wałczu działającym przy PCPR w Wałczu. Zadania Punktu:
- pomoc terapeutyczna dla uzależnionych i ich rodzin;
- pomoc terapeutyczna dla ofiar przemocy i sprawców przemocy w rodzinie,
- pomoc prawna dla osób ofiar przemocy w rodzinie.
2. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży ( profilaktyka uniwersalna, selektywna oraz wskazująca). Działanie:
1) finansowanie działalności świetlic:
- refundowanie kosztów zatrudnienia instruktora,
- doposażenie świetlic: zakup materiałów dydaktycznych niezbędnych do prowadzenia zajęć,
- dofinansowanie zajęć w okresie wakacji letnich i ferii zimowych,
2) uruchamianie w zależności od potrzeb nowych świetlic,
3) realizacja w placówkach oświatowych i w świetlicach programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu uzależnień i przemocy w rodzinie,
4) promocja zdrowego stylu życia przy wykorzystaniu placówek oświatowych i ośrodka kultury, w tym prowadzenie zajęć pozalekcyjnych, w tym zajęć sportowych będących integralną częścią programów profilaktycznych,
5) udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom, których dzieci piją alkohol - rozpowszechnianie telefonów zaufania: „Niebieska Linia ” i „ Pomarańczowa Linia ”,
6) dystrybucja materiałów informujących o możliwościach uzyskania pomocy w przypadku problemów alkoholowych i przemocy w rodzinie ( ulotki, informacja na stronach internetowych instytucji, działalność pracowników socjalnych, Policji, oświaty, parafii, itp. ),
7) prowadzenie działalności informacyjno – edukacyjnej skierowanej do społeczności lokalnej oraz do rodzin, w których występuje problem alkoholowy i przemoc w rodzinie ( broszury, ulotki, informacje na stronach internetowych, itp. ),
8) podejmowanie przez służbę zdrowia czynności zmierzających do zastosowania wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego
( współpraca z MGKRPA ),
9) upowszechnianie informacji o zadaniach zespołu interdyscyplinarnego do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie i o zadaniach komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
10) wspieranie pracy interdyscyplinarnego zespołu do spraw przemocy w rodzinie, w tym działania na rzecz podnoszenia kwalifikacji członków zespołu,
11) realizacja programów dla rodziców przygotowujących ich do wychowywania dzieci bez stosowania przemocy i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w procesie wychowania dzieci.
3. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych. Działania poprzez:
1) nawiązanie współpracy z Kościołem Katolickim w zakresie działań na rzecz przeciwdziałania nietrzeźwości kierowców, przy udziale policjantów, w obchodach Dnia Świętego Krzysztofa – patrona kierowców,
2) akcje Policji prowadzonych na rzecz trzeźwości kierowców ( zakup materiałów promocyjnych ),
3) współpraca z Policją, pomocą społeczną, placówkami oświatowymi, służbą zdrowia, itp. w zakresie promocji i realizacji zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałaniem narkomanii,
4) zainicjowanie wspólnych szkoleń z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii takich służb jak: Policja, pomoc społeczna, placówki oświatowe, służba zdrowia i innych.
Rozdział 10.
Zadania Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu
1) Podejmowanie czynności zmierzających do ustalenia zastosowania wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,
2) Pokrywanie kosztów wydania opinii przez biegłych sądowych ( psychiatrę i psychologa ) orzekających na zlecenie MGKRPA w przedmiocie uzależnienia od alkoholu.
3) Pokrywanie kosztów opłat sądowych, w związku ze złożeniem wniosku o poddanie się leczeniu odwykowemu.
4) Systematyczne kontrolowanie zasad prowadzenia reklamy i promocji napojów alkoholowych.
5) Systematyczne kontrolowanie dostępności alkoholu, w szczególności w zakresie przestrzegania zakazu sprzedaży alkoholu osobom nieletnim.
6) Stosowanie procedury „ Niebieskiej Karty ”.
7) Udział przedstawiciela MGKRPA w pracach zespołu interdyscyplinarnego do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Rozdział 11.
Zasady wynagradzania członków Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
1. Działalność Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu finansowana jest ze środków przeznaczonych na realizację Programu. Za udział w pracach komisji przysługuje wynagrodzenie w wysokości 10 % aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę , za każde posiedzenie.
2. Ustala się wynagrodzenie dla Sekretarza Komisji w formie ryczałtu miesięcznego w wysokości 25% aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę ( prowadzenie biura Komisji).
3. Określa się stawkę za 1 km przebiegu pojazdu w podróży służbowej pojazdem samochodowym niebędącym własnością gminy dla członków Komisji w wysokości 0,82 zł bez względu na pojemność skokową silnika.
Rozdział 12.
Zasady funkcjonowania świetlic
1. Celem działania świetlic jest przede wszystkim wspieranie rodziny w procesie przygotowywania dzieci i młodzieży do samodzielnego życia, kształtowania właściwych postaw społecznych poprzez objęcie ich w czasie wolnym od zajęć szkolnych opieką oraz zajęciami edukacyjnymi i profilaktycznymi, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży zagrożonych wykluczeniem społecznym, pochodzących z rodzin ubogich, posiadającym problemy wychowawcze oraz inne dysfunkcje społeczne.
2. Świetlice funkcjonują w ramach struktury Ośrodka Kultury w Mirosławcu w takich miejscowościach jak: Mirosławiec, Mirosławiec Górny, Łowicz Wałecki, Piecnik, Jabłonowo, Bronikowo, Hanki, Próchnowo, Toporzyk.
3. Świetlice funkcjonują w oparciu o bazę lokalową świetlic wiejskich.
4. Świetlice realizują następujące zadania wobec dzieci:
1) współudział w procesie wychowania,
2) zapewnienie opieki,
3) pomoc w nauce,
4) organizacja czasu wolnego,
5) tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi zainteresowań i wypełnianiu obowiązków szkolnych,
6) współpraca z rodzicami i szkołą w procesie wychowania,
7) promocja zdrowego stylu życia, realizacja kampanii profilaktycznych,
8) dożywianie poprzez prowadzenie zajęć kulinarnych,
9) zaspokajanie potrzeb emocjonalnych kompensujących braki wynikające z dysfunkcyjności rodzin i środowiska.
5. W celu realizacji zadań w świetlicach zatrudniani są instruktorzy. Świetlice realizujące działania opiekuńczo – wychowawcze mogą także opierać się na wolontariacie oraz osobach odbywających staże i praktyki studenckie.
6. W wykonywaniu swoich zadań świetlice współpracują z:
1) rodzicami wychowanków,
2) środowiskiem lokalnym,
3) samorządem i jego jednostkami organizacyjnymi,
4) organizacjami społecznymi,
5) wolontariatem,
6) w zależności od potrzeb z innymi podmiotami.
7. Nadzór nad świetlicami sprawuje Dyrektor Ośrodka Kultury w Mirosławcu, który kieruje, organizuje i koordynuje ich działalność i jest bezpośrednim przełożonym zatrudnianych w nich pracowników.
8. W celu realizowania zadań przez świetlice Dyrektor Ośrodka Kultury współpracuje z Miejsko - Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mirosławcu.
9. Utrzymanie obiektów świetlic finansowane jest z budżetu gminy.
10. Koszty związane z bieżącą działalnością świetlic pokrywane są z budżetu gminy ze środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, przy czym koszty te obejmują:
1) koszt zatrudnienia instruktora,
2) inne wydatki związane z działalnością świetlic, w szczególności:
- zakupy materiałów niezbędnych do merytorycznej działalności np. pomoce dydaktyczne,
- inne wydatki związane z działalnością świetlic.
11. Działalność świetlic może być wspierana ze środków pozabudżetowych gminy.
12. Świetlice czynne są według harmonogramu ustalonego przez Dyrektora Ośrodka Kultury w Mirosławcu, uwzględniającego potrzeby wychowanków oraz zabezpieczenie kadrowe.
13. Świetlice funkcjonują także w okresie ferii zimowych i wakacji letnich, a godziny ich pracy w tym czasie ustalane są w zależności od planu zajęć.
14. Zajęcia w świetlicach przewidziane są dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, przy czym zakłada się, że w sytuacjach szczególnie uzasadnionych istnieje możliwość przyjęcia dziecka w innym wieku.
15. Pobyt w świetlicach jest bezpłatny.
16. Uczestnictwo w zajęciach świetlic wymaga zgody opiekuna prawnego dziecka.
17. Program został pozytywnie zaopiniowany przez członków Miejsko – Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na posiedzeniu w dniu 5 marca 2019 r.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Piotr Czech